ناروتۆ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

=== پەرەپێدان ===

[[ماساشی کیشیمۆتۆ]] لە ساڵی ١٩٩٥ کورتە مانگای «کاراکوری» لەڕێگەی [[شوئیشا|شوەیشاوە]] بڵاوکردەوە، بەھۆی ئەمەوە ناوھێنانی ڕێزلێنانی بەدەستھێنا لە خەڵاتی ''ھۆپستێپ''ی ساڵی ١٩٩٦، کیشیمۆتۆ دڵخۆش نەبوو بەو ڕەشنووسەی بۆ بەردەوامی ''کاراکوری'' نووسیبووی، بۆیە بڕیاریدا کار لەسەر پرۆژەیەکی تر بکات.<ref name="vol162">{{cite book|title=Naruto, Volume 16|last=Kishimoto|first=Masashi|publisher=[[Viz Media]]|year=2007|isbn=978-1-4215-1090-3|page=150|authorlink=Masashi Kishimoto|url-access=registration|url=https://archive.org/details/narutokish16kish}}</ref> لە پرۆژە تازەکەدا ناروتۆ ڕۆڵێ شێفێکی دەگێڕا، بەڵام کیشیمۆتۆ ئەم بیرۆکەیەشی پووچەڵکردەوە. دواتر کیشیمۆتۆ بڕیاریدا چیرۆکێک دەربارەی منداڵێک بنووسێت کە لە توانایدا ھەیە شێوەی خۆی بگۆڕێت بۆ ڕێوی، ھەر بۆیە مانگایەکی کورتی لەسەر بنەمای ئەو بیرۆکەیە نووسی و لە بەرگی ھاوینەی ساڵی ١٩٩٧ی ''ئاکاماروو جەمپ'' بڵاوی کردەوە.<ref name="kizuna2">{{cite book|title=NARUTO－ナルト－名言集 絆－KIZUNA－ 天ノ巻|publisher=[[Shueisha]]|year=2013|isbn=978-4-08-720681-4|pages=188–195|author=Kishimoto, Masashi|authorlink=Masashi Kishimoto|language=Japanese|trans-title=Naruto Kizuna: The Words That Bind — Scroll of Heaven}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2007-11-05/sj-runs-yu-gi-oh's-end-slam-dunk-debut-naruto-origin|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161225210532/http://www.animenewsnetwork.com/news/2007-11-05/sj-runs-yu-gi-oh%27s-end-slam-dunk-debut-naruto-origin|archivedate=December 25, 2016|work=[[Anime News Network]]|title=SJ Runs Yu-Gi-Oh's End, Slam Dunk's Debut, Naruto's Origin|date=May 11, 2007|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> کیشیمۆتۆ بڕیاریدا دووبارە چیرۆکەکە بنووسێتەوە، بەڵام ئەمجارە لە جیھانی نینجادا.<ref name="Crossroads 2262">{{cite book|title=Manga's Cultural Crossroads|last=Gan|first=Sheuo Hui|date=2013|publisher=[[Taylor and Francis]]|isbn=978-1-134-10283-9|location=Hoboken|page=226|chapter=Auteur and Anime as Seen in the Naruto TV Series|editor1-last=Berndt|editor1-first=Jacqueline|editor2-last=Kümmerling-Meibauer|editor2-first=Bettina}}</ref>

ھەشت بەندی سەرەتای ناروتۆ لە پلاندا بوون پێش دەرکەوتنیان لە گۆڤاری [[ھەفتانەی شۆنن جەمپ|ھەفتانەی شۆنێن جەمپ]]، کە کیشیمۆتۆ زۆربەی پەڕەکانی ئەم بەندانەی تەرخانکردبوو بۆ پیشاندانی دیمەنەکانی گوندی کۆنۆھا کە بە شێوەیەکی ورد نەخشێندرابوون، بەڵام لەکاتی بڵاوکردنەوەیاندا دیمەنەکانی نێو گوندی کۆنۆھا بەو جۆرە ورد نەبوون و زیاتر تیشکخرابووە سەر گەشەپێدانی کەسایەتییەکان.<ref name="Crossroads 2262"/> ھەرچەندە کیشیمۆتۆ بڕوای وابوو کە بوونی بابەتی چاکرا (ئەو وزەیەی کە نینجاکانی نێو چیرۆکی ناروتۆ بەکاریدێنن لە شەڕ و بەرەنگارییەکاندا) وای لە چیرۆکەکە کردووە کە زیاد لە پێویست سیمای کلتووری ژاپۆنی پێوە دیاربێت و ترسی ئەوەی ھەبوو لەبەر ئەم ھۆکارە خوێنەرانی دەرەوەی ژاپۆن ڕانەکێشێت بۆ خۆی، بەڵام سەرەڕای ئەوەش، کیشیمۆتۆ پێیوابوو کە ئەزموونێکی بەچێژ دەبەخشێت بە خوێنەر.<ref name="Collector's Edition 2005 p 6862">{{cite magazine|magazine=Shonen Jump Special Collector Edition (Free Collector's Edition)|title=Naruto: Page 68|issue=00|year=2005|issn=1545-7818|publisher=[[Viz Media]]|page=68}}</ref> لەبەرئەوەی کیشیمۆتۆ ھەوادارێکی گەورەی گۆدزیلایە، ھەر لە سەرەتاوە ئارەزووی ئەوەی دەکرد کە دڕندەی زەبەلاح لە چیرۆکەکەیدا ھەبێت، سەرئەنجام ''دڕندە کلکدارەکانی'' بەکارھێناوە وەک بەھانەک بۆ گەیشتن بەم مەبەستە.<ref name="nippon.com2">{{cite web|url=http://www.nippon.com/en/views/b00114/|title=Farewell, Naruto: The Curtain Closes on the World's Best-Loved Ninja|last=|first=|date=December 26, 2014|website=|publisher=Nippon Communications Foundation|language=en|archive-url=https://archive.today/20150113014354/http://www.nippon.com/en/views/b00114/|archive-date=January 13, 2015|url-status=dead}}</ref> کیشیمۆتۆ پێیوایە باسی سەرەکی بەشی یەکەمی چیرۆکی ناروتۆ یەکترقبووڵکردنی نێوان تاکەکانە، و گەشەسەندنی کەسایەتی ناروتۆ بەدرێژاییی چیرۆکەکە وەک نموونەیەک دەھێنێتەوە.<ref name="Second Official Character Data Book2">{{cite book|title=NARUTO―ナルト―［秘伝・闘の書］|last=Kishimoto|first=Masashi|publisher=[[Shueisha]]|year=2005|isbn=978-4-08-873734-8|pages=310–311|language=Japanese|trans-title=Naruto: The Second Official Character Data Book}}</ref>

