لوولەکی خولانەوە

لوولەکی خولانەوە (بە ئینگلیزی: Crank shaft) شەفتێکی خولانەوەیە کە (لەگەڵ قۆلەی بەگن) جوولەی ئاڵوگۆڕی پستنەکان دەگۆڕێت بۆ جوولەی خولانەوەی. لوولەکی خولانەوە بەشێوەیەکی گشتی بەکاردەھێنرێ لە مەکینەی سووتانی ناوخۆیی و وپێکدێت لە زنجیرەیێک لەبازووی ئۆتۆمۆمبیل لەگەل یەک بەستراون.

لوولەکی خولانەوە دەخولێتەوە لە نێو مەکینە بە بەکارھێنانی بەرگە گرتنی سەرەکی، و کرانکپینس لە نێو شیشە بەستراوەکان بەبە کارھێنانی شیشی ھەلگر. لوولەکی خولانەوە عادەتەن لە کانزا دروست دەکرێن، لەگەڵ زۆربەی لوولەکی خولانەوەی ھاوچەرخ کە دروستیان کردووە بە بەکارھێنانی پۆڵایی داڕشت.

ھێڵکاری

بازووی^{[بەستەری مردوو]} ئوتومبێلی دێرین ٢٥٠ پێش زایین

پستن^{[بەستەری مردوو]} لە (لووتکە)، بە بەستنەوە تووڵ شووڵ (ناوەند) و لوولەکی خولانەوە (خوارەوە) بۆ مە کینە ی پستن

شێوازی^{[بەستەری مردوو]} کرداری لوولەکی خولانەوە، شیشە بەستراوەکان لەگەل پستن.

لوولەکی خولانەوە پشتگیری دەکرێت لەلایەن بلۆکی مەکینە، کە ڕێدەداتە لوولەکی خولانەوە تا بخولێتەوە لە نێو بلۆکەکە. ھاتنە سەرەوەو خوارەوەی جوولەی ھەر پستنێک دەگوازرێتەوە بۆ لوولەکی خولانەوە کە بەپێی بەستنەوەی بە شیشە بەستراوەکان. فلایویلێک زۆرجار دەبەسترێت بە کۆتایی یەکێک لە لوولەکی خولانەوە کە، بۆ گەیاندنی توانا و لەرەی خواربوونەوەی کەم دەکاتەوە.

لوولەکی خولانەوە دەکەوێتە بەر فشاری زۆر گەورە، لە ھەندێک حالەت زیاتر لە(٨٫٦ تن)(١٩٬٠٠٠ پاوەند) بۆ لوولەکێک. لوولەکی خولانەوە بۆ مەکینەی لوولەکی-تاک عادەتەن داڕژتنێکی سادەتری ھەیە لە مەکینەی کە لوولەکی زۆری ھەیە.

بەرگەگرتن

لوولەکی خولانەوە توانای ھەیە بخولێتەوە لەناو بلۆکی مەکینە بە بەرگەگرتنی سەرەکی. لەوەتەی لوولەکی خولانەوە بەگوێرەی توشی ھێزی لاوەکی گەورە دەبێت لە ھەر لوولەکێک، بەرگە گرتن دیاری دەکرێن لە خاڵی جۆراوجۆر بەدرێژایی لوولەکی خولانەوە، نەک تەنھا یەک لە ھەر کۆتایێک.

ھەشت مەکینەی بەدوایەک لە سالی (١٩٥٠)لوولەکی خولانەوەی درێژبوو لەبڕێکی نامەقبولەوە دەچەمێتەوە کاتێک نەخشەکێشانی مەکینە دەستیان کرد بەکار ھێنانی بڵندترین ڕێژەی پەستان و خێرای زۆر بۆ مەکینە.

ھاوسەنگی مەکینە

بۆ ھەندێک مەکینە پێویستە ھاوسەنگ کردن دەستەبەر بکەن بۆ ئاڵوگۆڕکردنی بارستە بۆ ھەر پستنێک و شیشە بەستراوێک تا ھاوسەنگی مەکینە باشتر بکات. زۆرجار ئەمانە بەشێکن لە لوولەکی خولانەوە بەڵام، ھەندێک جار پارچەی برغوون.

