بارزانی و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''بارزانی و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد''' کتێبێکە لەلایەن مەسعود[[مەسعوود بارزانی]] بە [[زمانی عەرەبی]] نوسراوەنووسراوە دواتر لە لایەن دەستەیەکەوە کراوە بە کوردی لە ساڵی ٢٠٢٠ چاپ کراوە کە تیایدا باسی شۆڕشی بارزانییەکان دەکا هەر لە ساڵی ١٩٣٢ تا نسکۆی [[شۆڕشی ئەیلوول]] سەرەتا بە کورتی باسی بنەماڵەی بارزانییەکان دەکا، کتێبەکە زیاتر باسی لایەنی شەڕەکان دەکا وەک لەوەی باسی لایەنە سیاسییەکەی بکا لە شۆڕشی [[ئەحمەد بارزانی|شێخ ئەحمەدی بارزانیەوە]] دەست پێدەکا دواتر باسی شۆڕشی دووەمی بارزان دەکا کە لەم کاتەوە [[مەلا مستەفا بارزانی]] وەک سەرکردەیەکی شۆڕش دەرکەوت، دوای ئەوەی شۆڕش توانای بەرەنگاری سوپای عێراقی نەما بارزانییەکان بڕیاریاندا بچن بۆ لای [[کۆماری کوردستان]] لە [[مەھاباد|مەهاباد]] ببنە یەکێک لە داکۆکیکاران لە کۆمار، پاش ڕوخانی کۆمار بارزانییەکان دەگەڕێنەوە بۆ عێڕاق ماڵو منداڵیان تەسلیمی حکومەتیحکوومەتی عێراق دەبنەوە بەڵام مەلا مستەفا بڕیاریدا تەسلیمی حوکمەت نەبێ، وای بەباش زانی پەنا بەرێتە بەر [[یەکێتیی سۆڤیەت|یەکێتی سۆڤیەت،سۆڤیەت]]، لە سۆڤیەت بەهۆی ئازەریەکان تووشی ئازاری زۆربوون دوورخرانەوە بۆ ناوچەکانی تورکستان و [[تاجیکستان]] و [[ئۆزبەکستان]] بەڵام دواتر بە مردنی [[جۆزێف ستالین|ستالین]] و هاتنە سەرکاری خڕۆشۆف باردۆخەکیان بەرەو باشی ڕۆی، دەرگای خوێندن و ئازادی زیاتریان بۆ کرایەوە. دوای شۆڕشی چواردەی تەموز مەلا مستەفا و هاوەڵەکانی هەلیان بۆ ڕەخسا بگەڕێنەوە بۆ عێراق،[[عێراق]]، لە عێراق پێشوازیەکی گەرمی شۆڕشگێڕانەیان لێکرا و پلەی بەرز و ڕێزیان لە کۆماری نوێدا بەدەست هێنا.

دواتر بەهۆی تێکچوونی پەیوەندییەکانی [[کورد]] بە کۆمارەوە هەردوولا خۆیان ئامادە دەکرد بۆ شەڕ بە ڕەسمی شەڕ لە نۆی ئەیلولئەیلوول دەستی پێکرد بەڵام ڕۆژی یازدەی ئەیلولئەیلوول بەڕۆژی دەسپێکردنی شۆڕش دانراوە.

پاش چەندین [[شەڕ]] و پێکدادان لە نێوان شۆڕش و حوکمەتە یەک لە دوای یەکەکان و دوای ڕێککەوتنامەی جەزائیر لە نێوان عێراق و ئێران و دوای ئەوەی [[ئێران]] بڕیاری دەست بەردانی لە شۆڕشدا شۆڕش بە فەرمانی سەرۆکی شۆڕش مەلا مستەفا بارزانی چەکی دانا و شۆڕشگێڕان کوردستانیان بە جێ هێشت بەرەو ئێران ڕۆشتن.

١.نوسەرنووسەر دەڵێ [[ھەژار|هەژار]] موکریانی لە سۆڤیەت چاوی بە بارزانی کەوتوە لە کاتێکدا بارزانی خۆی هەژار موکریانی ناردوە بۆ سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٥٩.<ref>چیشتی مجێور. هەژار موکریانی. ئینتیشاراتی کوردستان سنە. ٢٠٠٩ </ref>