قەزیە (لۆژیک): جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە قەزییەدا ھەمیشە چەشنێ حوکم و قەزاوەت ھەیە<ref>{{Cite book|last=عالمی|first=روح اللە|title=منطق|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=|at=۶}}</ref> (وشەکانی قەزییە و قەزاوەت لە یەک بنەماڵەن). ھەندێ جار '''خەبەر''' یا '''حوکم'''یشی پێ دەڵێن.<ref name=":0">{{Cite book|last=خوانساری|first=محمد|title=فرهنگ اصطلاحات منطقی|publisher=بنیاد فرهنگ ایران|year=۱۳۵۶|isbn=|location=|pages=|at=١١٧ و ١١٨}}</ref> [[ئیبن سینا|ئیبنی سینا]] لە [[زانستنامەی عەلایی]]دا دەڵێ:<blockquote>''«لەم وشە تاکانەوە، به شێوەی جۆراوجۆر تێکەڵاوی پێک دێ و، لەوانە یەک جۆریان ئێستا بۆ ئێمە دەشێ و، ئەوەش ئەوەیە کە پێی دەڵێن قەزییە و پێی دەڵێن خەبەر و پێی دەڵێن قسەی بڕیاردەر. وە ئەمەش ئەوەیە کە کاتێ بیبیسی دەشێت کە بڵێی ڕاستە و دەشێت کە بڵێی درۆیە.''»<ref>رساله منطق دانشنامه علایی، نوشته ابوعلی سینا، با مقدمه و حواشی و تصحیح دکتر محمد معین، چاپ ۱۳۸۳، دانشگاه بوعلی سینای همدان، صفحه ۳۲: <blockquote>''از این لفظهای مفرد، گوناگون ترکیب آید و از ایشان ما را اکنون یکی گونه همی باید و این آن گونه است که آن را قضیه خوانند و خبر خوانند و سخن جازم خوانند. و این آن بود که چون بشنوی شاید که گویی راست است و شاید که گویی دروغ است.''</blockquote></ref></blockquote>

 

 

قەزییەیەکی دروست بە شێوەی «د» یان «١» یان «T» ھێما دەکرێت و قەزییەیەکی زڕ بە شێوەی «ز» یان «٠» یان «F» دیاری دەکرێت.