مێردەزمە یان دێوەزمە یاخود شەوە (کابووس)[١] ھەروەھا بە خەونێکی خراپ ناودەبرێت، خەونێکی ناخۆشە کە دەتوانێت ببێتە ھۆی وەڵامدانەوەیەکی سۆزداری بەھێز لە مێشکەوە، بە شێوەیەکی ئاسایی ترس بەڵکو نائومێدی، دڵەڕاوکێ یان خەمێکی گەورە.[٢] ھەرچۆنێک بێت، دەروونناسان جیاوازی دەکەن لەنێوان مێردەزمە و خەونە خراپەکاندا؛ بە تایبەتی، خەڵک لە کاتی خەونە خراپەکاندا لە خەودا دەمێننەوە، لەکاتێکدا کە مێردەزمەکان دەتوانن تاکەکان بەھیوا بکەن خەونەکە لەوانەیە حاڵەتی ناڕەحەتی، تیرۆری دەروونی یان جەستەیی، یان ترس و دڵەڕاوکێی تێدابێت. لە دوای ھەر مێردەزمەیەک، مرۆڤ زۆر جار لە حاڵەتی تەنگانەدا بێدار دەبێتەوە و لەوانەیە نەتوانێت بۆ ماوەیەکی کورت بگەڕێتەوە بۆ خەوتن. مێردەزمە دووبارەکان لەوانەیە پێویستی بە یارمەتی پزیشکی ھەبێت، چونکە ئەوان دەتوانن دەست لە شێوازی خەوتن وەربگرن و ببێتە ھۆی بێ خەوتنی.[٣]

مێردەزمە
لقیخەون
ھۆکارInguma
ناسنامەی زاراوەی NCIC117263

مێردەزمەکان دەتوانن ھۆکاری فیزیکییان ھەبێت وەک خەوتن لە پێگەیەکی ناڕەحەت یان تاو بوون، یان ھۆکاری دەروونی وەک دڵەڕاوکێ. خواردنی پێش خەوتن، کە دەبێتە ھۆی زیادبوونی میتابۆلیزم و چالاکی مێشکی جەستە، دەتوانێت ببێتە ھاندەرێکی شاراوە بۆ کابوسەکان.

بڵاوبوونەوەی مێردەزمەکان لە منداڵدا (تەمەن ٥–١٢ ساڵ) لە نێوان ٢٠ بۆ ٣٠٪ و بۆ گەورەکانیش لە نێوان ٨ بۆ ٣٠٪دایە. لە زمانی ھاوبەشدا مانای مێردەزمە درێژ بووەتەوە بۆ زۆر شتی خراپ، وەک بارودۆخێکی خراپ یان دڕندەیەکی ترسناک یان کەسێک.[٤]

ڕیشەسازی ناوەکەی

دەستکاری

لە زمانی کوردی بۆ ئەم ڕووداوە دەروونییە ھەریەک لە بەختەک، خەوناگران، دێوەزمە _ دێوەزمۆکە، شەڤپەست، شەوە، کامووسک، مووەتەکە، مێردەزمە _ مێردەزمووکەمان ھەیە،[٥] کە وەھا پێناسەکراوە: ئەوەی لە خەو دا دەتترسێنێت و ھاوارت بۆ ناکرێت یان گرانایییەکە لە خەودا سواری مرۆڤ دەبێت.

نیشانەکانی

دەستکاری

ئەو کەسانەی کە مێردەزمەیان ھەیە شارەزایی ناوازەی خەوتن دەکەن کاریگەری بوونی مێردەزمەیەک لە شەودا دەرکەوتووە کە زۆر ھاوشێوەی ئەو بێ خەویەیە. ئەمە وا بیردەکرێتەوە کە بەھۆی بێداریی زۆر لە شەوانە و ترس لە خەوتن دروست دەبێت. نیشانەکانی بێسەروبەریی مێردەزمە بریتییە لە بێداری دووبارە لە کاتی خەوی سەرەکی یان نەپ لەگەڵ بیرھێنانەوەی ورد لە خەونە درێژکراوەکان و زۆر ترسناکەکان، کە زۆربەی کات ھەڕەشەکان بۆ مانەوە، ئاسایش، یان خۆبەڕێوەبەری لەخۆدەگرێت. بە گشتی لە ماوەی نیوەی دووەمی کاتی خەوتندا بەئاگابوونەکان ڕوودەدەن.[ژێدەر پێویستە]

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ «hobgoblin | کوردستانیکا | ڤەژین‌لێکس». lex.vejin.net (بە کوردی). لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  2. ^ «nightmare | Origin and meaning of nightmare by Online Etymology Dictionary». www.etymonline.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  3. ^ https://web.archive.org/web/20070831193305/http://www.psychologytoday.com/conditions/nightmare.html
  4. ^ https://psychcentral.com/disorders/nightmare-disorder-symptoms/,%20https://psychcentral.com/disorders/nightmare-disorder-symptoms[بەستەری مردوو]
  5. ^ «Search Results for "دێوەزمە" – فەرهەنگی زمانی یەکگرتووی کوردی هاوچەرخ». ferheng.info. لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.