 

 

=== شوێن و کاتی چیرۆک ===

زۆربەی کات نینجاکان بۆ ئەنجامدانی تەکنیکێک، بە ھەردوو دەستیان (ھەندێک جار بە یەک دەست) چەند ھێمایەک دروست دەکەن، کیشیمۆتۆ ئەم ھێمایانەی لە داب و نەریتی [[خولگەی خۆر|بورجی]] سەر بە [[چین|چینییەکانەوە]] وەرگرتووە کە ھەر نیشانەی بورجێک ئاماژە بە گیاندارێک دەکات.<ref name="Collector's Edition 2005 p 6862"/> کیشیمۆتۆ دەڵێت بیرۆکەی کۆنۆھا ئەو شوێنەی چیرۆکەکەی تێدا ڕوودەدات «بێ ھیچ دوودڵییەک و زۆر بەخێرایی بۆی ھاتووە»، بەڵام دان بەوەدا دەنێت کە دیمەنە سروشتییەکانی کۆنۆھا لەژێر کاریگەری شارۆچکەی ''ناگا'' لە پارێزگای [[ئۆکایاما (پارێزگا)|ئۆکایاما]] داڕشتووە کە قۆناغی منداڵی تێدا بەسەربردووە. لەبەرئەوەی ڕوون نییە چیرۆکی ناروتۆ لە چ سەردەمێکی ئاشنادا ڕوودەدات، کیشیمۆتۆ ئەمەی وەک ھەل قۆزتووەتەوە و ئامێری [[کامێرا]] و شاشەی [[تەلەڤیزیۆن]]ی لە چیرۆکەکەدا بەکارھێناوە، ھەروەھا بیریشی لە بەکارھێنانی [[ئۆتۆمبیل]] و چەکی تەقەکردن کردووەتەوە، بەڵام دواتر پەشیمان دەبێتەوە لە بەکارھێنانیان لەنێو زنجیرەکە.<ref name="Uzumaki: the Art of Naruto 20072">{{cite book|author=Kishimoto, Masashi|author-link=Masashi Kishimoto|title=Uzumaki: the Art of Naruto|year=2007|publisher=[[Viz Media]]|page=145|isbn=978-1-4215-1407-9}}</ref><ref>{{cite magazine|magazine=Shonen Jump|title=Naruto: Volume 3|volume=3|issue=9|date=September 2003|publisher=[[Viz Media]]|issn=1545-7818|page=8}}</ref>

 

== ناوەندە میدیایییەکان ==

=== مانگا ===

ناروتۆ لەلایەن گۆڤاری [[شۆنن جەمپ]]ی سەر بە [[شوئیشا|شوەیشاوە]] بڵاوکرایەوە و ماوەی پازدە ساڵ بەردەوام بوو (لە ٢١ی ئەیلوولی ١٩٩٩ بۆ ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤)،<ref>{{Cite web|url=http://www.music-lounge.jp/v2/articl/news/detail/?articl=2015/02/24-12:58:00_04c8149e0b9a637bac2820c66c5e503f|title=【イベント】 「週刊少年ジャンプ」読者招待制音楽イベント「NARUTO THE LIVE vol.0」、4月11日(土)に東京国際フォーラムにて開催！出演アーティスト第１弾を発表！|date=February 24, 2015|website=Music Lounge|language=ja|trans-title=【Event】 "Weekly Shonen Jump" Readers' invitation music event "NARUTO THE LIVE vol.0" will be held at the Tokyo International Forum on Saturday, April 11! Announced the first stage of casting artists!|archive-url=https://archive.today/20170620060453/http://www.music-lounge.jp/v2/articl/news/detail/?articl=2015/02/24-12:58:00_04c8149e0b9a637bac2820c66c5e503f|archive-date=June 20, 2017|url-status=live}}</ref> مانگای ناروتۆ بە شێوازی پەرتووک (تانکۆبۆن) لە ژاپۆن و وڵاتانی دیکە ھاتە چاپکردن، بەمشێوەیە چیرۆکی مانگاکە پێکدێت لە ٧٢ پەرتووک، ٢٧ بۆ بەشی یەکەمی چیرۆکەکە و ٤٥ بۆ بەشی دووەم و بە ھەمووی ٧٠٠ بەند لەخۆدەگرن، ٢٣٨ بەندی سەرتا بۆ بەشی یەکەم، بەندەکانی ٢٣٩ بۆ ٢٤٤ ژیان و ڕابردووی کاکاشی ھاتاکێ دەکەنە ناوەندی باسکردن، بەندەکانی ٢٤٥ بۆ ٧٠٠ بەشی شیپوودین و دووەمی چیرۆکەکە دەنەخشێنن.<ref name="NarutoShueishaVolume58">{{cite web|url=http://books.shueisha.co.jp/CGI/search/syousai_put.cgi?isbn_cd=978-4-08-873828-4|title=Naruto 28|publisher=[[Shueisha]]|language=Japanese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170620054610/http://books.shueisha.co.jp/CGI/search/syousai_put.cgi?isbn_cd=978-4-08-873828-4|archivedate=June 20, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> یەکەم پەرتووک لە ڕێکەوتی ٣ی ئازاری ٢٠٠٠ بڵاوکرایەوە لە ژاپۆن،<ref name="NarutoJPNVolume1">{{cite web|url=http://books.shueisha.co.jp/CGI/search/syousai_put.cgi?isbn_cd=4-08-872840-8&mode=1|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160222085957/http://books.shueisha.co.jp/CGI/search/syousai_put.cgi?isbn_cd=4-08-872840-8&mode=1|archivedate=February 22, 2016|title=Naruto 1|language=Japanese|publisher=[[Shueisha]]|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> ھەروەھا ''شوەیشا'' چەند کورتە مانگایەکی لەسەر فیلمەکانی ناروتۆ چاپکردووە.<ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/s?url=search-alias=stripbooks&field-keywords=Naruto+Ani-Manga|title=Amazon.com: Naruto Ani-Manga: Books|archive-url=https://web.archive.org/web/20170620034109/https://www.amazon.com/s?url=search-alias%3Dstripbooks&field-keywords=Naruto%20Ani-Manga|archive-date=June 20, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> نیمچە زنجیرە مانگایەک بە ناوی ناروتۆ: ھۆکاگێی حەوتەم و بەھاری سوور (Naruto: The Seventh Hokage and The Scarlet Spring) لە ٢٠ی نیسانی ٢٠١٥ دەست بە بڵاوکردنەوەی کرا، چیرۆکەکە باس لە نەوە و منداڵەکانی کەسایەتییە سەرەکییەکان دەکات و دوای ١٠ بەند لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٥ کۆتایی پێھات.<ref>{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-03-26/naruto-spinoff-manga-mini-series-to-begin-on-april-27/.86389|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161225025537/http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-03-26/naruto-spinoff-manga-mini-series-to-begin-on-april-27/.86389|archivedate=December 25, 2016|title=Naruto Spinoff Manga Mini-Series to Begin on April 27|work=[[Anime News Network]]|date=March 26, 2015|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2015-04-20/naruto-sequel-spinoff-manga-to-run-in-viz-shonen-jump/.87324|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160505071021/https://www.animenewsnetwork.com/news/2015-04-20/naruto-sequel-spinoff-manga-to-run-in-viz-shonen-jump/.87324|archivedate=May 5, 2016|title=Naruto Sequel Spinoff Manga to Run in Viz's Shonen Jump|work=[[Anime News Network]]|date=April 20, 2015|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref>

