|
[[پەڕگە:Iron_deficiency_anemia_blood_film.jpg|وێنۆک|خوێنی مرۆڤ لە حالەتێکەوەی کەمیی ئاسن کەم خوێنی]]
'''کەم خوێنی''' کەم بوونەوەیێکە لە بڕی تەواوی خانەیخانەکانی خوێنی[[خڕۆکەی سوور]] (ئار بی سیس) یان ھیمۆگلۆبین لە ناو خوێن ھەیە لە خوێنەکە، یان توانایێکی نزم کراوەوەی خوێنەکە تا ئۆکسجین ھەڵ بگرێت. کاتێک کەم خوێنی لەسەرخۆ دێت لەسەر، نیشانەکان زۆرجار نادیارن و لەوانەیە ھەست ماندوو بگرنەوە، بێھێزی، کورتیی ھەناسە یان توانایێکی ھەژار بۆ ڕاھێنان.خوێندا،<ref>{{Cite web|title = What Is Anemia? – NHLBI, NIH|url = https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/anemia|website = www.nhlbi.nih.gov|access-date = 2016-01-31|deadurl url-status= nolive|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160120200631/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/anemia|archivedate = 2016-01-20}}</ref><ref>{{cite book | title = Stedman's medical Dictionary | date = 2006 | publisher = Lippincott Williams & Wilkins | location = Philadelphia | isbn = 978-0-7817-3390-8|page=Anemia|edition=28th}}</ref> یان توانایێکی نزم کراوەوەی خوێنەکە تا ئۆکسجین ھەڵ بگرێت.<ref name="Ber2007">{{cite book|first=Bernadette F.|last=Rodak|name-list-format=vanc|title=Hematology : clinical principles and applications|date=2007|publisher=Saunders|location=Philadelphia|isbn=978-1-4160-3006-5|page=220|edition=3rd|url=https://books.google.com/books?id=6sfacydDNsUC&pg=PA220|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160425061405/https://books.google.com/books?id=6sfacydDNsUC&pg=PA220|archivedate=2016-04-25}}</ref> کاتێک کەم خوێنی لەسەرخۆ دێت لەسەر، نیشانەکان زۆرجار نادیارن و لەوانەیە ھەست ماندوو بگرنەوە، بێھێزی، کورتیی ھەناسە یان توانایێکی کەم بۆ ڕاھێنان.<ref name="EBM2013">{{cite journal|vauthors=Janz TG, Johnson RL, Rubenstein SD|title=Anemia in the emergency department: evaluation and treatment|journal=Emergency editionMedicine Practice|volume=15|issue=11|pages=1–15; 28thquiz 15–6|date=November 2013|pmid=24716235|url=http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018212916/http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|url-status=live|archivedate=2016-10-18}}</ref>
[١]کاتێک کەم خوێنی بە شێوەیەکی خێرا ڕوودەدات، کەسی تووشبوو ھەست بە لێشێوان دەکات، وە ھەست ئەکا کە ئەبووڕێتەوە، وە ھەروەھا ھەستکردن بە تێنویەتی [١]،تێنویەتی، ئەگەر ڕێژەی کەم خوێنیەکە زۆر بێت کەسەکە ڕەنگی زەرد پەریو ئەبێت . [١] نیشانەی زیاتر لەوانەیە ڕووبدەن بە پشت بەستن بە ھۆکاری بنچینەی. [١]
کەم خوێنی دەبێتە ھۆکاری لەدەستدانی خوێن و کەمبوونەوەی خڕۆکە سووری خوێن وھوە زیان گەیاندن بە گەدە و ڕیخۆڵە.<ref name="EBM20132">{{cite journal|vauthors=Janz TG, Johnson RL, Rubenstein SD|title=Anemia in the emergency department: evaluation and treatment|journal=Emergency Medicine Practice|volume=15|issue=11|pages=1–15; quiz 15–6|date=November 2013|pmid=24716235|url=http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018212916/http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|url-status=live|archivedate=2016-10-18}}</ref> کەم خوێنی ھۆکاری کەمی ڤیتامین B12،<ref name="EBM20133">{{cite journal|vauthors=Janz TG, Johnson RL, Rubenstein SD|title=Anemia in the emergency department: evaluation and treatment|journal=Emergency Medicine Practice|volume=15|issue=11|pages=1–15; quiz 15–6|date=November 2013|pmid=24716235|url=http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018212916/http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|url-status=live|archivedate=2016-10-18}}</ref> وە ھۆکارە بۆ زیادبوونی چەند حالەتێکی بۆماوەی وەک نەخۆشی داس کە ھۆکارەکەی کەم خوێنیە. کەم خوێنی پۆل پۆل دەکرێت بە پێی قەبارەی خرۆکەی سوور و بڕی ھیمۆگلۆبین لە ھەر خانەیەک. دەست نیشان کردنی کەم خوێنی لە پیاو ئەکەوێتە سەر بڕی ھیمۆگلۆبین واتە ئەگەر بڕەکەی کەمتر بوو لە ١٣٠بۆ١٤٠گم/لتر (١٣بۆ ١٤ گم/دیسیلتر) ئەوا وادادەنڕێت کە تووشبووە. وە لە ئافرەتان کەمتر لە ١٢٠ بۆ ١٣٠گم/لتر (١٢بۆ١٣گم/دیسیلتر).