لێھاتوویی و بەدیھاتوویی
لە فەلسەفەدا، لێھاتوویی و بەدیھاتوویی یان قووە و فیعل[١] جووتێک بنەواشەی لە نزیکەوە لێکگرێدراون کە ئەرەستوو بۆ شیکردنەوەی بابەتگەلێک وەکوو جووڵە، ھۆدارێتی، ڕەوشت و کارئەندامناسی لە بەرھەمەکانیدا بە کاری ھێناون.[٢]
لێھاتوویی یا قووە، لەم تانوپۆیە، ئەگەڕێتەوە بۆ ھەر چەشنە «ڕێتێچوویی» و «بۆلواوی»یەک کە بۆ شتێک دەست بدات. بە زمانێکی تر، لێھاتوویی ئەوەیە کە نەھاتبێتە دی بەڵام لێی بوەشێتەوە یان بگونجێت کە بێتە دی. ئەرەستوو زۆرتر گرنگی بە ڕێتێچووییگەلێک ئەدا کە لە ھەلومەرجی گونجاودا بێ زۆرلێکردن و دەستتێوەردانی دەرەکی، خۆیان بێنە دی و ھیچ شتێک نەتوانێت ڕێگەیان پێ بگرێت.[٣]
بە پێچەوانەی لێھاتوویی، بەدیھاتوویی یان فیعل ئەو جموجووڵە یان ئەو چالاکییەیە کە نیشاندەری پێکھاتنی ڕێتێچویی و بۆلواوییەکە.[٤]
بە قسەی ئەرەستوو گۆڕان ھەمیشە لێھاتنێکە کە ھاتووەتە دی و ھەمیشە چوونە لە قووەوە بۆ فیعل.[٥] «بوون» ھەندێ جار شیاوی بەدیھاتنە و ھەندێک جاریش بەدی ھاتووە. بۆ وێنە، خاک لێی دێت ببێت بە گۆزە یان ڕێی تێ ئەچێت ببێت بە گۆزە، کەواتە خاک بە قووە گۆزەیە، ھەر کە گۆزەکەر کردی بە گۆزە، ئیتر بە فیعلیش گۆزەیە.[٦]
ئەمانەش ببینە
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ potentiality and actuality بە لای فەیلەسووفانی موسڵمانەوە بە قووە و فیعل ناسراوە، مەحوی لە قەسیدەی «بەحری نوور»ەکەیدا ئەڵێت: بە ھیجرەت، غیرەتی دینی موھاجیر، خدمەتی ئەنسار/ لە قووە ھاتە فیعل و بوو لە عالەمدا بە دەستانە.
- ^ Sachs، Joe (2005)، «Aristotle: Motion and its Place in Nature»، Internet Encyclopedia of Philosophy
- ^ Sachs، Joe (1999)، Aristotle's Metaphysics, a New Translation by Joe Sachs، Santa Fe, NM: Green Lion Books، ISBN 1-888009-03-9
- ^ Durrant، Michael (1993). Aristotle's De Anima in Focus. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-05340-2.
{{cite book}}:|ref=harvنادروستە (یارمەتی) - ^ Bodnar, Istvan, "Aristotle's Natural Philosophy" in The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2012 Edition, ed. Edward N. Zalta).
- ^ فروغی، محمدعلی (۱۳۹۸). سیر حمکت در اروپا. زوار. p. ۴۴.
{{cite book}}: بیرخستنەوەکە پارامەترێکی نەناسراوی ھەیە:|isb n=(یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|year=(یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
