پێلێ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[پێلی]]'''پێلێ''' ناوی تەواوی '''ئەدیسۆن ئرانتیس دیۆ ناسکیمۆندۆ''' لە(لەدایکبووی ٢١ی تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٤٠ لە [[بەڕازیل]]) لەدایکیاریزانێکی بەڕازیلیی تۆپی بووەپێیە. لە خێزانێک بەناوی ناسکیمۆندۆ لەدایک بووە، بەڵام ئەدیسۆن ناسرا بە [[پێلی]]''پێلێ'' ناسرا، کە دواتر بوو بە یەکێ لە باشترین یاریزانی [[تۆپی پێ]]ی جیھانی ناوبراو بە باشترین یاریکەری مێژوویی 'ھەڵبژاردەی [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی بەڕازیل]] دادەنرێت.

لە ساڵی ١٩٩٩ [[پێلی]]پێلێ ھەڵبژێردرا بەباشترین یاریزانی سەدەی بیست لە لایەن «IFFHS»ەوە لە ھەمان ساڵدا [[پێلی]]پێلێ ھەڵبژێردرا بە باشترین یاریزانی سەدە لە لایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی]] وە [[پێلی]]پێلێ یەکێک بوو لە ١٠٠گرنگترین کەسایەتی سەدەی بیستەم ١٩٩٩، لە لایەن ڕێکخراوەی «IFFHS» بە باشترین یاریزانی ئەم سەدەیە ١٩٩٩ دیاری کرا، وە یەکێک بوو لە براوەکانی خەڵاتی [[فیفا]]ی ئەم سەدەیە ٢٠٠٠، بەپێی «IFFHS» پێلیپێلێ سەرکەوتووترین گۆڵکاری مێژووی تۆپی پێیە کە لە ١٣٦٣ یاریدا ١٢٨١ گۆڵی تۆمار کردووە بەڵام ئەمە ڕێژەییەکی نافەرمییە وە ئەمە ڕیکۆردێکی جیھانییە لە [[کتێبی گینس]] تۆمار کراوە.

پێلیپێلێ دەستیکرد بە یاریکردن لە یانەی سانتۆسی [[بەڕازیل]]ی لەتەمەنی ١٥ساڵیدا و لە ١٦ ساڵیشدا پەیوەندی بە ھەڵبژاردەی [[بەڕازیل]]وە کرد، لەماوەی یاریکردن بۆ ھەڵبژاردەی [[بەڕازیل]] توانیویەتی ٣[[جامی جیھانی]] بۆ [[بەڕازیل]] بەدەستبێنێت لە ساڵانی (١٩٥٨-١٩٦٢-١٩٧٠)، وە ئەو تاکە یاریزانە کە توانیویەتی ئەم ٣ جامە بەدەستبێنێت، پێلیپێلێ تاکە یاریزانە کە لە ٩٢ یاریدا توانیویەتی ٧٧ گۆڵ بۆ [[بەڕازیل]] تۆمار بکات، لە مێژووی یانەکەدا ئەو باشترین گۆڵکاری یانەکەیە. ئەو لە ساڵانی ١٩٦٢–١٩٦٣ توانی جامی کوپا لیبەرتادۆرس بۆ یانەکەی بەرێتەوە.

لە ساڵانی سەرەتادا لە زۆرینەی یارییەکانی تەنھا توانیویەتی گۆڵێک تۆمار بکات، پێلیپێلێ ناسرابوو کە دەیتوانی بە ھەردوو قاچی گۆڵ تۆمار بکات، وە لە ژیانیدا خەڵاتی زۆری پێبەخشێندراوە وەک خەڵاتی تاکەکەسی و توانیویەتی دەستکەوتی بە کۆمەڵ بۆ یانەکەی بەرێتەوە کە لە کاروانی وەرزشیدا بە دەستی ھێناوە.

[[پەڕگە:Panorâmica do Centro de TC.JPG|وێنۆک|220x124px|[[پێلی]]پێلێ لە ترێس کاراکۆس لە ساڵی ١٩٤٠ لەدایکبووە، شەقامێکی ھەیە بە ناوەکەی خۆی، وە ھەروەھا پێلیپێلێ پەیکەرێکی ھەیە لە نزیک ناوەڕاستی شار.]]

پێلێ لە ٢٣ تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٤٠ لە لە شاری تریس کاراکۆس لە شەقامی میناس گریاس لە وڵاتی [[بەڕازیل]] لە دایک بووە، باوکی ناوی دۆندینھۆ بووە، یاریزانی تۆپی پێی یانەی فلۆمێنزی بووە، دایکیشی ناوی سیلستی بووە، وە [[پێلی]]پێلێ دوو خوشک و برای گەورەی ھەبووە، وەکوڕەکەیان بە ناوی زانای ئەمریکی [[توماس ئێدیسن]]ەوە ناو ناوە، و لە نێو خێزانەکەیاندا بە (دیکۆ) ناودێریان کردووە، دواتر لە ڕۆژانی قوتابییەتیدا ناوی [[پێلی]]یپێلێی پێوە نووسا، کە گۆڵچیی یانەی ڤاسکۆ دی گاما ناوی [[پێلی]]پێلێ بوو، ئەویش ئەو ناوەی بە لاوە خۆشەویست بوو، ئیتر ھاوڕێیەکی بەو ناوەی بانگ کرد، کاتێکیش قوتابخانەی جێ ھێشت، پێلێ نەیدەزانی کە بە زمانی ئیرلەندایی پێلێ بە واتەی تۆپی پێ دێت، بەڵام لە زمانی (ھیبییەکان) بە واتەی (موعجیزە) دێت.

[[پێلی]]پێلێ لە باورۆ لە ساوپاڵۆ بە ھەژاری پێگەیشت، [[پێلی]]پێلێ پارەیەکی باشی دەستکەوت لەماوەی ئیشکردن لە قاوەخانە، [[پێلی]]پێلێ لەباوکییەوە فێری یاریکردن بوو کە ئەوکات لە یانەی ئەتلەتیکۆ مینیرۆ و فلۆمێنزی یاری دەکرد، بەڵام بە ھۆی ئەوەی لە ئەژنۆیدا تووشی پێکانێکی قورس بوو بە یەکجاری وازی لە یاریکردن ھێنا. باوکی توانای ئەوەی نەبوو کە پێداویستی وەرزشی بۆ [[پێلی]]پێلێ دابین بکات، [[پێلی]]پێلێ لە زۆربەی کاتەکانیدا بە قاچیکی بریندار و بە پێڵاوێکی خراپ یاری دەکرد،

* [http://pele10.com/ ماڵپەڕی فەرمی پێلیەپێلێ]

* [http://www.santosfc.com.br/pele/ پڕۆفایلی پێلیەپێلێ|ماڵپەڕی فەرمی یانەی سانتۆس]

* [http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=63869/ پڕۆفایل و ڕیکۆردەکانی پێلیەپێلێ|ماڵپەڕی فەرمی فیفا]