لەسالی(١٩١٦) کۆمپانیای (Hudson Motor car)تایبەت بە مۆتۆڕی ئوتۆمبێلی دەستی کرد بە بەرھەمھێنانی یەکەم مەکینە بەبەکارھێنانی لوولەکی خولانەوەی ھاوسەنگ، کە مەکینەیان ڕێ دا تا کار بکات لە خێرایی بڵندتر لە مەکینەی ھاوچەرخ.

دارێکی^{[بەستەری مردوو]} چەماوەیە کاتێک کە دەھاویژرێت دەگەڕێتەوە شوێنی خۆی لەنێوان دەرزیی بازووی ئوتۆمبێل.

لێدانی بستن

مەودای تەوەری بازووی ئوتۆمبێل دیاریدەکات لە تەوەرەی لوولەکی خولانەوە تا بە درێژایی جەڵتەی مەکینە.

زۆربەی مەکینەکانی ئوتۆمبێلی ھاوچەرخ وادەناسرێت ھەروەک «زیاتر لە چوارگۆشەک» یان لێدانی -کورت، چۆن لێدانی پستنەکە کەمترە لە تیرەی بازنەی لوولەک. ڕێگایێکی باوە بۆ بەرزکردنەوەی تۆرکی نزم لە مەکینە ئەوەیە زیادکردنی لێدان، ھەندێ جار ناسراوە بە «لێدانی مەکینە».

قالب، دارشتن و مە کینە

لوولەکی^{[بەستەری مردوو]} خولانەوەی دەریایی، ١٩٤٢

لوولەکی^{[بەستەری مردوو]} خولانەوەی داڕشت

ڕێگەی دروستکردنی باو بۆ لوولەکی خولانەوە (عادەتەن بە پێچ داڕشتن) یان قالب. زۆربەی لوولەکی خولانەوە دروست دەکرێن لە پارچەیێکی تاک، لەگەڵ ئەوەشدا لە ھەندێک مەکینەی بچووک و و گەورە لوولەکی خولانەوەیان بەکارھێنا کۆیان کردەوە لە پارچەی زۆرەوە.

بەم دوایییە [کەی؟]، داڕشتن بووە بەکاراترین ڕێگەی دروستکردنی باو بۆ لوولەکی خولانەوە، بەھۆی سووکی کێشی، ڕەھەندی پتەوتر ڤەنادیوم: تەخمێکی کانزایی دەگمەنە [دارشتەی زۆر بچووکن] پۆڵا بەزۆری بەکار دەھێنرێن ھەروەک ئەم پۆڵانە دەتوانن ھەوا ساردبن لەدوای گەیشتن پۆ خالی بڵند بەبێ چارەسەری گەرمیی زیادە (چاو پۆشین لە ڕووی پتەو لە بەرگە گرتن) ناوەرۆکی تێکەڵاوی کانزایی خواروو ھەروەھاکە ماددە ھەرزانتر دەکات لە پۆڵای تێکەڵاوی کانزایی بڵند. قالب (بەکار ھێنان ئاسنی قالب) ئەمڕۆ بەزۆری بەکار دەھێنرێت بۆ لوولەکی خولانەوەی ھەرزان، کەمبوونی کارکردنی مەکینە. لوولەکی خولانەوە ھەروەھا دەتوانن پێکھاتەک بن لە پۆڵا.

ئەم لوولەکی خولاوانە وادیارە کە گرانبەھا بن بەھۆی بڕی گەورەی ماددە کە دەبێت لا ببردرێت لەگەڵ چەرخ و ئامێر میللینگ، خەرجیی زۆری ماددەی، و زیاتر گەرمی چارەسەر پێویست. لەوەتەی ھیچ ئامرازێکی گرانبەھا پێویست نییە، ئەم ڕێگەی بەرھەمھێنان بەزۆری بەکار دەھێنرێت بۆ مەکینەی قەبارەی-بچووک.

بەرگەگرتنی ڕوو

زۆربەی بەرھەمھێنانی گەورەی لوولەکی خولانەوە ھاندەر بەکاردەھێنێ بۆ بەرگە گرتنی ڕوو. ھەندێک لوولەکی خولانەوە کارکردنی بڵندە، بەتایبەتی لوولەکی خولانەوەی بلیت بەکارھێنان [نیتریدیزاتیۆن]لە جیاتی ئەو. بۆ لوولەکی خولانەوە کە کاردەکات لەسەر بەرگەگرتن، و بەکارھێنانی کاربۆنی تێکەلاو.