٥ی موحەڕڕەم

٥ی موحەڕڕەم یان ٥ی موحەڕڕەم حەرام یان ١/٥ (دووەم ڕۆژی مانگی یەکەم) دووەم ڕۆژی ساڵە بەپێی ساڵنامەی کۆچی مانگی (عەرەبی). ٣٤٩ یان ٣٥٠ ڕۆژی ماوە تا کۆتایی ساڵ.

ڕووداوەکان

1. ٥٧٨ کۆچی - سەلاحەدین ئەیوبی لەگەڵ نیوەی سوپای ئەیوبی میسری و چەندین خۆبەخش بۆ شام قاھیرەی بەجێھێشت، بە مەبەستی فراوانکردنی خاکی دەوڵەت. کاتێک زانی کە ھێزی خاچپەرستان لەسەر سنوور کۆبوونەتەوە بۆ ئەوەی ڕێگری لێبکەن، ڕێگای خۆی بە سینادا گۆڕی بۆ ئایلا و لەوێ سەلاحەدین ھیچ بەرخۆدانێکی ھێزەکانی باڵدوین نەکەوتەوە.
2. ٦٥٧ کۆچی - سەیف دین قوتوز نور دین عەلی کوڕی عایبەکی لە پۆستەکەی لابرد و دەسەڵاتی بەسەر میسردا گرتە دەست.
3. ٦٥٩ کۆچی - یەکەم شەڕی حومس لە سەردەمی سوڵتان کوڕیزاھیر بەیبەرس لە نێوان سوپای مەغۆلەکانی ئیلخانات و ئەیوبییەکانی حومس ڕوویدا. شەڕەکە بە سەرکەوتنی موسڵمانان و شکستی مەغۆلەکان کۆتایی ھات.
4. ١٢٤٧ کۆچی - پەتای تاعون لە کوێت بڵاوبووەوە و ھەزاران کوێتی کوشت.
5. ١٢٩٩ کۆچی - یەکەم یاسای بڵاوکردنەوەکان لە میسر لە سەردەمی خدیڤە تۆفیق دەرچوو، بەڵام یاساکە تا ٤ ڕەبیعلئەول ١٣٢٧ کۆچی جێبەجێ نەکرا لەسەر داوای ئینگلیزەکان ئامانجی چاودێریکردنی ڕۆژنامەکان بوو، دەستبەسەرداگرتنیان، دەستبەسەرداگرتنیان بوو؛ و ئەگەر پێویست بوو دایان بخە.
6. ١٣٢٢ی کۆچی - عەبدولعەزیز کوڕی سعود دیوارەکانی باشووری ئونیزەی گەمارۆدا. فەرمانی بە سەلیم و موحەننا و شوێنکەوتووانی کرد بچنە ناوییەوە. کۆتایی ھات بە ھاتنە ناوەوەی عەبدولعەزیز السعود بۆ یونیزە، و دانانی عەبدولعەزیز کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی سەلیم وەک میری، و ساڵح کوڕی زەمیل وەک فەرماندەی لەشکرکێشی لەوێ.
7. ١٣٢٧ی کۆچی - دەسەڵاتدارانی کۆلۆنیالیزمی فەرەنسا ڕۆژنامەی تەنزئامێزی ئەبو قاشایان ھەڵپەسارد کە لەلایەن شێخ کوڕی ھاشمی مالیکییەوە دەردەچوو، بە تۆمەتی تێکدانی شکۆمەندی دەوڵەتەکە، کوڕی ھاشمی مالیکی ناچار بوو وڵات بەجێبھێڵێت و لە ئەندەنوسیا نیشتەجێ بێت، کە ڕۆژنامەیەکی عەرەبی لێ دەردەکرد.
8. ١٣٢٩ی کۆچی - دامەزراندنی یانەی وەرزشی زەمالەک لە قاھیرە لەژێر ناوی «یانەی قەسری نیل».
9. ١٣٧٢ی کۆچی - سەرکردەی گەورە ئەحمەد حسێن دەستی لە پۆستی سەرۆکایەتی پارتی سۆسیالیستی گەنجی میسر کێشایەوە، و سەرۆکایەتییەکەی بۆ ئیبراھیم شوکری تەرخانکرا، دەزانرێت کە ئەحمەد حسێن دامەزرێنەری پارتی میسری گەنجە، و یەکێک بووە لە… سەرکردەکانی بزووتنەوەی نەتەوەیی لە سەردەمی دەسەڵاتی پاشایەتیدا.
10. ١٣٨٣ی کۆچی - زریانێک لە ڕۆژھەڵاتی پاکستان ٣٠ ھەزار کەسی کوشت و ھەزاران ماڵی وێران کرد.
11. ١٣٨٤ کۆچی - ئاھەنگگێڕان بۆ تەواوکردنی کارەکانی قۆناغی یەکەمی بەنداوی بەرز لە میسر.
12. ١٣٩٩ی کۆچی - یەکێتی سۆڤیەت و ئەفغانستان ڕێککەوتنێکی ھاوکاری و دۆستایەتییان واژوو کرد، ڕێککەوتنێک کە ڕێگەی خۆشکرد بۆ داگیرکردنی ئەفغانستان بۆ سۆڤیەت.
13. ١٤٠٣ کۆچی - بەرخۆدانی لوبنان لە باشوور بارەگای ھێزەکانی فەرەنسی لە ھێزی فرەنەتەوەیی کە دەکەوێتە باشووری لوبنان تەقاندەوە و ھێرشەکەش بووە ھۆی کوژرانی ٥٦ کەس.
14. ١٤٠٩ی کۆچی - محەممەد زیا ئولحەق سەرۆککۆماری پاکستان و باڵیۆزی ئەمریکا لە پاکستان لە کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەیەکدا گیانیان لەدەستدا.
15. ١٤١٤ی کۆچی - ھەڵبژاردنی یاسادانانی فرە حزبی لە مەغریب بەپێی دەستووری نوێ بەڕێوەچوو، کە ساڵێک پێش ھەڵبژاردنەکان لە ڕیفراندۆمێکدا ئاماژەی پێکرا.
16. ١٤١٨ی کۆچی - شەڕڤانانی ڕووسیا و چیچان ڕێککەوتنێکی ئاشتییان واژوو کرد، کە یەکەم ڕێککەوتنە لە جۆری خۆیدا لە ماوەی زیاتر لە چوار سەد ساڵ ململانێی خوێناوی نێوان موسڵمانانی چیچان و ڕووسەکاندا، کە چیچان بە یەکێک لە ناوچەکانی فیدراسیۆنی ڕووسیا دەزانن.
17. ١٤٢٤ی کۆچی - ئیسرائیل بیرمەندی ئیسلامی فەلەستینی ئیبراھیم کوڕی مەقادمەی تیرۆر کرد.
18. ١٤٢٨ی کۆچی -

