خزمەتگووزاریی وێب
خزمەتگووزاریی وێب یان ڕاژەکاری وێب یاخوود وێب سێرڤەر سۆفتوێری کۆمپیوتەر و ھاردوێرێکی ژێرەوەیە کە داواکارییەکان پەسەند دەکات لە ڕێگەی HTTP (پرۆتۆکۆلی تۆڕ کە دروست کراوە بۆ دابەشکردنی ناوەڕۆکی وێب)یان جیاوازی پارێزراوی HTTPS. بریکارێکی بەکارھێنەر، بە گشتی وێبگەڕێکی وێب یان گەڕاڵکەری وێب، دەست دەکات بە پەیوەندیکردن بە دروستکردنی داواکاریێک بۆ لاپەڕەی وێب یان سەرچاوەی تر بە بەکارھێنانی HTTP، و سێرڤەرەکە وەڵام دەداتەوە لەگەڵ ناوەڕۆکی ئەو سەرچاوەیە یان نامەی ھەڵە. سێرڤەری وێب ھەروەھا دەتوانێت سەرچاوە نێردراوەکان قبوڵ بکات و خەزن بکات کە لە بریکاری بەکارھێنەرەوە نێردراوە ئەگەر ڕێکبخە بۆ ئەنجامدانی.[١][٢]
ئەو ھاردوێرەی بەکاردێت بۆ ڕادانی ڕاژەکاری وێب دەتوانێت جیاواز بێت بەپێی قەبارەی ئەو داواکاریانەی کە پێویستی بە چارەسەرکردنیان ھەیە. لە کۆتایی نزمی مەوداکە سیستەمی چەسپێنراوە، وەک ڕاوتەرێک کە ڕاژەکاری وێبێکی بچووک بەڕێوە دەبات وەک شێوەپێدانی ڕووکارەکەی. وێبسایتێکی ئینتەرنێتی پڕ ترافیک لەوانەیە داواکارییەکان چارەسەر بکات لەگەڵ سەدان سێرڤەر کە لەسەر ڕاکردن لە کۆمپیوتەری خێرای بەرز.
سەرچاوەیەک کە لە ڕاژەکاری وێبەوە نێردراوە دەتوانێت فایلێکی پێشتر (ناوەڕۆکی ستاتیکی) بەردەست بێت بۆ سێرڤەری وێب، یان دەتوانرێت لە کاتی داواکاری (ناوەڕۆکی داینامیک) لەلایەن بەرنامەیەکی تر کە پەیوەندی بە سۆفتوێری ڕاژەکارەوە دەکات دروست بکرێت. پێشتر عادەتەن دەکرێت خێراتر خزمەت بکرێت و دەتوانرێت ئاسانتر خەزن بکرێت بۆ داواکارییە دووبارەکان، لەکاتێکدا ئەم دوایییە پشتگیری مەودایەکی فراوانتری کاربەرنامەکان دەکات.
تەکنەلۆجیاکان وەک REST و SOAP، کە HTTP بەکاردێنن وەک بنەمایەک بۆ پەیوەندی گشتی کۆمپیوتەر بۆ کۆمپیوتەر، ھەروەھا پشتگیری بۆ درێژکراوەکانی WebDAV، بە باشی بەکارھێنانی سێرڤەرەکانی وێبیان درێژکردووەتەوە لە دەرەوەی ئامانجی سەرەکی خۆیان بۆ خزمەتکردن بە لاپەڕەکانی مرۆڤ
مێژوو
دەستکاریئەمە مێژوویەکی زۆر کورتە لە بەرنامەکانی ڕاژەکاری وێب و لەبەر ئەوە ھەندێک زانیاری بە پێویست لەگەڵ مێژووی وێبگەڕەکان و تۆڕی ئینتەرنێتی جیھانی و ئینتەرنێت تێکەڵ دەبن، بۆیە لە پێناو ڕوونبوونەوە و تێگەیشتن، ڕەنگە ھەندێک زانیاری سەرەکی مێژوویی کە لەخوارەوە ڕاپۆرت
پڕۆژەی سەرەتایی WWW (1989-1991)
لە ئازاری ١٩٨٩، بەڕێز تیم بێرنەرس لی پڕۆژەیەکی نوێی پێشنیار کرد بۆ خاوەنکارەکەی سی ئاڕ ئێن، بە ئامانجی کەمکردنەوەی ئاڵوگۆڕی زانیاری نێوان زانایان بە بەکارھێنانی سیستەمی ھایپەرمانت. پێشنیارەکە، بەناونیشانی "HyperText و CERN"، داوای لێدوانەکانی کرد و لەلایەن چەند کەسێکەوە خوێندرایەوە. لە تشرینی یەکەمی ١٩٩٠ پێشنیارەکە چاککرایەوە و دەوڵەمەند کرا (ھەبوونی وەک نووسەرێکی ھاوبەش ڕۆبێرت کایلیۆ) و لە کۆتاییدا پەسەند کرا.[٣][٤][٥]
پوختەی تەکنیکی
دەستکاریئەم پوختە تەکنیکییەی خوارەوە دەبێت تەنیا وەک ھەوڵێک ڕەچاو بکرێت بۆ پێدانی چەند نموونەیەکی زۆر سنووردار دەربارەی ھەندێک تایبەتمەندی کە لەوانەیە لە سێرڤەری وێب و ھەندێک لەو ئەرکانەی کە لەوانەیە ئەنجامی بدەن بۆ ئەوەی سیناریۆیەکی فراوانی تەواو ھەبێت دەربارەی بابەتەکە.
بەرنامەی سێرڤەری وێب ڕۆڵی ڕاژەکارێک دەبینێت لە مۆدێلی سێرڤەری کڕیار بە جێبەجێ کردنی یەک یان زیاتر لە وەشانی پرۆتۆکۆلی HTTP، زۆربەی کات ھەمەجۆری پارێزراوی HTTPS و تایبەتمەندی و درێژکراوەکانی تر دەگرێتەوە کە بەسوود دادەنرێت بۆ بەکارھێنانی پلانکراوەکەی.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Web Server Technology (بە ئینگلیزی). 1996. ISBN 1-55860-376-X. لە 2021-01-22 ھێنراوە.
- ^ Sun Web Server: The Essential Guide (بە ئینگلیزی). 2009. ISBN 978-0-13-712892-1. لە 2021-10-14 ھێنراوە.
- ^ Zolfagharifard، Ellie (2018-11-24). «'Father of the web' Sir Tim Berners-Lee on his plan to fight fake news». The Telegraph (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). London. ISSN 0307-1235. لە 2019-02-01 ھێنراوە.
- ^ «History of Computers and Computing, Internet, Birth, The World Wide Web of Tim Berners-Lee». history-computer.com. لە ١ی شوباتی ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ Tim Berner-Lee (1992). «WWW Project History (original)». CERN (World Wide Web project). لە ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە خزمەتگووزاریی وێب تێدایە. |