فۆتۆگراف
وێنە (بە ئینگلیزی: Photograph) بەھۆی کەوتنە ڕووناکییەوە بە سەر ڕووکەشێکی ھەستیاری ڕووناکی (عادەتەن فیلمێکی فۆتۆگرافی یان ھەستەوەری وێنەی ئەلکترۆنی) وەک ئامێرێکی بارگر (CCD) یان ھەستەوەری پیکسڵی چالاک (CMOS) بەدەست دێت.[١]
زۆربەی وێنەگرەکان ئێستا دروست کراون بە بەکارھێنانی مۆبایلی زیرەک یان کامێرا، کە لێنزێک بەکاردێنێت بۆ تیشک خستنە سەر شەپۆلە بینراوەکانی دیمەنەکە بۆ بەرھەمھێنانەوەی ئەوەی چاوی مرۆڤ دەیبینێت. پڕۆسە و کرداری دروستکردنی ئەم جۆرە وێنانە بە فۆتۆگرافی ناودەبرێت.
ناو
دەستکاریوشەی فۆتۆگراف لە ساڵی ١٨٣٩دا لەلایەن بەڕێز جۆن ھێرسچێڵەوە داھێنرا و لەسەر بنەمای یۆنانی (φῶς) واتە "ڕووناکی" و (γραφή) بە مانای "وێنەکێشان، نووسین" دروست بوو کە پێکەوە بە مانای "نیگارکێشان بە ڕووناکیە".[٢]
مێژوو
دەستکارییەکەم وێنەی ھەمیشەیی کە کۆپیەکی نەخشێنراو بۆ کاریگەریێکی تایبەت بوو، لە ساڵی ١٨٢٢ بە بەکارھێنانی پرۆسەی ھێلیۆگرافی کە لە لایەن جۆزێف نیسێ فۆرێ نیپسەوە داھێنرا بوو، دروست کرا. یەکەم وێنەکانی دیمەنێکی جیھانی ڕاستەقینە کە بە بەکارھێنانی ژوری تاریک دروستکراون، چەند ساڵێک دواتر بەدوای ئەم وینەی نیپس ھاتن، بەڵام پرۆسەی نیپس ئەوەندە ھەستیار نەبوو کە کاری پێبکرێت. لەم پرۆسە، بەر کامێرا کەوتن، چەند کاتژمێرێک یان چەند ڕۆژێک دەخایەنێت. لە ساڵی ١٨٢٩، نیپس لەگەڵ لویس داگوێر ھاوکاری کرد بۆ ئەوەی ڕێگایەکی ھاوشێوە بەڵام ھەستیارتر و باشتر بە کار بێنێت. دوای مردنی نیپس لە ساڵی ١٨٣٣ داگوێر سەرنجی خستە سەر بژاردەکانی ھالیدی زیو. ئەو پەڕەیەکی مسی داپۆشراو بە زیو خستە بەر ھەڵمی یۆدین و چینێک لە یۆدی زیوی ھەستیار بە رووناکی دروست کرد. بۆ چەند خولەکێک لەسەر کامێرایێک داینا. وێنەیێکی شاراوەی دەرەنجامی نادیاری دووکەڵی جیوەی دروستکرد. پاشان قاپەکەی لە چارەسەرێکی خوێی گەرمدا شوشت ھەتا ئەو یۆدەی زیوی مابوو لابرا و بە خێرایی ئەو کارەی کرد. ئەو ئەمەی بە یەکەم پرۆسەی کرداری ناوبرد بۆ دروستکردنی وێنەگرتنی کامێرا و بە بەکارھێنانی ناوی خۆی، ناوی نا داگوێریوتایپ. بوونی ئەم پرۆسە لە 7ی کانوونی دووەمی ١٨٣٩ بە جیھان ڕاگەیاندرا، بەڵام وردەکاری کارەکە تا ١٩ی ئاب ئاشکرا نەکرا. داھێنەرانی تر بە زوویی چاکسازیان کرد و کاتی بەرکەوتنی پێویست لە چەند خولەکێکەوە بۆ چەند چرکەیەک دابەزی و ئەمە بووە ھۆی ئەوەی کە وێنەگرتنی پۆرترێت ببێتە زۆر کارپێکراو و زۆر بەناوبانگ.[٣]
جۆرەکانی وێنە
دەستکاریوێنەی نادیجیتاڵ بە پرۆسەیەکی کیمیایی دوو ھەنگاو بەرھەم دەھێنرێت. لە پڕۆسەی دوو ھەنگاودا، فیلمی ھەستیار بە ڕووناکی، وێنەیەکی نێگەتیڤ دەگرێت (ڕەنگەکان و ڕووناکیەکان/تاریکی بەرەو سەر ھەڵگەڕاوە). بۆ بەرھەمھێنانی وێنەیەکی تەواو، زۆرجار نێگەتیڤەکان دەگوازرێنەوە بۆ سەر کاغەزی فۆتۆگرافی (چاپ دەکرێن). چاپکردنی نێگەتیڤ لە سەر فیلمی شەفاف بۆ دروستکردنی فیلم بۆ فیلمگرتن بەکاردێت. لە لایەکی ترەوە فیلمەکە بۆ پێچەوانەکردنەوەی وێنەی نێگەتیڤ پرۆسە دەکرێت و شەفافیەتێکی ئەرێنی ھەیە. ئەم وێنانە عادەتەن لە چوارچێوەکاندا دادەمەزرێن کە پێی دەوترێت ئسلاید. پێش پێشکەوتنەکانی ئەم دواییە لە وێنەگرتنی دیجیتاڵدا، شەفافیەت بە شێوەیەکی پرۆفیشناڵ بەکار دەھێنرا بەھۆی ڕوونی و وردی لە وێنەکێشانی ڕەنگدا. زۆربەی ئەو وێنانەی کە لە گۆڤارەکاندا بڵاوکراونەتەوە بە ڤیدیۆی شەفافی ڕەنگەوە گیراون. لە سەرەتادا، ھەموو وێنەکان یەکڕەنگ بوون یان بە دەستی ڕەنگ کرابوون. ھەرچەندە لە سەرەتای ١٨٦١کانەوە شێوازەکانی بەرھەمھێنانی وێنەی ڕەنگاوڕەنگ بەردەست بوون، بەڵام تا ساڵانی ١٩٤٠ یان ١٩٥٠کان بە فراوانی کەڵکیان لێ وەر نەگیریا و تەنانەت تا ساڵانی ١٩٦٠ زۆربەی وێنەکان بە ڕەش و سپی گیرابوون. لەو کاتەوە، وێنەگرتنی ڕەنگ لە وێنەگرتندا بەناوبانگ بووە، ھەرچەندە وێنەگرتنی ڕەش و سپی ھێشتا بەکار دەھێنرێت. [٤]
پاراستن
دەستکاری- فۆڵدەرەکانی پەڕە
- ژووری پۆلیستەر
- چارەسەرکردن و بایەخدان
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Introduction to Photography: The Universal Language، photography life
- ^ What is a Photograph?, lens Culture
- ^ history of photography, Britanica
- ^ about photography, IMMA
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە فۆتۆگراف تێدایە. |