مایتۆکۆندریا

مایتۆکۆندریا یان وزەماڵە (بە ئینگلیزی: Mitochondria) ژمارەیەک ئەندامۆچکە (Organelle)ی تا ڕادەیەک قەبارە گەورەن. لە ھەموو بەشەکانی سایتۆسۆلدا بڵاو بوونەتەوە، کە لە ناو خانە ناو ڕاستەقینەکاندا ھەیە، وەکو ئاژەڵ ڕوەک و کەڕوو. مایتۆکۆندریا بە پەردەیەکی دوو چین دەورەدراوە. مایتۆکۆندریا بە شوێنی کارلێکە کیمیاییەکان دادەنرێت کە گواستنەوەی وزە لە ئاوێتە ئەندامییەکانەوە بۆ ئەدینۆسینی سێ فۆسفات (ATP) دەگوێزێتەوە، کە بە سەرچاوەی کیمیکە وزە دادەندرێت کە خانەکان بەکاریدەھێنن.

ئەندامۆچکەکان:
(١) ناوکیلە
(٢) ناوکەخانە
(٣) ڕایبۆسۆم
(٤) ڤێزیکل
(٥) ناوە پلازمە تۆڕی زبر
(٦) دەزگای گۆلجی (خانە)
(٧) پەیکەری خانە
(٨) ناوە پلازمە تۆڕی لووس
(٩) مایتۆکۆندریا
(١٠) ڤاکۆئۆل
(١١) سایتۆسۆل
(١٢) لایسۆسۆم
(١٣) سێنتریۆل

ھەندێ لە خانەکان لەناو ھەندێ لە زیندەوەرە فرەخانەکاندا مایتۆکۆندریایان لەناودا نییە وەکو (خڕۆکەی سووری شیردەرە پێگەیشتووەکان)، و ژمارەیەکی زۆر لە زیندەوەرە تاک خانەکان ژمارەی مایتۆکۆندریاکانیان کەم دەکەنەوە یاخود دەیانگۆڕن بۆ جۆرێکی دیکە لە ئەندامۆچکەی نێو خانە. فرمانی سەرەکی مایتۆکۆندریا بریتییە لە دابینکردنی وزە بۆ خانە بەڵام لەھەمان کاتدا بەشدارە لە کۆمەڵێک فرمانی دیکەی ناو خانەدا وەکو (سیگناڵی خانەکان، ھەمەجۆرکردنی خانە (cellular differentiation)، مردنی خانە (cell death)).

سەرچاوەکان

• Holt: Modern Biology
• https://web.archive.org/web/20160112164000/http://www.en.wikipedia.org/