 

 

=== ئەنیمێ ===

کاتێک ستۆدیۆ پیرۆت بڕیاریدا زنجیرە ئەنیمێیەک بۆ مانگای ناروتۆ بەرھەمبھێنێت، کیشیمۆتۆ داوای کرد کە "تێتسویا نیشینۆ" پیشەی سەرپەرشتیاری دیزاینی کەسایەتییەکانی پێبدرێت. ھایاتۆ دەیت کاری دەرھێنانی بۆ بەشی یەکەمی ئەنیمێ ناروتۆ کردووە کە لە تۆڕی میدیاییی تیڤی تۆکیۆ لە ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٢ دەستی بە پەخشکردووە و لە ٨ی شوباتی ٢٠١٧ دوای ٢٢٠ ئەڵقە کۆتاییپێھات.<ref name="tvtokyo">{{cite web|url=http://www.tv-tokyo.co.jp/anime/naruto2002/story_f.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160822094056/http://www.tv-tokyo.co.jp/anime/naruto2002/story_f.html|archivedate=August 22, 2016|title=Naruto story|publisher=[[TV Tokyo]]|language=Japanese|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tv-tokyo.co.jp/anime/naruto2002/stuff_f.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160702164537/http://www.tv-tokyo.co.jp/anime/naruto2002/stuff_f.html|archivedate=July 2, 2016|title=Naruto staff|publisher=[[TV Tokyo]]|language=Japanese|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> چیرۆکی ١٣٥ ئەڵقەی سەرەتا لەسەر بنەمای مانگاکەوە وەرگیراون، بەڵام ٨٥ ئەڵقەی کۆتایی تازەن و لە چیرۆکی مانگاکە لادەدەن.<ref>{{cite web|url=http://www.animesays.com/list/naruto/|title=Naruto Filler & Episode List – AnimeSays|publisher=AnimeSays|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160220180640/http://www.animesays.com/list/naruto/|archivedate=February 20, 2016|url-status=dead}}</ref> لە ئەمریکای باکوور ''ڤیز میدیا'' مۆڵەتی پەخشکردن و بڵاوکردنەوەی لە لابوو.<ref>{{Cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/press-release/2005-08-11/naruto-on-cartoon-network|title=Naruto on Cartoon Network|date=August 11, 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20101029151758/http://www.animenewsnetwork.com/press-release/2005-08-11/naruto-on-cartoon-network|archive-date=October 29, 2010|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref name="EnglishSeason1">{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2009-12-02/1st-naruto-anime-finale-premieres-on-canada-ytv|title=1st Naruto Anime's Finale Premieres on Canada's YTV|date=December 2, 2009|work=[[Anime News Network]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114211617/http://www.animenewsnetwork.com/news/2009-12-02/1st-naruto-anime-finale-premieres-on-canada-ytv|archivedate=November 14, 2016|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> ناروتۆ لەکاتی پەخشکردنی لە ویلایەتە یەکگرتووەکان، چەندین جار ڕووبەڕووی سانسۆر و دەستکاریکردن بووەتەوە، بۆ نموونە دیمەنی دەرکەووتنی [[ئەلکھول|خواردنەوە کھوولییەکان]]، کلتووری [[ژاپۆن]] و ئاماژە ناڕاستەوخۆکان بە بابەتی ڕەگەزی لەکاتی پەخشکردنی لابراون، ھەرچەندە لە دی-ڤی-دییە بڵاوکراوەکاندا وەکوو خۆیان ماونەتەوە و دەستکاری نەکراون.<ref>{{cite web|url=http://www.ign.com/articles/2007/11/10/naruto-readers-guide?page=2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160130193937/http://www.ign.com/articles/2007/11/10/naruto-readers-guide?page=2|archivedate=January 30, 2016|author=Sparrow, A.E.|title=Naruto Reader's Guide|website=[[IGN]]|url-status=dead|df=mdy-all|date=2007-11-09}}</ref> ھەندێک تۆڕی میدیایی دیکەی وەک ''جێت ئێکس'' (Jetix) توندتر ئەم سیاسەتەیان پەیڕەوکردووە و دیمەنی [[خوێن|دەرکەوتنی خوێن]]، جگەرەکێشان و جنێودانیشیان سانسۆر کردووە.