ئۆپۆزسیۆنی لوبنان ڕێگاکانی بەرەو بەیرووتی پایتەخت و فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی ڕافیچ حەریری داخست بۆ ئەوەی فشار بخەنە سەر حکوومەت بۆ دەستلەکارکێشانەوە ئەم داخستنە بووە ھۆی ڕووبەڕووبوونەوەی شەقامەکان لە نێوان لایەنگرانی ھەردوو حزبدا، کە ژمارەیەکی زۆر قوربانی لێکەوتەوە. ھێزە چەکدارەکانی ئەسیوپیا دەست دەکەن بە کشانەوە لە سۆماڵ دوای ئەوەی ئەسیوپییەکان لە شەڕە خوێناوییە توندەکاندا شکستیان بە ھێزە سەرەکییەکانی پێکھاتە چەکدارییە توندڕەوەکان ھێنا. بەم شێوەیەش دەکرا کۆنفرانسی ئاشتەوایی نیشتمانی ببەسترێت؛ بەڵام ھەوڵەکان بۆ ڕاگرتنی تەواوەتی ململانێکان شکستی ھێنا و وڵاتەکە لە لێواری داڕماندا مایەوە.

1. ١٤٣٠ی کۆچی -
   1. حکومەتی عێراق ناوچەی سەوزی بەغدا لە ھێزە فرەنەتەوەیییەکان کۆنتڕۆڵ دەکاتەوە، ئەمەش بەپێی ڕێککەوتنی ئەمنی نێوان عێراق و ئەمریکا، سەرۆک وەزیرانی عێراقیش نووری مالیکی ئەم ڕۆژە بە پشوو دەزانێت.
   2. سەرۆکی بزووتنەوەی حەماس، نزار ڕەیان، لەگەڵ چوار ھاوسەرەکەی و ٩ منداڵەکەی لە ھێرشێکی ئاسمانی ئیسرائیل بۆ سەر ماڵەکەی لە جەبەلیا تیرۆرکرا، لە چوارچێوەی ڕووداوەکانی ئۆپەراسیۆنی کاست لید.
2. ١٤٣٣ کۆچی - میری کوێت شێخ سەباح کوڕی ئەحمەد کوڕی جابر کوڕی سەباح، وەزیری بەرگری، شێخ جابر موبارەک کوڕی حەمەد کوڕی سەباح، ڕاسپارد بۆ پێکھێنانی حکوومەتی نوێ، دوای ئەوەی دەستلەکارکێشانەوەی شێخ ناسری قبوڵ کرد کوڕی محەممەد کوڕی ئەحمەد کوڕی سەباح، دوابەدوای داواکارییەکانی ئۆپۆزسیۆن بۆ گۆڕینی شوێنەکەی دوای ئەوەی تۆمەتباری کرد بە گەندەڵی.
3. ١٤٣٤ی کۆچی - دانان و دانانی پاپا تاوادرۆسی دووەم وەک پاپای ئەسکەندەرییە و پاتریاکی کورسی مارک و پاتریاکی کەنیسەی ئۆرتۆدۆکسی قبتی.
4. ١٤٣٧ی کۆچی - قۆناغی یەکەمی ھەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی میسر دەستیپێکرد، لەکاتێکدا ڕاپۆرتەکان باس لە لاوازی بەشداریکردن دەکەن، بەتایبەتی لەنێو گەنجان.

