ڕیزبەندیی جیھانیی فیفا
ڕیزبەندیی جیھانیی فیفا (بە ئینگلیزی: FIFA World Ranking) سیستەمێکی ڕیزبەندییە بۆ تیپە میللییەکانی تۆپی پێی پیاوانی وڵاتانی جیھان. تیپەکانی تۆپی پێی پیاوانی فیفا بەپێی ئەنجامی یارییە نیشتمانییەکان ڕیزبەندی دەکرێن، باشترین تیپیش لە پلەی یەکەمی ڕیزبەندییەکە دادەنرێت. ئەم ڕیزبەندییە لە ساڵی ١٩٩٢ دەستی پێکردووە. تا ئێستا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی بەڕازیل ڕیکۆردی درێژترین ڕیزبەندی لە لووتکەی ئەم ڕیزبەندییەدا ھەیە. سیستەمی ڕیزبەندی فیفا لەسەر بنەمای سیستەمی خاڵەکانە کە تێیدا خاڵەکان بە پشتبەستن بە ئەنجامی پێشبڕکێ نیشتمانییەکانی ئەو تیپە سزادراوانەی فیفا دابەش دەکرێن. لە سیستەمی ئێستادا ڕیزبەندیکردنەکە لەسەر بنەمای ئاستی تیپەکە لە چوار ساڵی ڕابردوودا ئەنجام دەدرێت. بەڵام یارییە نوێیەکان کاریگەری زیاتریان ھەیە. دوای ماوەیەکی زۆر لە تاقیکردنەوە و شیکردنەوەی باشترین ڕێگا بۆ ھەژمارکردنی ڕیزبەندی جیھانی فیفا/تۆڕی ئاشی، مۆدێلێکی نوێی جێبەجێکرد دوای پەسەندکردنی ئەنجومەنی فیفا لە مانگی ئابی ٢٠١٨.
مێژوو
دەستکاریلە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٩٢ فیفا بۆ یەکەمجار ڕیزبەندی ئەندامانی خۆی بڵاوکردەوە. لە مانگی ئابی ساڵی ١٩٩٣ەوە ئەم لیستە زۆربەی مانگەکان نوێکراوەتەوە و بڵاوکراوەتەوە.[١] تا ئێستا دوو گۆڕانکاری گەورە لە ڕیزبەندی فیفادا لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٩٩ و تەممووزی ٢٠٠٦ ئەنجام دراوە وەک وەڵامێک بۆ ڕەخنەگرانی ئەو سیستەمە.[٢] لیستی ڕیزبەندی لە ماڵپەڕی فیفادا لە سەرەتاوە ڕیزبەندی تیپەکانی تێدایە، بەڵام سیستەمی ئێستا بۆ ڕیزبەندی پێش ساڵی ٢٠٠٦ بەکارناھێنرێت، ڕیزبەندییەکانی پێشووش بە ھەمان سیستمی کۆن ھەژماری بۆ دەکرێت و گۆڕانکاری بەسەردا نایەت. ھەروەھا ژمارەی ئەندامانی فیفا لە ١٦٧ ئەندام لە ساڵی ١٩٩٢ بۆ ٢٠٩ ئەندام لە ئێستادا زیادی کردووە، کە ھەموویان لەم پۆلێنکردنەدا ئامادەن. لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠١٨، فیفا ڕای گەیاند، بەنیازە سیستمی گۆڵکردنیان لە دوای جامی جیھانیی فیفای ٢٠١٨ نوێبکاتەوە. شێوازی نوێی تۆمارکردنی گۆڵ زۆر لە شێوازی ڕیزبەندی ئیلۆ دەچێت، لیستی ڕیزبەندییەکەش دوای ھەر یارییەک نوێ دەکرێتەوە و بڵاودەکرێتەوە.[٣] ھەروەھا سیستەمی ئێستا کە لەسەر بنەمای کۆنفیدڕاڵی جیاواز دامەزراوە، لادەبرێت.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ https://web.archive.org/web/20070604211354/http://www.fifa.com/worldfootball/ranking/procedure/men.html
- ^ https://web.archive.org/web/20080612172351/http://www.fifa.com/worldfootball/releases/newsid%3D104405.html
- ^ https://www.forbes.com/sites/steveprice/2018/06/11/how-fifas-new-ranking-system-will-change-international-soccer/#18864e86c412