سڕبوونی ھاوینە (ئینگلیزی: Aestivation) بەھۆی بەرزبوونەوەی پلەی گەرما و نەگونجاوی لەگەڵ ھەندێ لە زیندەوەران و گیانلەبەران و باڵندەکان بە سوڕی سڕبوون دا ڕەت دەبن، کە بە دڕێژایی وەرزی گەرما لە دۆخی سڕبوون دەمێننەوە تا کاتی گونجاو و نزم بوونەوەی پلەی گەرما، بەتایبەت گیانلەبەران بەھەردوو جۆری بڕبڕەدارەکان و بێ بڕبڕەکان لەوشکاوەکیەکان و ئاویەکانیش بەتایبەت لەوەرزی ھاوین و وشکەساڵی.

ھێلکەشەیتانۆکە لەکاتی سڕبوونی ھاوینەی.

بێبڕبڕەکان دەستکاری

بەزۆری بڕبڕەدارە وشکاوەکیەکان دەچنە ئەم قۆناغە وەک ھێلکە شەیتانۆکە کە لەوەرزی ھاوین و وشک دا پەنا دەباتە بەڕ ڕووەک و بەردە خۆڕاک لەسەرەکان بەمەبەستی خۆپاڕێزی لە ووشکی و بەرزی پلەی گەرما وە ھەندێکیشیان پەنا دەبەنە بەر قەدباڵی درەختە بەرزەکان بەمەبەستی ھەوای زۆڕتر و فێنک تر لەھەندێ شوێنی زەمین.

 
ھێلکەشەیتانۆکە لەکاتی سڕبوونی ھاوینەی.

سەبارەت بە زیندەوەڕانیش، نمونەی ھەندێ جۆڕی پێشکە و خاڵخاڵۆکەمان ھەیە کە بە سوڕی سڕبونی ھاوینە دا دەڕوات.[١][٢]

بڕبڕەدارەکان دەستکاری

ھەندێک لە بڕبڕەدارە وشکاوەکیەکان و خشۆکەکان بە سوڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن، وەک کیسەڵی یۆنانی و ھەندێ لە بۆقەکان بە پەنابردنە ژێڕخاک و خۆڵ یان زەویەک ڕادەی شێی بەرزبێت، وە بۆقی کالیفۆڕنیایش لەکاتی لەدەست دانی ووزە و خۆڕاک پەنادەباتە بەر سڕبوونی ھاوینە.[٣][٤]

وە ھەندێک لە جۆی ماسی پەنا بۆ سوڕی سڕبوون دەبەن وەک ماسی ئەفریکایی[٥][٦]

 
کیسەڵی یۆنانی، کە لە کوردستانیش زۆڕ بەر بڵاوە یەکێکە لەو بڕبڕەدارانەی بە سوڕی سڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن.

ھەندێک لەجۆڕی ژوشک (ژوژک) بە سوڕی سڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن، وەک ژوشکی ئەفریکایی.[٧] بەگوێڕەی توێژینەوەکانی باخچەی گیانلەبەرانی ئۆکلاند[٨] زۆڕینەی گیانلەبەرانی دوورگەی ماداگاسکار بەسوڕی سڕبوون دا دەڕۆن..[٩]

ئەمانەش ببینە دەستکاری

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ Annual Review of Entomology. 7. doi:10.1146/annurev.en.07.010162.001445. {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |المؤلف= ignored (help)
  2. ^ American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 62 (6). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |المؤلف= ignored (help); Unknown parameter |المسار= ignored (help)
  3. ^ Bob Moore (September 29, 2009). "Estivation: The Survial Siesta". Audubon Guides. Retrieved September 5, 2012. ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  4. ^ |author=F. H. Pough, R. M. Andrews, J. E. Cadle, M. L. Crump, A. H. Savitzky & K. D. Wells |year=2001 |title= Herpetology, second edition |publisher= Prentice Hall |place of publication=Upper Saddle River, New Jersey.
  5. ^ Journal of Experimental Biology. 61 (1). {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |التنسيق= ignored (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |المؤلف= ignored (help); Unknown parameter |المسار= ignored (help)
  6. ^ Proceedings of the American Philosophical Society. 136 (1). JSTOR 986798. {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |المؤلف= ignored (help)
  7. ^ {{cite book}}: Empty citation (help)
  8. ^ "East African Hedgehog". Oakland Zoo. Archived from the original on 7ی Augustی 2016. Retrieved September 5, 2012. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help) ٧ی ئابی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  9. ^ [[نيتشر (مجلة)|]]. 429 (6994). doi:10.1038/429825a. PMID 15215852. {{cite journal}}: Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |السنة= ignored (help); Unknown parameter |الصفحات= ignored (help); Unknown parameter |العنوان= ignored (help); Unknown parameter |المؤلف= ignored (help)