ئەلبەرت ئاینشتاین: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''ئەلبێرت ئاینشتاین''' ;(لەدایکبوون [[١٤ی ئازار]]ی [[١٨٧٩]] - کۆچی دوایی [[١٨ی نیسان]]ی [[١٩٥٥]])<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/181349/Albert-Einstein ئینسایکلۆپیدیای بریتانیکا</ref> زانایەکی [[ئەڵمانی]] بوو کە توانی بیردۆزی ڕێژەیی تایبەت و بیردۆزی ڕێژەیی گشتی دابڕێژێ، کە یەکێکە لە دوو پایەکانی فیزیکی مۆدێرن.<ref name="Chapter 2, p.41">Zahar, Élie (2001), ''Poincaré's Philosophy. From Conventionalism to Phenomenology'', Carus Publishing Company, [http://books.google.com/?id=jJl2JAqvoSAC&pg=PA41 Chapter 2, p.41], ISBN 0-8126-9435-X.</ref><ref>{{cite doi|10.1098/rsbm.1955.0005}}</ref> ئەم زانایە زیاتر ناسراوە بەھۆی یاسای [[یەکسانی بارستە-وزە|یەکسانیی بارستە-وزە]] ({{Nowrap|1=''E'' = ''mc''²}}) کە ناسراوە بە "بەناوبانگترین ھاوکێشەی جیھان"<ref>David Bodanis, ''E&nbsp;=&nbsp;mc^2q: A Biography of the World's Most Famous Equation'' (New York: Walker, 2000).</ref> وە ھەروەھا توانی [[خەڵاتی نۆبڵ]] بۆ [[فیزیا]] لە ساڵی [[١٩٢١]] بەدەستایبەدەست بھێنێت بۆ پەرەپێدان و باسکردنی [[دیاردەی کاریگەری کارۆڕووناکی]] (بە ئینگلیسی: Photoelectic effect) و بە گشتی، بە کاریگەرترین فیزیکزانی سەدەی بیستەم دادەنرێت.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/181349/Albert-Einstein ئینسایکڵۆپیدیای بریتانیکا، ئەلبێرت ئاینشتاین]</ref> ئاینشتاین خەڵکی [[ئەڵمانیا]] بوو بەڵام لەبەر دۆخی تایبەتی [[ئەڵمانیا]] لەو سەردەمە بۆ [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] کۆچی کرد و تا کۆتایی ژیانی لەوێ مایەوە. ئەینشتاین بە باوکی [[فیزیای نوێ]] دادەنرێت.<ref name="Chapter 2, p.41"/> بیردۆزی لە زۆر بوارەکانی [[بیرکاری]] و [[فیزیا]] و [[گەردوونناسی]] و ھەروەھا زۆر بیروبۆچوونی کۆکردۆتەوە لە ھەر یەکە لە [[کات]] و شوێن و [[ڕووناکی]] و ھێزی کێشکردن.