ویکیپیدیا

ھۆش: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
گەڕاندنەوەی پێداچوونەوەی 666280 لە لایەن Aza (لێدوان)
تاگەکان: پووچەڵکردنەوە دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو
ھێڵی ١:
{{یەک سەرچاوە}}
'''ھۆش''' حاڵەت یا تواناییی ئاگادار بوونە لەو شتانەی لە دەرەوە یا لە ناو [[زەین|زەیندا]] ڕوو ئەدات. ھۆش تایبەتمەندیی بوونەوەرە زیندووکانە و لە مرۆڤدا بە بەرزترین ڕادەی خۆی ئەگات. ھیچ بوونەوەرێکی زیندوو بە قەدەر مرۆڤ ئاگای لە خۆی و دەوروبەری نییە. وەکوو حاڵەت، ھۆش ھەمان [[ئاگایی|ئاگایییە]]، واتە ئەو بارودۆخەی کە بوونەوەری زیندوو لە کاتی ھەستپێکردن و دەرکپێکردن و ناسینەوە و جیاکردنەوەدا تێدایە. وەکوو توانایی، ھۆش بەو تایبەتمەندییە لە ھەندێ لە بوونەوەرە زیندووکاندا ئاماژە ئەکا کە ڕێگەیان بۆ خۆش ئەکا لە «بوون»یان ئاگادار بنەوە.<ref>{{Cite book|title=The Psychology of Self-Esteem|last=Branden|first=Nathaniel|publisher=|year=1969|isbn=|location=|pages=7 - 8}}</ref>
 
<br />
 
== دیمەنی لە بوارەکانی زانستدا ==
[[فەلسەفەی ڕۆژاوایی|فەیلەسووفانی ڕۆژاوایی]] لە [[دیکارت]] و [[جۆن لۆک|لۆک]] بەم لاوە ھەوڵیان داوە خۆیان لە سروشتی ھۆش و ئەوەی کە جێگەی لە ناو وێنەیەکی گەورەتری جیھان لە کوێیە تێبگەیێنن. بەتایبەت لە [[دیاردەناسی]] و لە [[فەلسەفەی زەین|فەلسەفەی زەیندا]] زۆربەی پرسیارەکان لە دەور مەسەلەی ھۆشدا ئەسووڕێنەوە. بۆ نموونە: ئاخۆ ھۆش ماددەیە؟ ئاخۆ ئەکرێ کۆمپیوتەر و ڕۆبۆت وشیار بن؟ چۆن ھۆش گرێ ئەخوا بە زمانەوە؟ چۆن ھۆش وەکوو بوون گرێ ئەخوا بە دنیای ئەزموونەوە؟ ڕۆڵی خۆ لە ئەزمووندا چییە؟
 
لەم دوایییە، لە بوارە جیاجیاکانی زانستی کۆگنیتیڤ وەکوو سایکۆلۆجی و نورۆسایکۆلۆجی و زمانەوانی و مرۆڤناسیدا، ھۆش بووە بە بابەتێکی گرنگی لێکۆڵینەوە.{{ژێدەر}} ھەوڵ و تەقالاش لە پلەی یەکەمدا بۆ تێگەیشتنە لەوەی کە لە باری بایۆلۆجی و سایکۆلۆجییەوە بوونی ئاگادارییەکان لە ھۆشدا بە چ مانایە.<ref>
{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=PKCHAgAAQBAJ&pg=PP1&dq=Consciousness+in+anthropology|title=Questions of Consciousness|last=Cohen A.P., Rapport N.|publisher=Routledge|year=1995|isbn=9781134804696|location=London|pages=}}</ref> یا بە زمانێکی تر، بۆ دەسنیشانکردنی پێکەوەبەستراوییەکانی دەمار و دەروونە لە ھۆشدا. زۆرینەی لێکۆڵینەوەگەلی تەجروبی (ئەوانەی لە تاقیگەدا ئەکرێن) بۆ ھەڵسەنگاندنی ھۆش لە مرۆڤەکاندا داوایان لێ ئەکەن ئەزموونەکانیان بە قسە بۆ بگێڕنەوە ( بۆ نموونە: «وەختێ من فڵان کار ئەکەم ئەگەر شتێکت بەدی کرد پێم بڵێ»).
 
لە پزیشکیداپزیشکیدا، وشیاری بە ڕوانین لە وریایی و وەڵامدەریی نەخۆشێک ھەڵدەسەنگێندرێت و دەکرێت وەکوو زنجیرەیەک لە دۆخەکان چاوی لێ بکرێت: وریا، بەئاگا لە کات و شوێن، ڕاگەیێنەر، لە گێژیدا و، پاشان وڕێنە، پاشان لەدەستدان و دۆڕانی ھەر چەشنە ڕاگەیێنییەکی مانادار و، کۆتایی دێت بە جووڵەنەکردن لە وەڵامی ھاندانی بەسوێدا.<ref>{{cite book |author=Güven Güzeldere |title=The Nature of Consciousness: Philosophical debates |year=1997 |editor=Ned Block |editor2=Owen Flanagan |editor3=Güven Güzeldere |pages=1–67 |location=Cambridge, MA |publisher=MIT Press}}</ref>
 
== سەرچاوەکان ==
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/ھۆش»