 

=== فیلمەکان ===

ناروتۆ یازدە فیلمی ئەنیمەیشنی بۆ سازکراوە، لەوانەش سێ فیلمی سەرەتا سەر بە بەشی یەکەمی چیرۆکەکەن و ھەشت فیلمی دیکەش سەر بە بەشی دووەمی چیرۆکەکەن.

# پێکدادانی نینجا لە وڵاتی بەفر (Ninja Clash in the Land of Snow): تیمی حەوت گەشت دەکەن بۆ وڵاتی بەفر بۆ پاراستنی ئەو کەسایەتییانەی بەشداری دەکەن لە فیلمی «شازادە فوون».<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/intl/japan/yearly/?yr=2004&p=.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170211001540/http://www.boxofficemojo.com/intl/japan/yearly/?yr=2004&p=.htm|archivedate=February 11, 2017|title=Japan Box Yearly Box Office 2004|website=[[Box Office Mojo]]|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref>

# ئەفسانەی بەردی گێلێل (The Legend of the Stone of Gelel):<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/intl/japan/yearly/?yr=2005&p=.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170211002124/http://www.boxofficemojo.com/intl/japan/yearly/?yr=2005&p=.htm|archivedate=February 11, 2017|title=Japan Box Yearly Box Office 2005|website=[[Box Office Mojo]]|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> ناروتۆ لەگەڵ ساکورا و شیکاماروو دەچن بۆ جێبەجێکردنی ئەرکێکی نینجایی کە لە ئاکامدا تێوەدەگلێن لە شەڕێکی نێوان گوندی «سوناگا» و ھێزێکی زرێپۆشی گەورەی سەربازی.<ref>{{cite web|url=http://www.viz.com/watch/dvd/naruto-the-movie-video-volume-2/7628|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411214455/http://www.viz.com/watch/dvd/naruto-the-movie-video-volume-2/7628|archivedate=April 11, 2016|title=Naruto the Movie 2: Legend of the Stone of Gelel|publisher=[[Viz Media]]|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref>

# فیلمی ناروتۆ: بەندینخانەی خوێن (Naruto the Movie: Blood Prison): ناروتۆ بە ھەوڵی کوشتنی ڕایکاگێ تۆمەتباردەکرێت و دەنێردرێت بۆ بەندینخانەیەکی نامۆ، کاتێک ھەوڵی دەربازبوون دەدات، چەند نھێنییەکی ئەو شوێنە دەدۆزێتەوە.<ref name="Newest Movie 20092"/>

 

# فیلمی ناروتۆ: ڕێگای نینجا (Road to Ninja: Naruto the Movie): ناروتۆ و ساکورا لەلایەن تۆبییەوە ڕەوانەدەکرێن بۆ گەردوونێکی دیکە و لە مانای ھاوڕێیەتی و دایک و باوکایەتی تێدەگەن. داڕشتنی چیرۆکەکە و دیزاینی کەسایەتییەکان لەلایەن کیشیمۆتۆ خۆیەوە ئەنجامدراوە.<ref>{{cite web|url=http://www.animekon.com/news-1474-6th-Naruto-Shippuuden-Movie-Titled-Dated.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170204013338/http://www.animekon.com/news-1474-6th-Naruto-Shippuuden-Movie-Titled-Dated.html|archivedate=February 4, 2017|date=March 20, 2012|title=6th Naruto Shippuuden Movie Titled, Dated|publisher=Animekon|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2012-03-21/naruto/road-to-ninja-film-story-designs-penned-by-kishimoto|title=Naruto: Road to Ninja Film's Story, Designs Penned by Kishimoto|date=March 21, 2012|work=[[Anime News Network]]|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614200240/http://www.animenewsnetwork.com/news/2012-03-21/naruto/road-to-ninja-film-story-designs-penned-by-kishimoto|archive-date=June 14, 2017}}</ref>

# فیلمی ناروتۆ: کۆتایی (The Last: Naruto the Movie):<ref>{{Cite web|url=http://www.allcinema.net/prog/show_c.php?num_c=349882|title=The Last -Naruto The Movie- (2014)|website=www.allcinema.net|language=ja|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304132406/http://www.allcinema.net/prog/show_c.php?num_c=349882|archive-date=March 4, 2016|url-status=dead}}</ref> ناروتۆ و ھاوڕێکانی ھەوڵدەدەن ڕێگەبگرن لە پێکدادانی [[مانگ]] و [[زەوی]]، فیلمەکە بەشێوەیەکی سادە چەند لایەنێکی میتۆلۆژی زنجیرەکە دەخاتەڕوو، و لە ھەمان کاتدا تیشک دەخاتەسەر [[خۆشەویستی|پەیوەندی سۆزداریی]] نێوان ناروتۆ و ھیناتا. داڕشتنی چیرۆکەکە و دیزاینی کەسایەتییەکان لەلایەن کیشیمۆتۆ خۆیەوە ئەنجامدراوە.<ref name="Boruto2">{{cite web|url=http://www.toho.co.jp/movie/lineup/naruto2015.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160809142123/http://www.toho.co.jp/movie/lineup/naruto2015.html|archivedate=August 9, 2016|title=Boruto: -Naruto The Movie- （仮）|work=www.toho.co.jp|publisher=Toho Co. , Ltd|language=Japanese|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-07-23/2014-naruto-movie-titled-the-last-slated-for-december-6/.76952|title=2014 Naruto Movie Titled 'The Last,' Slated for December 6|date=July 23, 2014|work=[[Anime News Network]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170717021505/http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-07-23/2014-naruto-movie-titled-the-last-slated-for-december-6/.76952|archive-date=July 17, 2017}}</ref>

