مزگەوتی حەرام: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب چاکسازی، شائەمراز |
|||
ھێڵی ١:
{{زانیاریدانی مزگەوت
|ناو =مزگەوتی حەرام.
|وێنە =Kaaba in macca.jpg
|لێدوان =
|شار =[[مەککە
[[عەرەبستانی سەعوودی]]
| بیناسازی =[[بیناسازی ئیسلامی|ئیسلامی]]
|مێژووی بیناکردن =
|ژمارەی نوێژکەران = 3,000,000
<small>خەمڵاندنەکە لە کاتی وەرزی حەجدایە</small>
}}
'''مزگەوتی حەرام'''، مەزنترینە مزگەوتە لە [[ئیسلام|ئیسلامدا]] و
لە [[قورئان]]دا ھاتووە؛ "إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَھُدًی لِّلْعَالَمِینَ "،<ref>
و مزگەوتی حەرام یەکێکە لەو سێ مزگەوتەی کە گەشتیاران ڕووی تێدەکەن، پێغەمبەری [[ئیسلام]] [[
▲لە [[قورئان]]دا ھاتووە؛ "إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَھُدًی لِّلْعَالَمِینَ "<ref>سورەتی ئال عیمران، ئایەتی ٩٦</ref>، واتە؛ بەڕاستی یەکەم خانە و ماڵ و مەنزڵگەیەک کە بۆ خەڵکی دانرا لەسەر زەوی (بۆ خواپەرستی) ئەوەیە لە مەککەدایە، کە پیرۆزە و ھیدایەت و ڕێنموویی بەخشە بۆ ھەموو خەڵکی جیھان.
▲و مزگەوتی حەرام یەکێکە لەو سێ مزگەوتەی کە گەشتیاران ڕووی تێدەکەن، پێغەمبەری [[ئیسلام]] [[محەمەد]] فەرموویەتی گەشتیاران دەرناچن تەنھا بۆ سێ مزگەوت نەبێت؛ مزگەوتی حەڕام، و ئەم مزگەوتە (مەبەستی [[مزگەوتی پێغەمبەر]]ە)، و [[مزگەوتی ئەقسا]].
== بەشەکانی مزگەوتی حەرام ==
[[پەڕگە:Minarets in Makkah (Mecca).jpg|thumb|right|220px|منارەکانی مزگەوتی حەرام]]
Line ٢٥ ⟶ ٢٦:
* شوێنی تەواف
* [[بەردە ڕەشەکە]].
== مزگەوتی حەرام بە درێژایی سەردەمەکان ==
=== پێش ئیسلام ===
{{ئیسلام}}
بەم شێوەیە خوا فەرمانی کرد بە [[ئیبراھیم]] بۆ بنیاتنانی ماڵی حەرام و [[قورئان]] باسی بنیتانی کردووە لەلایەن ئیبراھیم و ئیسماعیلی کوڕی. پاشان [[جوبڕەیل]] بەردەڕەشەکەی ھێناوە کە یەکەم جار ڕەش نەبووە، بەڵکو سپی بووە.
پاشان کەعبە بنیاتنرایەوە لە سەردەمی [[قوڕەیش]]، دوای [[ساڵی فیل]] بە نزیکەی سی ساڵ دوای ئەوەی ڕووداوی ئاگر کەوتنەوەیەک ڕوویدا
دوای ئەوەی پێغەمبەر [[
▲=== سەردەمی پێغەمبەر محەمەد ===
▲دوای ئەوەی پێغەمبەر [[محەمەد]] فەتحی [[مەککە]]ی کرد، ھەستا بە لابردنی بتەکانی دەوروبەری [[کەعبە]]، بەرگی بۆ ئەکرد و بۆنخۆشی ئەکرد، بەڵام ھەڵنەسا بە گۆڕانکاری بینای کەعبە و دەروبەری و ھەروەھا کەعبەی نە گەڕاندەوە وەک سەردەمی ئیبراھیمی لێ بکات.
