دەنگی شێر

بۆ بەکارھێنانەکانی تر، بڕوانە دەنگی شێر (ڕوونکردنەوە).

شێری دیل لە باخچەی ئاژەڵانی فرانکلین پارک هاوار دەکات

پڵنگی دیل کە لە تیرپارک هاگنبێک هاوار دەکات

پێناسە

پێناسەی "هاوار" لە نێوان جۆرەکاندا جیاواز بووە. بەڵام، وایسنگروبەر و هاوکارانی. (2002) وەسفێکی گشتییان پێشکەش کردووە، پێناسەی هاوارکردنیان کردووە کە هەم دەنگێکی نزم و هەم فۆرماتی نزمیان هەیە، شێر و ئاسکی سوور وەک نموونە بەکارهێناوە. توێژەرانی دیکە دەنگی هاوشێوەی "هاوشێوەی هاوار"یان دەستنیشان کردووە، کە یان دەنگ یان فۆرمات بەرزترە لە قیژە ڕاستەقینەکان.

ئەناتۆمیای هاوارکردن

شیردەرەکانی هاوارکەر گۆڕانکاری تایبەتیان بۆ دەنگەکانیان پەرەپێداوە. قوڕگێکی گەورە وەک ئەوەی شەمشەمەکوێرەی نێرە کە سەری چەقۆدارە، بەشدارە لە قووڵتربوونی دەنگ. لە پشیلە گەورەکاندا (شێر، پڵنگ، جاگوار و پلنگ)، پەڕۆی دەنگی شێوە چوارگۆشە ڕێگە بە بانگەوازی بەرزتر دەدات بە پەستانی کەمتری سییەکان. سەرەڕای ئەوەش، لاستیکیی قوڕگ و درێژی کۆئەندامی دەنگ کاریگەری لەسەر دەنگی دەنگەکە هەیە. ماسولکە و بەستەرە تایبەتمەندەکان لە پشیلە گەورەکان و هەندێک لە ئاسکە نێرەکاندا قوڕگەکە قووڵتر لە کۆئەندامی دەنگدا ڕادەکێشن، ئەمەش دەنگدانەوەی کۆئەندامی دەنگ دادەبەزێنێت بۆ هاوارێکی بەهێزتر.

کۆترە ئاسکە سوورەکان کە هاوار دەکەن

  جۆرە جیاوازەکان پەرەیان سەندووە بۆشایی هەوای باڵدار و ناوەوە کە دەنگدانەوە دەنگ بەرز دەکاتەوە. نێری گازێلی مەنگۆلی و گا میسکییەکان بۆشایی هەوایان هەیە کە بەستراوەتەوە بە قوڕگەوە، لە کاتێکدا ورچەکان شوێنی هاوشێوەیان هەیە کە بەستراوەتەوە بە قوڕگەوە. مەیموونە نێرە هاولەرەکان کیسی هەوای قوڕگیان لەناو ئێسکی هیۆیددا هەیە، لەگەڵ شوێنی هەوای زیادە لە دەرەوە. شەمشەمەکوێرە سەر چەقۆکێشەکە کیسەیەکی لە ناو کۆڵی و کیسی ڕوومەتەکانیدا هەیە کە یارمەتی دەنگدانەوە دەدات. فیلەکان کیسەیەکی قوڕگیان هەیە کە بەستراوەتەوە بە قوڕگەکانیانەوە و دەتوانن لە ڕێگەی کونەکانی لووتیانەوە دەستکاری هاوارەکانیان بکەن. سەرەڕای ئەوەش، مۆری فیل نێرە و ئەنتیلۆپی سایگا گەورەبووی بڕبڕەی پشتیان بەکاردەهێنن بۆ کاریگەریکردن لەسەر دەنگدانەوە، لەگەڵ سایگا کە "هاواری لووت" بەرهەم دەهێنێت بە دەمیان داخراوە.