 

== کایەی ڤیدیۆیی ==

کایە ڤیدیۆیییەکانی ناروتۆ لەسەر چەند ئامێرێکی ڤیدیۆیی بڵاوکراونەتەوە وەک ئامێرە ڤیدیۆیییەکانی سەر بە نینتێندۆ، [[سۆنی]]، [[مایکرۆسۆفت]]. زۆربەیان کایەی شەڕکردنن، کە تێیدا کایەکەرەکە ڕاستەوخۆ کۆنتڕۆڵی یەکێک لە کەسایەتییەکانی ناو چیرۆکی ناروتۆ دەکات و بەرامبەر کەسایەتییەکی دیکە ڕکابەری دەکات کە لەلایەن [[ژیریی دەستکرد]]ی تایبەت بە کایەکە یان کایەکەرێکی ترەوە کۆنتڕۆڵ دەکرێت. ئامانج ئەوەیە کە لاکێشەی ژیانی (خوێن) ی ڕکابەرەکەت لەڕێگەی ھێرشی جەستەیی و تەکنیکی نینجای تایبەت بە کەسایەتییەکان کەم بکاتەوە بۆ سفر کە لەسەر بنەمای مانگا و ئەنیمێی ناروتۆ وەرگیراون.<ref name="GameSpotHandsOnCoN1">{{cite web|url=http://www.gamespot.com/articles/naruto-clash-of-ninja-updated-hands-on/1100-6144888/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170315122904/http://www.gamespot.com/articles/naruto-clash-of-ninja-updated-hands-on/1100-6144888/|archivedate=March 15, 2017|title=Naruto: Clash of Ninja Updated Hands-On|website=[[GameSpot]]|last=Torres|first=Ricardo|date=February 24, 2006|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> ناروتۆ: کۆنۆھا نینپۆچۆ (Naruto: Konoha Ninpouchou) یەکەم کایەی ڤیدیۆیی ناروتۆیە، کە لە ٢٧ی ئازاری ٢٠٠٣ بۆ ئامێری ڤیدیۆییی «وەندەرسوان کەڵەر» (Wonderswan Color) بڵاوکرایەوە.<ref>{{cite web|url=http://www.gamespot.com/naruto-konoha-ninpouchou/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170303135226/http://www.gamespot.com/naruto-konoha-ninpouchou/|archivedate=March 3, 2017|title=GameSpot: Naruto: Konoha Ninpouchou|website=[[GameSpot]]|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> ژمارەیەکی زۆری کایە ڤیدیۆیییەکانی ناروتۆ تەنھا لە ژاپۆن بڵاوکراونەتەوە. یەکەم دوو کایەی ڤیدیۆیی کە لە دەرەوەی ژاپۆن بڵاوکرانەوە پێکدێن لە ناروتۆ: گێکیتۆ نینجا و ناروتۆ: سایکیۆ نینجا دایکێشوو، لە ئەمریکای باکوور لەژێر ناوی ناروتۆ: کڵاش ئۆڤ نینجا (Naruto: Clash of Ninja) و ناروتۆ: نینجا کاونسڵ (Naruto: Ninja Council) بڵاوکرانەوە.<ref name="ClashofNinjaAnnouncement22">{{cite web|url=http://www.gamespot.com/gamecube/action/naruto/news.html?sid=6141993&mode=all|title=Shonen Jump's Naruto Coming to North America!|website=[[GameSpot]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110628212936/http://www.gamespot.com/gamecube/action/naruto/news.html?sid=6141993&mode=all|archive-date=June 28, 2011|url-status=dead}}</ref><ref name="NinjaCouncilGeneralInfo22">{{cite web|url=http://www.ign.com/games/naruto-ninja-council/gba-497565|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160413132707/http://www.ign.com/games/naruto-ninja-council/gba-497565|archivedate=April 13, 2016|title=IGN: Naruto: Ninja Council|website=[[IGN]]|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> لە کانوونی دووەمی ٢٠١٢، کۆمپانیای گەشەپێدانی کایەی ڤیدیۆیی باندای نامکۆ ڕایگەیاند کە ١٠ میلیۆن یەکەیان لە زنجیرەی کایە ڤیدیۆیییەکانی ناروتۆ فرۆشتووە.<ref>{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2012-01-12/10-million-naruto-games-shipped|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114071503/http://www.animenewsnetwork.com/news/2012-01-12/10-million-naruto-games-shipped|archivedate=November 14, 2016|title=10 Million Naruto Games Shipped|work=[[Anime News Network]]|date=January 12, 2012|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref>

 

|پلەیستەیشن پۆرتەبڵ

|}

 

=== ناروتۆ: ئۆڵتیمت نینجا(Naruto: Ultimate Ninja) ===

 