=== سەردەمی خەلافەتی ڕاشدین ===
مزگەوتی حەرام وەک خۆی مایەوە بە درێژایی سەردەمی خەلیفە [[ئەبووبەکر]]، پاشان ساڵی حەوتی کۆچی، خەلیفە [[عومەر کوڕی خەتتاب]] ھەستی کرد [[موسڵمانان]] پێویستیان بە فراوانکردنی مزگەوتی حەرامە دوای ئەوەی ژمارەی حەجاجەکان زیادی کرد ساڵانە، ماڵەکانی دەوروپشتی مزگەوتەکەی کڕی، و گۆڕەپانی تەوافی پی فراوان کرد، و دەرگای بۆ دانا بۆ چوونە ژوورەوەی حەجاجەکان و ئەوانەی بۆ عومرە تەواف دەکەن بە دەوری کەعبەی پیرۆزدا.
و [[عومەر]] یەکەم کەس بوو کە مەقامی ئیبراھیمی جیاکردەوە لە دیواری کەعبە، پێشتر پێوەی نووسا بوو، ئەمەش بوو
موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە مزگەوتی حەرام ئەو شوێنەیە کە پێغەمبەر [[
▲موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە مزگەوتی حەرام ئەو شوێنەیە کە پێغەمبەر [[محەمەد]] لێوەی دەستی بە ئیسرا کرد بۆ [[مزگەوتی ئەقسا]] وەک لە سورەتی ئیسرادا ھاتووە، :"سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِھِ لَیْلاً مِنْ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الأَقْصَی الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَھُ لِنُرِیَھُ مِنْ آیَاتِنَا إِنَّە ھُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ".<ref>سورتی ئیسرا، ئایەتی ١</ref>، واتە؛ پاکی و بێگەردی و ستایش بۆ ئەو زاتەی کە شەوڕەوی کرد لە بەشێکی کەمی شەودا بەبەندەی خۆی (محمد) لە مزگەوتی (حەرام، کەعبەی پیرۆزەوە) بۆ مزگەوتی ئەقسا لە (بیت المقدس) کە دەوروبەریمان پیرۆزو پڕ بەرەکەت کردووە، تا ھەندێک نیشانەو بەڵگەو دەسەڵاتداری و توانایی خۆمانی نیشان بدەین، بەڕاستی ئەو زاتە بیسەرو بینایە.
== دەرگاکانی ==
یەکەم دەرگای مزگەوتی حەرام، دەرگای بەنی شەیبە بووە ئەگەڕێتەوە بۆ شەیبە کوڕی عوسمان حەجەبی کارگوزاری کەعبەی پیرۆز، لەبەرئەوەی بە دیواری ماڵەکەیەوە بووە و بە دەرگایە ئەوترێت، دەرگای ئاشتی (سەلام)
و پێغەمبەر
== تووڵی دەروازەکانی ==
دەرگاوانەکان ئەوانەن کە دادەنیشن لە بەردەم دەرگای مزگەوتی حەرام بۆ پاسەوانی کردنی و پاراستنی لە ھەر خراپەیەک.
Line ٥٦ ⟶ ٦١:
* دەرگای عەمرە
لە دەرگا لاوەکییەکان؛ دەرگای ئەجیاد و بیلال و حەنین و ئیسماعیل و سەفا و بەنی ھاشم و عەلی و عەباس و دەرگای نەبی و سلام و بەنی شەیبە و حەجون و موعلا و مودەعا و مەڕوە و موحسەب و عەرەفە و قەرارە و فەتح و دەرگای عومەر و نەدوە و شامی و قودس و مەدینە و
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان}}
* [https://web.archive.org/web/20110601071926/http://live.gph.gov.sa/index.cfm پەخشی ڕاستەوخۆ لە مزگەوتی حەرامەوە]
|