میسر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
بNo edit summary
تاگەکان: دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
چاکسازی زیادکردن/لابردنی پۆل(ەکان) خاوێنکردن و ڕێکخستنەوە بەسەرداچوونەوە
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
ھێڵی ٤٨:
کۆماری میسری عەرەبی (بە [[عەرەبی]]:جمهورية مصر العربية) وڵاتێکی عەرەبییە لە [[باکوور|باکووری]] کیشوەری [[ئەفریقا]]. بەشێکی بچووکی میسر لە کیشوەری [[ئاسیا]]دایە. میسر لە وڵاتە گرنگەکانی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]]ە. ناوەندی ئەم وڵاتە شاری [[قاھیرە]]یە.
 
== '''جوگرافیا ...''' ==
وڵاتانی دراوسێی میسر بریتین لە: لە ڕۆژئاواوە لیبیا و باشوور سودانە و لە باکوری ڕۆژهەڵاتدا ئیسرائیل و کەرتی غەززە، و لە ڕۆژهەڵاتیشەوە دەریایی سوورە.
 
=== '''ڕووباری نیل...''' ===
== '''دانیشتوان...''' ==
ڕووباری [[نیل]] درێژترین ڕووبارە لەجیھان، بۆتە شوێنێکی گرنگ بۆ کەرتی کووشتووکاڵی و داھاتی ساڵانەی ھەیە لە مەبەستی گەشت و گوزاری وێڕای بوونی ھەڕەمەکان لەمیسر و بۆتە سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ بەرھەمێنانی کارەبا.
بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠٢٠ ژمارەیی دانیشتوانی وڵاتی میسر ١٠٤.٠٠٠.٠٠٠ بووە
 
== مێژوو ==
=== '''شۆڕشی ٢٥ی کانوونی دووەم ...''' ===
لە دوای تونس بەهاری عەرەبی گەیشتە میسر لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ساڵی ٢٠١١ لە دژی ئەو سیاسەتە فەسادە و خراپی بژێوی ژیانی دانیشتوان لەدژی محەمەد حوسنی موبارەک سەرۆکی میسر خەڵکی میسر ڕاپەڕین، لە ئەنجامدا حوسنی موبارەک وازی لەپۆستەکەی هێناو لە ئێستادا دادگایی دەکرێت بەهۆی سیاسەتە خراپەکەی و کوشتنی هەزاران کەس لە خۆپیشاندانەکاندا.
 
لە مانگی ١٢ی ٢٠١١ هەڵبژاردن کرا و پێشبینی دەکرێ لایەنە ئیسلامییەکان سەرکەون بە تایبەت لیستی برایانی موسلـانموسڵمان.
 
 
== دانیشتووان ==
بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠٢٠ ژمارەیی دانیشتوانیدانیشتووانی وڵاتی میسر ١٠٤.٠٠٠.٠٠٠١٠٤،٠٠٠،٠٠٠ بووە .
 
== '''شوێنە گەشتگەشتیارییەکان و گوزاریەکان ...''' ==
* ھەڕەمەکان
* ڕووباری نیل (درێژترین ڕووبار لەجیھان)
Line ٦١ ⟶ ٧١:
* شەرم شێخ (بەناوباگترین شوێنی گەشتووگوزاری لەمیسر)
 
== '''ئایین ...''' ==
== '''ڕووباری نیل...''' ==
ڕووباری [[نیل]] درێژترین ڕووبارە لەجیھان، بۆتە شوێنێکی گرنگ بۆ کەرتی کووشتووکاڵی و داھاتی ساڵانەی ھەیە لە مەبەستی گەشت و گوزاری وێڕای بوونی ھەڕەمەکان لەمیسر و بۆتە سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ بەرھەمێنانی کارەبا.
 