== ناوبانگ و خەڵاتەکان ==

مانگای ناروتۆ ٢٣٥ میلیۆن تیراژی فرۆشتووە، لەوەش ١٤٠ میلیۆنی لەناو ژاپۆن و ٩٥ میلیۆنی لە دەرەوەی ژاپۆن.<ref>{{cite news|title=Roundup of Newly Revealed Print Counts for Manga, Light Novel Series (March - May 2018)|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2018-05-07/roundup-of-newly-revealed-print-counts-for-manga-light-novel-series/.130972|work=[[Anime News Network]]|date=May 7, 2018|language=en}}</ref> بەمەش لە پلەی سێیەمدایە لە پێڕستی پڕفرۆشترین مانگاکانی مێژوو.<ref>{{cite news|url=https://www.animenewsnetwork.com/interview/2015-10-14/masashi-kishimoto-at-new-york-comic-con/.94188|title=Masashi Kishimoto at New York Comic-con: Part II {{endash}} An Evening with Masashi Kishimoto|work=[[Anime News Network]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114222007/https://www.animenewsnetwork.com/interview/2015-10-14/masashi-kishimoto-at-new-york-comic-con/.94188|archivedate=November 14, 2016|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> زیاد لە نیوەی فرۆشتنەکان لە ژاپۆندان و ئەوەشی کە دەمێنێتەوە دابەش دەبێت بەسەر ٣٥ وڵات لە سەرانسەری جیھاندا.<ref name="Million2"/> ناروتۆ یەکێکە لە پڕفرۆشترین بڵاوکراوەکانی ڤیز میدیا،<ref>{{cite book|title=Naruto Box Set 1: Volumes 1–27 with Premium|df=mdy-all|isbn=978-1-4215-2582-2|last1=Kishimoto|first1=Masashi|date=2008-08-26}}</ref> کە پەرتووکە وەرگێڕدراوەکانیان بۆ سەر زمانی ئینگلیزی چەند جارێک لە پێڕستی پڕفرۆشترینەکانی دە نیویۆرک تایمز(The Newyork Times) و یو-ئێس-ئەی تودەی(USA Today)دا دەرکەوتوون. لە ساڵی ٢٠٠٦ پەرتووکی حەوتەمی ناروتۆ خەڵاتی کویڵ (Quill Award)ی بۆ باشترین «ڕۆمانی وێنەدار» بردەوە.<ref name="Fluidity of modes22">{{Cite journal|last=Huang|first=Cheng-Wen|last2=Archer|first2=Arlene|date=October 13, 2014|title=Fluidity of modes in the translation of manga: the case of Kishimoto's Naruto|journal=Visual Communication|language=en|volume=13|issue=4|pages=471–486|doi=10.1177/1470357214541746}}</ref><ref name="Wins 2006 Quill22">{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/press-release/2006-10-11/naruto-wins-2006-quill-award|title=Naruto Wins 2006 Quill Award|date=October 11, 2006|work=[[Anime News Network]]|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161201113904/http://www.animenewsnetwork.com/press-release/2006-10-11/naruto-wins-2006-quill-award|archivedate=December 1, 2016|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> لە بەشی خەیاڵیی سایتی «تیچەر ڵایبرێریان» (Teacher Librarian)دا بەشێک بوو لە پێڕستی پەرتووکە پێشنیارکراوەکانی ساڵی ٢٠٠٨.<ref>{{Cite magazine|title=The best, notable, and recommended from 2008|magazine=Teacher Librarian|publisher=E L Kurdyla Publishing LLC|publication-date=April 1, 2009|volume=36|issue=4|pages=8(14)|issn=1481-1782}}</ref> ھەروەھا گۆڤاری «سکوڵ ڵایبرێری»، بوونی مانگای ناروتۆی لە پەرتووکخانەی قوتابخانەکاندا بە پێویست وەسف کرد.<ref>{{Cite magazine|title=Manga 101: a primer that will turn you into an otaku (fan)|magazine=School Library Journal|publisher=Library Journals, LLC|publication-date=June 1, 2015|volume=61|issue=6|pages=38(3)|issn=0362-8930|last1=Lipinski|first1=Andrea}}</ref> پەرتووکی ژمارە ٢٨ توانی لە یەکەم ھەفتەی بڵاوکردنەوەیدا بگاتە پلەی ١٧ لە پێڕستی پڕفرۆشترین پەرتووکەکانی گۆڤاری «یوو ئیس ئەی توودەی» بۆ مانگی ئازاری ٢٠٠٨، تەنھا دوو پلە کەمتر لە ژمارەی پێوانەی بۆ مانگا، کە بە ناوی مانگای فروتس باسکێتەوەیە (Fruits Basket)،<ref>{{cite news|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2008-03-13/usa-today-booklist-march-3-9-highest-ranking-naruto/2|title=USA Today Booklist, March 3–9: Highest-Ranking Naruto|date=March 13, 2008|work=[[Anime News Network]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305040117/http://www.animenewsnetwork.com/news/2008-03-13/usa-today-booklist-march-3-9-highest-ranking-naruto/2|archivedate=March 5, 2016|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> ھەمان پەرتووک بوو بە پڕفرۆشترین پەرتووکی مانگای ساڵی ٢٠٠٨ و دووەم پڕفرۆشترین پەرتووک لە [[ئەمریکای باکوور]]،<ref>{{cite web|url=http://icv2.com/articles/comics/view/14161/top-20-bookstore-graphic-novels-2008|title=Top 20 Bookstore Graphic Novels of 2008|date=January 25, 2009|publisher=ICv2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303222625/http://icv2.com/articles/comics/view/14161/top-20-bookstore-graphic-novels-2008|archivedate=March 3, 2016|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://icv2.com/articles/comics/view/12330/bookscans-top-20-graphic-novels-march|title=BookScan's Top 20 Graphic Novels for March|publisher=ICv2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303184235/http://icv2.com/articles/comics/view/12330/bookscans-top-20-graphic-novels-march|archivedate=March 3, 2016|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> دوای تێپەڕاندنی ٤٠ پەرتووک، بڵاوکراوەی ڤیز لە ساڵی ٢٠١٥ سەرسامی خۆیان دەربڕی بۆ دڵسۆزی خوێنەرانی ناروتۆ، کە بە بەردەوامی پشتگیری مانگاکەیان کردووە بە کڕینی پەرتووکەکانی.<ref>{{cite web|url=http://icv2.com/articles/comics/view/16702/interview-viz-gonzalo-ferreyra-part-1|title=Interview with Viz's Gonzalo Ferreyra, Part 1|date=January 21, 2010|publisher=ICv2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160307153334/http://icv2.com/articles/comics/view/16702/interview-viz-gonzalo-ferreyra-part-1|archivedate=March 7, 2016|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref>