<ref name="EBM20134">{{cite journal|vauthors=Janz TG, Johnson RL, Rubenstein SD|title=Anemia in the emergency department: evaluation and treatment|journal=Emergency Medicine Practice|volume=15|issue=11|pages=1–15; quiz 15–6|date=November 2013|pmid=24716235|url=http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018212916/http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|url-status=live|archivedate=2016-10-18}}</ref><ref name="Smith2010">{{cite journal|vauthors=Smith RE|title=The clinical and economic burden of anemia|journal=The American Journal of Managed Care|volume=16 Suppl Issues|pages=S59–66|date=March 2010|pmid=20297873}}</ref>
ئافرەتانی دووگیان پێویستە سوود لە بەکارھێنانی حەبی ئاسن وەربگرن بۆ دوورکەوتنەوە لە مەترسی کەم خوێنی.<ref name="EBM20135">{{cite journal|vauthors=Janz TG, Johnson RL, Rubenstein SD|title=Anemia in the emergency department: evaluation and treatment|journal=Emergency Medicine Practice|volume=15|issue=11|pages=1–15; quiz 15–6|date=November 2013|pmid=24716235|url=http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161018212916/http://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=385|url-status=live|archivedate=2016-10-18}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Bhutta ZA, Das JK, Rizvi A, Gaffey MF, Walker N, Horton S, Webb P, Lartey A, Black RE|title=Evidence-based interventions for improvement of maternal and child nutrition: what can be done and at what cost?|journal=Lancet|volume=382|issue=9890|pages=452–477|date=August 2013|pmid=23746776|doi=10.1016/S0140-6736(13)60996-4}}</ref>
ئافرەتانی دووگیان پێویستە سوود لە بەکارھێنانی حەبی ئاسن وەربگرن بۆ دوورکەوتنەوە لە مەترسی کەم خوێنی.
کەم خوێنی یەکێکە لە ھەرە نەخۆشیە باوەکان کە تووشی سێ یەکی دانیشتوانی جیھان دەبێت وە کەمی ئاسن تووشی نزیکەی یەک بلیۆن خەلک ئەبێت. ئەم جۆرە نەخۆشیە لە ئافرەتان باوترە وەک لە پیاو، بە زۆری ئەم حالەتە لە کاتی سکپری ھەیە وە لە مندال و کەسانی بە تەمەن دا ھەیە.
== سەرچاوەکان ==
<references /><br />
<references />"What Is Anemia? – NHLBI, NIH". www.nhlbi.nih.gov. Archived from the original on 2016-01-20. Retrieved 2016-01-31.
Stedman's medical Dictionary (28th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2006. p. Anemia. <nowiki>ISBN 978-0-7817-3390-8</nowiki>.
Beutler E, Waalen J (March 2006). "The definition of anemia: what is the lower limit of normal of the blood hemoglobin concentration?". Blood. 107 (5): 1747–50. doi:10.1182/blood-2005-07-3046. PMC 1895695. <nowiki>PMID 16189263</nowiki>.
Guagnozzi D, Lucendo AJ (April 2014). "Anemia in inflammatory bowel disease: a neglected issue with relevant effects". World Journal of Gastroenterology (Review). 20 (13): 3542–51. doi:10.3748/wjg.v20.i13.3542. PMC 3974521. <nowiki>PMID 24707137</nowiki>.
^ a b
Verma S, Cherayil BJ (February 2017). "Iron and inflammation - the gut reaction". Metallomics (Review). 9 (2): 101–111. doi:10.1039/c6mt00282j. PMC 5321802. <nowiki>PMID 28067386</nowiki>.
Bhutta ZA, Das JK, Rizvi A, Gaffey MF, Walker N, Horton S, Webb P, Lartey A, Black RE (August 2013). "Evidence-based interventions for improvement of maternal and child nutrition: what can be done and at what cost?". Lancet. 382 (9890): 452–477. doi:10.1016/S0140-6736(13)60996-4. <nowiki>PMID 23746776</nowiki>. <br />
| 