لەدایکبوون

1. ١٢٤٦ی کۆچی - حەمید حسێن کوڕی ھندی، پیاوێکی ئایینی و فەقێ و ئیلاھیناسێکی شیعەی ھیندی.
2. ١٢٩٤ کۆچی - ئەحمەد موحەڕەم شاعیرێکی میسری بە ڕەچەڵەک سیرکاس ناوی شاعیری ئیسلام بوو.
3. ١٣٤٥ی کۆچی -
   1. سدیق حوسێنی ڕوحانی دەسەڵاتدار و فەقیھی شیعەی ئێرانی.
   2. ئیدریس چرایبی نووسەرێکی مەغریبی.
4. ١٣٤٩ی کۆچی - محەممەد کوڕی مانییە، ئەکتەری کوێت.
5. ١٣٨٢ی کۆچی - ڕاغب عەلامە گۆرانیبێژی لوبنانی.
6. ١٣٩٣ی کۆچی -
   1. ناسر ڕەدوان، پیاوێکی ئایینی سوننە میسری.
   2. تورکی کوڕی دەخیل ڕۆژنامەنووسێکی سعودیە.
   3. ١٣٩٥ کۆچی - جیھان ڕەتب ئەکتەر و گۆرانیبێژی میسری.
7. ١٣٩٨ کۆچی - محەممەد ئاورێلیۆ یاریزانی تۆپی پێی تورکیا.
8. ١٤٠٢ کۆچی - حەیدەر عەبدولئەمیر یاریزانی تۆپی پێی عێراق.
9. ١٤٠٧ کۆچی - جۆرج تەویل گۆرانیبێژ و ئەکتەری دەنگی لوبنانی.
10. ١٤١٥ کۆچی - سەلما ڕاشید گۆرانیبێژی مەغریبی.

مردن

1. ٨٥٥ کۆچی - مورادی دووەم سوڵتانی شەشەمی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی.
2. ١٣٥٢ کۆچی - کۆنستنتین کاڤافی شاعیری ئەسکەندەرییە بە ڕەچەڵەک یۆنانی.
3. ١٣٧١ی کۆچی - کوڕی سەعید ئالێگری، پیاوێکی ئایینی سوننە جەزائیری.
4. ١٣٩٠ کۆچی - ئەحمەد فوئاد کوڕی ئەھوانی، دەروونناسێکی میسری.
5. ١٤٠٨ کۆچی -
   1. عەبدوڵڵا ناسح کوڕی وان، پیاوێکی ئایینی سوننە سوورییە.
   2. ناجی کوڕی عەلی، کارتۆنیستی فەلەستینی.
6. ١٤٠٩ی کۆچی - محەممەد زیا حق، ژەنەراڵی پاکستان و سەرۆکی کۆماری پاکستان.
7. ١٤٢٤ کۆچی - ئیبراھیم کوڕی مەقادمە بیرمەندێکی ئیسلامی فەلەستینی.
8. ١٤٢٦ کۆچی - ڕەفیق حەریری سەرۆکوەزیرانی پێشووی لوبنان.
9. ١٤٣٠ کۆچی - نزار ڕایان، سەرکردە لە بزووتنەوەی حەماس
10. ١٤٣٢ی کۆچی - محەممەد بەشیر کوڕی ڕاز، پیاوێکی ئایینی سوننە سوورییە.
11. ١٤٣٧ کۆچی - گەمال کوڕی غیتانی، نووسەر و ڕۆژنامەنووسی میسری.

بەستەرە دەرەکییەکان

• ماڵپەڕی چیرۆکی ئیسلام: لە مانگی موحەڕەمدا ڕوویدا.