 

 

=== سیماکان ===

«ئەیمی پڵەم» چەند سیما و بیرۆکەیەکی دیار دەخاتەڕوو کە لەلایەن کیشیمۆتۆوە تێکەڵ بە ناروتۆ کراون، لەوانەش بوونی بیرۆکەی میتۆلۆژی ژاپۆنی کە پڵەم پێی وایە بە مەبەستی زیادکردنی چەند چینێکی ھەمەجۆر بۆ چیرۆکی ناروتۆ بەکارھاتوون، کیشیمۆتۆ پێشبینی دەکات کە خوێنەران بە دوای سەرچاوەی بیرۆکە بەکارھاتووەکانی نێو مانگاکە بگەڕێن، ئەمەش ڕێی پێدەدات خۆی لە ڕوونکردنەوە دەربازبکات. بۆ نموونە ئیتاچی دەتوانێت سێ تەکنیک بەکاربھێنێت کە ھەمان ناوی خواوەندەکانی ''شینتۆ''یان ھەیە؛ تسوکیۆمی، ئەماتێراسوو و سووزانۆ. ھەروەھا پڵەم ھێمای خێزانی ئۆچیھا بە نموونەیەکی تر دەھێنێتەوە کە شێوەکەی و لە ھەمان کاتدا ناوەکەشی لەسەر بنەمای باوەشێنی ''ئۆچیوا''یە کە بەشێکە لە داب و نەریتی ژاپۆن و لە ئەفسانەکاندا بەکارھاتوون بۆ پاککردنەوەی لاشە لە خراپەکاری و شەڕەنگێزی؛ ساسوکی لە کۆتایییەکانی زنجیرەکەدا بۆی دەردەکەوێت کە توانای پاککردنەوەی لاشەی ناروتۆی ھەیە لە شەڕەنگێزی ڕێوییە نۆ کلکەکە. ڕێوی لە میتۆلۆژی ژاپۆنیدا فێڵباز و تەڵەکەباز دەردەکەوێت، لە ھەندێک چیرۆکدا دەست بەسەر لاشەی مرۆڤەکاندا دەگرن، پڵەم ئاماژە بەوە دەکات کە ناروتۆ بە ھەمان شێوە لە سەرەتای چیرۆکەکەوە گاڵتەوگەپانە فێڵی لە دانیشتوانەکانی تری گوندەکە دەکرد و گاڵتەی پێدەکردن.<ref name="Plumb22">{{cite journal|date=2010|title=Japanese Religion, Mythology, and the Supernatural in Anime and Manga|journal=The International Journal of the Humanities|volume=8|issue=5|issn=1447-9508|last1=Plumb|first1=Amy|pp=237–246}}</ref>

 

«کریستۆفەر ئەی بۆرن» تێبینی ئەوە دەکات کە چیرۆکی ناروتۆ بەھاکانی [[کۆنفووشیزم]] لەخۆ دەگرێت، و پێشنیار دەکات کە ئەو خوێنەرانەی مانگای وەک ناروتۆ و بڵیچ بە وردی دەخوێننەوە زیاتر لە بەھاکانی کۆنفووشیزم تێدەگەن وەک لە خوێندنەوەی ڕاستەوخۆی بیرۆکە نابەرجەستەکانی کۆنفووشیزم.<ref>{{cite journal|date=April 1, 2010|title=In the Footsteps of the Master: Confucian Values in Anime and Manga|journal=ASIANetwork Exchange: A Journal for Asian Studies in the Liberal Arts|volume=17|issue=2|pages=39–53|doi=10.16995/ane.206|doi-access=free|last1=Born|first1=Christopher A.}}</ref> «نۆرمان مێلکۆر رۆبالیش جونیەر» خستنەڕووی ھەردوو بیرۆکەی ئەرێنی و نەرێنی لە مانگای ناروتۆدا ھەڵسەنگاند لەڕێگەی ژماردنی ئەو وشانەی ئەرێنی و ئاشتیخوازن بە بەراورد بەو وشانەی نەرێنی و توندوتیژن؛ دۆزییەوە کە ژمارەیەکی کەم وشەی توندوتیژ ھەن لەچاو وشە ئەرێنییەکان. وتیشی تەنانەت وێناکردنی توندوتیژی و شەڕەنگێزی لە مانگای ناروتۆدا بۆ دەرخستنی ئەو باوەڕەیە کە بەکارھێنانی ڕەفتاری ئەرێنی و ئاشتیخوازی (لەلایەن پاڵەوانی چیرۆکەکەوە) ھەردەم بەسەر ڕق و شەڕەنگێزیدا زاڵدەبێت.<ref>{{cite book|last1=Pena|first1=Norman Melchor Robles Jr.|editor1-last=Drummond|editor1-first=Phillip|title=Violence and Values in the Japanese Manga Naruto|date=2013|publisher=The London Film and Media Reader 1|location=London|isbn=978-0-9573631-3-7|pages=406–417|url=http://www.thelondonfilmandmediaconference.com/app/download/5788808861/The%20London%20Film%20and%20Media%20Reader%201.pdf|url-status=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150909205907/http://www.thelondonfilmandmediaconference.com/app/download/5788808861/The%20London%20Film%20and%20Media%20Reader%201.pdf|archivedate=September 9, 2015|df=mdy-all}}</ref> «شۆو ھوویگان» بۆچوونی وایە زنجیرەکە کۆمەڵێک «بەھای ڕەوشتی بنەڕەتی» لەخۆ دەگرێت، ھەروەھا باسی دۆخی گۆشەگیری دەکات، کە ناروتۆ بەسەریدا سەردەکەوێت لەڕێگەی چوونە ناو کۆمەڵگاوە، بەپێچەوانەی ئاکیرا و نیۆن جێنیسس ئیڤانگێڵیۆن کە پاڵەوانی چیرۆکەکە بە گۆشەگیری دەمێنێتەوە.<ref>{{cite book|title=Manga's Cultural Crossroads|last=Gan|first=Sheuo Hui|date=2013|publisher=[[Taylor and Francis]]|isbn=978-1-134-10283-9|location=Hoboken|pages=238–239|chapter=Auteur and Anime as Seen in the Naruto TV Series|editor1-last=Berndt|editor1-first=Jacqueline|editor2-last=Kümmerling-Meibauer|editor2-first=Bettina}}</ref>