== '''ئایین ...''' ==
دانیشتوانی میسر پێکدێن لە موسڵمان و مەسیحی (گاوڕ) بەپێێ سەرژمێری ساڵی ١٩٧٢ لە ٩٤٪ موسڵمان و موسیعییەکانیش ٦٪ بوون بەڵام ڕێژەکە بەردەوام لە گۆڕانکاریدایە بەپێێ سەرژمێری ساڵی ١٩٨٦ مەسیحییەکان بوون بە ٥.٧٨٪ بەڵام ئەوەی تریش موسڵمان .
{{bar box
Line ٧٦ ⟶ ٨٣:
{{bar percent|مەسیحی|yellow|٥٫٧٨}}}}
 
* ئەزهەر ئەزھەر: جامیعێکیکۆمەڵگایەکی فاتیمییەفاتیمی لەسەر مەزهەبی ئیسماعیلییە ئەم جامیعەیە جامیعێکی سونییە، شێخی ئێستا دکتۆر ئەزهەر طەیبە. کەنیسەی ئۆرسۆدۆکسی لە ئەسکەندەریە ئەم کەنیسەیە دەزگای مەسیحییە گرنگی بە کۆڕ و کۆبوونەوە و بڵاوکردنەوەی مەسیعیەتمەسیحییەت دەدات.
== '''دەزگا ئاینیەکان ...''' ==
* ئەزهەر : جامیعێکی فاتیمییە لەسەر مەزهەبی ئیسماعیلییە ئەم جامیعەیە جامیعێکی سونییە، شێخی ئێستا دکتۆر ئەزهەر طەیبە. کەنیسەی ئۆرسۆدۆکسی لە ئەسکەندەریە ئەم کەنیسەیە دەزگای مەسیحییە گرنگی بە کۆڕ و کۆبوونەوە و بڵاوکردنەوەی مەسیعیەت دەدات.
 
=== '''جەژنەکان و ڕۆژە تایبەتیەکانیتایبەتەکانی مووسڵمانی میسر ...''' ==
* [[جەژنی قوربان]]
* [[جێژنی ڕەمەزان|جەژنی ڕەمەزان]]
Line ٨٦ ⟶ ٩٢:
* مەولودی پێغەمبەر
 
=== '''جەژنەکان و ڕۆژە تایبەتیەکانیتایبەتەکانی مەسیحیەکانیمەسیحییەکانی میسر ...''' ===
* جەژنی قیامە (بەپێی ڕۆژمێری قیبتیەکان دەگۆڕدرێت)
* جەژنی لەدایک بوونی مەسیح
* جەژنی غساس
 
=== '''ڕۆژە تایبەتیەکانی گەلی میسر ...''' ===
* ڕۆژی پۆلیس
* جەژنی تەحریر تابا (١٩ی ئازار)
Line ١٠٠ ⟶ ١٠٦:
و زیاتر لە دەیان [[ڕۆژ]] و جەژنی تر کە ساڵانە لە میسر یادی دەکرێتەوە...
 
== پێوەندییە نێونەتەوەیییەکان ===
=== '''میسر و ئیسرائیل ...''' ===
لە تشرینی یەکەمی ١٩٦٧ی زاینی جەنگی عەرەب و جولەکە دەستیپێکرد، لەم جەنگەدا ئیسرائیل بە هاوکاری چەند وڵاتێکی ئەوروپا و سۆڤیەت و ئەمریکا توانیان لەم جەنگەدا سەرکەون.
 
لە ساڵێ ١٩٧٧٣دا شەڕ کەوتە نێوان میسڕ و ئیسرائیل ئەم جەنگە ماوەی کەمتر لە حەوتەیەکی خایاند، ئەنجامی ئەم جەنگە بریتی بوو لە داگیرکردنی بیابانی سینا لەلایەن ئیسرائیلەوە، دواتر سەرۆکی ئەو کاتەی میسر ئەنوەر سادات گەیشتە ئیسرائیل لە شاری تەلئەبیب، لەگەڵ سەرۆکی ئەوکاتی ئیسرائێل مناحیم بیجن و سەرۆکی ئەمریکایی ئەوکات جێمی کارتر، کۆبووەوە و ڕێکەوتننامەی سینایان واژۆکرد.
 
