کۆماری کەتەلۆنیا (١٩٣١)
کۆماری کەتەلۆنیا (بە کەتەلۆنی: República Catalana) دەوڵەتێک بوو کە لە ساڵی ١٩٣١ لەلایەن فرانسیسک ماسیا وەک "کۆماری کەتەلۆنیا لەناو فیدراسیۆنی ئیبیریا" ڕاگەیەندرا،[١][٢] لە چوارچێوەی ڕاگەیاندنی کۆماری دووەمی ئیسپانیادا. لە ١٤ی نیسانی ١٩٣١ ڕاگەیەندرا، و سێ ڕۆژ دواتر، لە ١٧ی نیسان، لەلایەن سەرکردایەتی کەتەلۆنیا، دامەزراوەی خۆبەڕێوەبەری کەتەلۆنی لە ناو کۆماری ئیسپانیا جێگەی گرتەوە.[٣]
| کۆماری کەتەلۆنیا República Catalana (Catalan) |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
 |
||||
| پایتەخت | بارسێلۆنا | |||
| ناوی هاووڵاتی | کەتەلۆنی | |||
| دەوڵەت | کۆمارییە یەکگرتووەکان | |||
مێژوو
دەستکاری
دوای دیکتاتۆری پریمۆ دی ڕیڤێرا، پارتە کۆمارییەکانی ئیسپانیا لە ڕێگەی پەیماننامەی سان ساباستیان (١٧ی ئابی ١٩٣٠) ڕێککەوتن لەسەر ئەوەی خۆیان بۆ گۆڕینی ڕژێم ئامادە بکەن لە ئەگەری سەرکەوتن لە ھەڵبژاردنەکانی داھاتوودا. لەم پڕۆژەیەدا بڕگەیەک بۆ ئۆتۆنۆمی سیاسی کەتەلۆنیا، لەناو کۆماری ئیسپانیادا ھەبوو. لە ١٢ی نیسانی ١٩٣١، ھەڵبژاردنە ناوخۆیییەکان زۆرینەیەکی گەورە و چاوەڕواننەکراویان لە کەتەلۆنیا (بە بارسێلۆناشەوە) بەخشییە چەپە کۆمارییەکانی کەتەلۆنیا،[٤] پارتێک کە سێ ھەفتە پێشتر لەلایەن یەکێتی لایەنگری سەربەخۆیی ماسیا (Estat Català)، پارتی کۆماری کەتەلۆنیا دامەزراوە. دوای دوو ڕۆژ (١٤ی نیسان)، چەند کاتژمێرێک پێش ڕاگەیاندنی کۆماری دووەمی ئیسپانیا لە مەدرید، سەرۆکی ERC، فرانسیسک ماسیا، لە باڵکۆنی بینای سەرکردایەتی (ئەوکات نوێنەرایەتی پارێزگاکە بوو) لە بارسێلۆنا «کۆماری کەتەلۆنیا»ی ڕاگەیاند، ھەروەھا سەرکردایەتی «پێشبینی ئەوە دەکەن کە گەلانی دیکەی ئیسپانیا خۆیان وەک کۆمار ڕابگەیەنن، بۆ ئەوەی کۆنفیدڕاڵی ئیبیری دابمەزرێنن».[٥] پێش ڕاگەیاندنەکەی ماسیا لە باڵکۆنی ھۆڵی شارەوە ڕاگەیاندنی کۆماری ئیسپانیا لەلایەن ئەندامێکی دیکەی ERC بە ناوی کۆمپانیای (Lluís Companys) ڕاگەیاندرا و ئاڵاکانی کۆماری کەتەلۆنیا و کۆماری ئیسپانیا لە باڵکۆنەکەوە بەرزکرانەوە.[٦][٧] فرانسیس ماسیا خۆی بە سەرۆکی کەتەلۆنیا ڕاگەیاند،[٨] و لەم پۆستەدا لەلایەن ئەندامانی ئەنجومەنی ھەڵبژێردراوی باسێلۆنای پەسەند کرد.[٩]
لە ١٧ی نیسان، سێ ڕۆژ دوای ڕاگەیاندنەکە، حکوومەتی کاتی کۆماری نوێی ئیسپانیا کە نیگەران بوو لەم ڕاگەیاندنە و لیژنەیەکی دروست کرد بۆ ڕۆیشتن بەرەو بارسێلۆنا، بە مەبەستی دانوستان لەگەڵ ماسیا و حکوومەتی کاتی کەتەلۆنیا. دوای چەند کاتژمێرێک لە گفتووگۆیەکی چڕ، ماسیا لەگەڵ سێ وەزیرەکەدا گەیشتە ڕێککەوتنێک،[١٠] کە تێیدا حکوومەتی کۆماری کەتەلۆنیا ناوی گۆڕدرا بۆ سەرکردایەتی کەتەلۆنیا (کەتەلۆنی: Generalitat de Catalunya)، بووە دامەزراوەیەکی کەتەلۆنی خۆبەڕێوەبەری لە ناوخۆیی کۆماری ئیسپانیا،[١١][١٢] کە لە ساڵی ١٩٣٢ دوای ھەڵبژاردن بۆ پەرلەمانی ئیسپانیا (Cortes Generales) پەیڕەوی ناوخۆی سەربەخۆیی پێدەدرا.[١٣] فرانسیس ماسیا دەبێتە سەرۆکی گشتیی کەتەلۆنیا (بە فەرمی لە تشرینی دووەمی ١٩٣٢ لەلایەن پەرلەمانی تازە ھەڵبژێردراوی کەتەلۆنیا دەستنیشان کرا)، لە پۆستدا مایەوە تا مردنی لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ١٩٣٣.[١٤]
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Spain: Macià's Catalonia». ٢٠ی حوزەیرانی ١٩٣٢. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی ئابی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch; 2013-08-13 suggested (یارمەتی) - ^ Esculies، Joan (October 2012). «El cavaller de l'ideal». Sàpiens. 121: 22–28.
- ^ «República Catalana». enciclopèdia.cat. لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ Soler Becerro، Raimon. Les eleccions municipals de 1934 a Catalunya. Apèndix 1: Les eleccions municipals de 1931.
- ^ Juliá, Santos (2009).
- ^ «Edición del miércoles, 15 abril 1931, página 6». La Vanguardia: 6. 15 April 1931. لە 2 October 2019 ھێنراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ «Edición del jueves, 16 abril 1931, página 1». La Vanguardia: 1. 16 April 1931. لە 6 October 2019 ھێنراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ Stone، Peter (2007). Frommer's Barcelona. John Wiley & Sons. p. 311. ISBN 978-0-470-09692-5. لە 4 October 2019 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) - ^ Pitarch، Ismael E. (September 2009). El president Macià i el Parlament de Catalunya (PDF) (First ed.). Barcelona: Parlament de Catalunya. Departament d'edicions. p. 16. لە 6 October 2019 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) - ^ Mata، Jordi (17 April 2006). «La República dels 3 dies». El Triangle. 775: 36–37.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی) - ^ Torra، Quim (17 April 2012). «L'últim acte de la República Catalana». El Punt Avui (بە كاتالۆنی). لە 26 September 2019 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ Carr, Raymond.
- ^ Fontana 2014
- ^ Fontana 2014