ناروتۆ لەلایەن چەند ڕەخنەگرێکەوە بە چیرۆکێکی «گەورەبوون» یاخود «پێگەشتن» وەسف دەکرێت،<ref name="Lawrence C. Rubin22">{{cite book|title=Popular Culture in Counseling, Psychotherapy, and Play-Based Interventions|last=Rubin|first=Lawrence C.|publisher=Springer Pub|year=2008|isbn=978-0-8261-0118-1|pages=232–234|chapter=Big Heroes on the Small Screen: Naruto and the Struggle Within}}</ref><ref name="Crossroads 172-17532">{{cite book|title=Manga's Cultural Crossroads|last=Fujimoto|first=Yukari|date=2013|publisher=[[Taylor and Francis]]|isbn=978-1-134-10283-9|location=Hoboken|pages=172–175|chapter=Women in Naruto, Women Reading Naruto|editor1-last=Berndt|editor1-first=Jacqueline|editor2-last=Kümmerling-Meibauer|editor2-first=Bettina}}</ref><ref name="Spanjers22">{{cite book|title=Critical Survey of Graphic Novels: Manga|date=2013|publisher=Salem Press|isbn=978-1-58765-955-3|location=Ipswich, Mass.|pages=215–221|chapter=Naruto|chapter-url-access=subscription|chapter-url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=lkh&AN=88265667&site=ehost-live|via=[[EBSCOhost]]|last1=Spanjers|first1=Rik|editor1-last=Beaty|editor1-first=Bart H.|editor2-last=Weiner|editor2-first=Stephen}}</ref> لۆرنس سی ڕیوبینی [[دەروونناس]] پێشنیاری ئەوە دەکات کە چیرۆکی ناروتۆ سەرنجڕاکێش و کاریگەر دەبێت بۆ خوێنەری ھەر تەمەنێک کە کەسێکی ئازیزی لەدەست دابێت، یان ھاوڕێیان نییە و دۆزینەوەی ھاوڕێ سەختە بەلایانەوە، یاخود لە ھەر بارودۆخێکی تردان کە لە زنجیرەکەدا بەرجەستەدەکرێت.<ref name="Lawrence C. Rubin322">{{cite book|title=Popular Culture in Counseling, Psychotherapy, and Play-Based Interventions|last=Rubin|first=Lawrence C.|publisher=Springer Pub|year=2008|isbn=978-0-8261-0118-1|pages=232–234|chapter=Big Heroes on the Small Screen: Naruto and the Struggle Within}}</ref> بە تێڕوانینی یوکاری فوجیمۆتۆ (لێکۆڵەرەوەی بواری مانگا و پرۆفیسۆری توێژینەوە نێودەوڵەتییەکانی ژاپۆن لە زانکۆی مێجی) کەسایەتییەکان دوای پێگەشتنیان، ڕێز و پێزانینی خۆیان ناشارنەوە بەرامبەر ئەو کەسانەی کە فێریان کردوون، ئەمەش وای لێدەکات چیرۆکێکی [[شۆپپارێزی|پارێزگار]] بێت بە بەراورد بە مانگاکانی تری ھاوسەردەمی خۆی، وەک [[وەن پیس]] و ئێر گییەر.<ref name="Crossroads 172-175222">{{cite book|title=Manga's Cultural Crossroads|last=Fujimoto|first=Yukari|date=2013|publisher=[[Taylor and Francis]]|isbn=978-1-134-10283-9|location=Hoboken|pages=172–175|chapter=Women in Naruto, Women Reading Naruto|editor1-last=Berndt|editor1-first=Jacqueline|editor2-last=Kümmerling-Meibauer|editor2-first=Bettina}}</ref> ڕیک سپانجەر چیرۆکی نێوان ناروتۆ (گەشبین) و ساسوکی (تەنیا) وەک تراژیدیا سەیردەکات، و ھەستدەکات دژییەکی نێوانیان لە شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵ چواردەوریاندا لایەنێکی سەرەکی چیرۆکەکەیە: ناروتۆ بەردەوام بەھێزتر دەبێت کە کەسە ئازیزەکانی زیاددەکەن و پێویستە بیان پارێزێت، لەکاتێکدا ساسوکی بە تەنیا دەمێنێتەوە و وردە وردە لە ئارەزووی تۆڵەسەندنەوەدا نوقم دەبێت. «ئۆمۆتۆ تۆمۆیوکی» لای وایە زۆر ساتی پێکەنین و کۆمێدی ھەیە سەرەڕای ئەو نەھامەتی و سەختییانەی ناروتۆ ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، بەڵام بە گەورەبوونی ناروتۆ لایەنی کۆمێدی چیرۆکەکە کەمدەبێتەوە، بەتایبەتی لەبەشی دووەمدا.<ref name="Spanjers322">{{cite book|title=Critical Survey of Graphic Novels: Manga|date=2013|publisher=Salem Press|isbn=978-1-58765-955-3|location=Ipswich, Mass.|pages=215–221|chapter=Naruto|chapter-url-access=subscription|chapter-url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=lkh&AN=88265667&site=ehost-live|via=[[EBSCOhost]]|last1=Spanjers|first1=Rik|editor1-last=Beaty|editor1-first=Bart H.|editor2-last=Weiner|editor2-first=Stephen}}</ref>