ئەم ڕێکەوتننامەیەشڕێککەوتننامەیەش پێکهاتبووپێکھاتبوو لە چەند خاڵێک تێیدا میسر ڕازی بوو کە هیچی تر دژایەتی ئیسرائیل نەکات پشتگیری قەوارای زایۆنیش بکات، لە بەرامبەردا ئیسرائیل بیابانی سینای بۆ مئسر گەڕاندەوە، دوابەدوای ئەمە پەیوەندی نێوان میسر و ئیسرائیل بەردەوام بوو لە ڕووی بازرگانی و گواستنەوەی غاز لە نێوان میسر و ئوردن و ئیسرائیل، هەردوولا کۆنسۆڵخانەیان کردەوە لە قاهیرە وتەلئەبیب، بەڵام دوابەدوای ئەوەی لە بیابانی سینا پاسێکی نەفەر هەڵگر ڕاگیرا کە سەرجەمیان جوولەکە بوون لەلایەن کەسانی نەناسراو هێرشی کرایە سەر و سەرجەم سەرنشینەکانی کوژران و دواتر لەلایەن چەکدارانی زایۆن، ٦هاوڵاتی میسری کوژران پەیوەندی نێوان میسر و ئیسرائیل ڕووی لە خراپی کرد تا وای لێهات لە میسر باڵیۆزخانەی ئیسرائیل سوتێندرا و تاڵانکرا و لە جێگایی ئاڵای ئیسرائیل ئاڵای میسر هەڵکرا دوای بەهاری عەرەبی و ئەگەری گرتنی دەسەڵات لەلایەن موسڵمانان، پەیوەندی میسر و ئیسرائیل دیار نییە.
 
== '''شانۆگەری و سینەما ...''' ==
[[پەڕگە:Flag-map of Egypt.svg|وێنۆک]]
میسر پێشکەوتووترین وڵاتی عەرەبییە لەم بارەیەوە و بە هۆی ئەو گرنگییەی کە پێی دراوە و بوونی ئەکتەری ناسراو و کۆمیدی، لە دیارترین هونەرمەندانی سینەما عومەر شەریفە، وە هەروەها دیارترین شانۆکار بریتین لە (فوئاد موهەندس، عادل ئیمام، شویکار، معەمەد صوبعی، نەجیب ڕیحانی، علی کەسار، محمد جەمال قادر، ئەحمەد حەلمی).
 
== '''شۆڕشی ٢٥ی کانوونی دووەم ...''' ==
لە دوای تونس بەهاری عەرەبی گەیشتە میسر لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ساڵی ٢٠١١ لە دژی ئەو سیاسەتە فەسادە و خراپی بژێوی ژیانی دانیشتوان لەدژی محەمەد حوسنی موبارەک سەرۆکی میسر خەڵکی میسر ڕاپەڕین، لە ئەنجامدا حوسنی موبارەک وازی لەپۆستەکەی هێناو لە ئێستادا دادگایی دەکرێت بەهۆی سیاسەتە خراپەکەی و کوشتنی هەزاران کەس لە خۆپیشاندانەکاندا.
 
لە مانگی ١٢ی ٢٠١١ هەڵبژاردن کرا و پێشبینی دەکرێ لایەنە ئیسلامییەکان سەرکەون بە تایبەت لیستی برایانی موسلـان.
 
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان}}
{{reflist}}
 
{{کۆڵکە}}
{{تووڵی دەروازە|ئەفریقا|میسر}}
{{وڵاتەکانی ئاسیا}}
{{ووڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست}}
{{تووڵی دەروازە|ئەفریقا|میسر}}
 
[[پۆل: میسر|*]]
[[پۆل:دەوڵەتانی ئەندامی یەکێتیی ئەفریقا]]
[[پۆل:ئەندامانی لووتکەی عەرەبی]]
Line ١٣٠ ⟶ ١٣٢:
[[پۆل:ڕۆژاوای ئاسیا]]
[[پۆل:وڵاتەکان و مەڵبەندەکانی عەرەبی ئاخێو]]
[[پۆل:میسر]]
[[پۆل:وڵاتەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوین]]
[[پۆل:ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، دامەزرانی ١٩٢٢]]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/میسر»