مافەکانی مرۆڤ لە عێراقی سەددام حوسێن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[سەددام حوسێن]] لەهەموو ڕوویەکەوە، دەسەڵاتەکانی بۆ سەرتکوتکردن و لەناوبردنی نەیارەکانی بەکار هێنا. ئەگەر چی عێراق لە جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤی لە ساڵی ١٩٤٨ دا پەسەند کردبوو<ref>{{Cite journal|date=1949-12-31|title=Yearbook of the United Nations 1948-49|url=http://dx.doi.org/10.18356/e4eb38e2-en|journal=Yearbook of the United Nations|doi=10.18356/e4eb38e2-en|issn=2412-1541}}</ref>، بەڵام ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] ئەوانەی هەموو پشتگوێ خستبوو، چاپ و بڵاوکردنەوەی سێ لاپەڕەکەی [[جاڕنامەی جیھانیی بۆ مافەکانی مرۆڤ|جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی مرۆڤ]] قەدەغەکرابوو<ref>{{Cite journal|last=Ahamd|first=Ebad E.|last2=Bayz|first2=Hemin Q.|date=2020|title=پاراستنی مافی کەمینەکانی هەرێمی کوردستان لە دەستوورێکی هاوچەرخی داڕێژراو لە سەر بنەمای تێوری هاووڵاتی بوونی چەندکەلتووری دا|url=http://dx.doi.org/10.14500/tmc2019.cos225|journal=نحو دستورٍ معاصر لإقليم كوردستان-العراق|publisher=Koya University|doi=10.14500/tmc2019.cos225|isbn=978-9922-9248-0-9}}</ref>، کە باسیان لە مافەکانی ئازادیی و سیاسی دەکرد<ref>{{Cite web|title=کەناڵی کوردستان. "ڕۆژی مافی مرۆڤ"|url=https://www.kurdistantv.net/ku/2020/12/10/lifestyle/%D8%B1%DB%86%DA%98%DB%8C-%D8%AC%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%86%DA%A4|url-status=live}}</ref>. دەنگی ناڕەزایی هاونیشتمانیانی [[کورد]] لە باکوور و [[شیعە]] مەزهەبەکان لە [[باشوور]] بە کوشتن و هەڵواسین وەڵام دەدرایەوە<ref>{{Cite web|date=2010-06-25|title=JURIST - Dateline|url=https://web.archive.org/web/20100625060431/http://jurist.law.pitt.edu/dateline/2010/01/iraq-citizenship-and-womens-rights.php|access-date=2021-05-05|website=web.archive.org}}</ref>. ژمارەی ئەوانەی [[سەددام حوسێن]] کوشتوونی و لەناوی بردوون لەسەردەمی دەسەڵاتیا تاکو ئەمڕۆ تەواو نەزانراوە، ڕێکخراوی چاودێری مافەکانی مرۆڤ بە ٢٥٠ هەزار کەس خەمڵاندویەتی<ref name=":0">{{Cite book|last=Middle East watch|first=Human Rights Watch|title=جینۆساید لە عێراق|year=1993|location=New York}}</ref>. کە زۆرینەی ئەم خەڵکانە لە گۆڕەبەکۆمەڵەکان و [[ئەنفال]] و [[کیمیابارانی ھەڵەبجە|کیمیاوی بارانی هەڵەبجە]] و [[ڕاپەڕین|ڕاپەڕینی ساڵی ١٩٩١]] دا بوون<ref>{{Cite web|date=2004-01-25|title=War in Iraq: Not a Humanitarian Intervention|url=https://www.hrw.org/news/2004/01/25/war-iraq-not-humanitarian-intervention|access-date=2021-05-05|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref>.

[[کیمیابارانی ھەڵەبجە]] یان [[کۆمەڵکوژیی ھەڵەبجە]] لە ١٦ی ئازاری ١٩٨٨ ڕوویدا لە کۆتایی ڕۆژەکانی جەنگی ئێران-ئێراق، لەلایەن [[ڕژێمی بەعس]]<nowiki/>ی عێراقەوە کە [[ھەڵەبجە|شاری ھەڵەبجە]]<nowiki/>ی بە [[گازی کیمیایی]] کیمیاباران کرد، زیاد لە ٥،٠٠٠ ھاووڵاتی کوردی بێتاوانی پێکھاتوو لە ژن و مناڵ و گەنج شەھیدکران و ١٠٬٠٠٠ کەسی تریش بریندارکران ئەمە جگە لە ونبوونی چەندەھا منداڵ<ref name=":0" />. کیمیابارانکردنی بە گەورەترین تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دادەنرێت بە گازی کیمیای لە مێژووی مرۆڤایەتیدا.

<references />{{تووڵی دەروازە|مافەکانی مرۆڤ}}