پێکهاتەی ئێسکی هیۆید کاریگەری لەسەر توانای ئاژەڵێک هەیە بۆ هاوارکردن. لە پشیلە گەورەکاندا، هیۆید کەمتر ئێسکدارە و نەرمترە، ئەمەش ڕێگە بە هاوارکردن دەدات، لەکاتێکدا پلنگی بەفری کە چەمانەوەی دەنگی کورتترە، ناتوانێت هاوار بکات سەرەڕای ئەوەی پێکهاتەی هیۆیدی هاوشێوەی هەیە. لە مەیموونە هاولەرەکاندا، ئێسکی هیۆیدی گەورە و شێوەی کوپ یارمەتی بەرزکردنەوەی قووڵی و دەنگدانەوەکانی بانگەوازەکانیان دەدات. هەندێک لە ئاژەڵەکان وەکو مۆری بەندەری نێر دەتوانن لە ژێر ئاودا هاوار دەربکەن.

ئەرکی بایۆلۆجی

لە هەندێک جۆردا، هاوارکردن لە ڕێگەی هەڵبژاردنی سێکسییەوە پەرەی سەندووە، تەنها یەک ڕەگەز بەرهەمی هێناوە. بۆ نموونە تەنها گۆریلا نێرەکانی پێگەیشتوو (سیلڤەرباک) درێژی قوڕگ و پەڕۆی دەنگی پێویستیان هەیە بۆ ئەوەی هاوار بکەن. بەڵام لە شێرەکاندا هەردوو ڕەگەزەکە دەنگ دەدەن، دەنگدانەوەکە بۆ دووری کۆمەڵایەتی و بەرگریکردن لە خاک بەکاردەهێنن. هاوارکردنی شێرێک تا پێنج میل لەلایەن مرۆڤەکانەوە و پێدەچێت لە دوورترەوە لەلایەن شێرەکانی دیکەوە بیسترێت، ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ دوورخستنەوەی دزەپێکەران.

لە کولتوری باودا

هاوارێکی ئایکۆنی شێر کە لە لۆگۆی فیلمی MGM دا هاتووە، لە ڕاستیدا تێکەڵەیەک لە گریانی پڵنگ و شێر نەک هاوارکردنی ڕاستەقینەی شێر. ئەم دەنگە لەلایەن مارک مانگینی لە ساڵی ١٩٨٢ دروستکراوە و لە ساڵانی ١٩٩٤ و ١٩٩٥دا پێداچوونەوەی بۆ کراوە، مەبەست لێی دەنگێکی دڕندەتر و مەزنتر بووە، چونکە شێری ڕاستەقینە دەنگە توندەکانی وا بەرهەم ناهێنن.

هەروەها سەیری بکە

• زمانی ئاژەڵ
• گریانی
• هاوارکردن
• دەنگە دەنگ (ژاوەژاو)
• سنارڵ

ئاماژەکان

• دوو بابەتەکەی ئێکلوند و هاوکارانی. (2011) شیکارییەکی دەنگی بۆ قیژەی شێرەکان دەخەنە ڕوو. یەکەم وتار (I) تیشک دەخاتە سەر کۆکردنەوەی زانیاری، سپێکترۆگرام و شیکاری شەپۆلی هاوارکردنی شێر. لە وتارەکەی دووەمدا (II) تایبەتمەندییەکانی کۆئەندامی دەنگ دەکۆڵێتەوە کە بەشدارن لە بەرهەمهێنانی ئەم هاوارانەدا. هەردوو توێژینەوەکە لە کۆنفرانسی فۆنێتیک ٢٠١١ لە ستۆکهۆڵم لە سوید پێشکەش کران و لایەنە جیاوازەکانی دەنگی شێرەکان دەکۆڵنەوە، لەوانەش شێوازی دەنگ و ئەو تایبەتمەندییە جەستەییانەی کە کاریگەرییان لەسەرە.