ئایزک نیوتن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''سێر ئایزک نیوتن''' (بە [[ئینگلیزی]]: Sir Isaac Newton) ([[٢٥ی کانوونی یەکەم]]ی [[١٦٤٢]] -[[٢٠ی ئازار]]ی [[١٧٢٧]])<ref>During Newton's lifetime, two calendars were in use in Europe: the Julian or 'Old Style' in Britain and parts of northern Europe (Protestant) and eastern Europe, and the Gregorian or 'New Style', in use in Roman Catholic Europe and elsewhere. At Newton's birth, Gregorian dates were ten days ahead of Julian dates: thus Newton was born on Christmas Day, 25 December 1642 by the Julian calendar, but on 4 January 1643 by the Gregorian. By the time he died, the difference between the calendars had increased to eleven days. Moreover, prior to the adoption of the Gregorian calendar in the UK in 1752, the English new year began (for legal and some other civil purposes) on 25 March ('Lady Day', i.e. the feast of the Annunciation: sometimes called 'Annunciation Style') rather than on 1 January (sometimes called 'Circumcision Style'). Unless otherwise noted, the remainder of the dates in this article follow the Julian Calendar.</ref> [[فیزیکزان]]، [[بیرکار]]، [[ئەستێرەناس]]، [[فەلسەفەی سروشتی|فەیلەسوفی سروشتی]]، [[کیمیاگەر]] و [[زانای ئیلاھیات]]ی [[خەڵکی ئینگلیز]] و لە پیاوانی [[ئەنجومەنی پادشایی]] بوو. نیوتن لە لایەن لێکۆڵەران و خەڵکی ئاسایییەوە وەکوو یەکێک لەو کەسانە دەناسرێت کە گەورەترین کاریگەریی لەسەر مێژووی مرۆڤایەتی درووستکردووە.<ref>[http://www.adherents.com/adh_influ.html http://www.adherents.com/adh_influ.html]</ref>.

لە [[میکانیک]]دا، نیوتن پرەنسیپەکانی مانەوەی [[ڕاوەش]] و [[ڕاوەشی گۆشەیی]] داڕژاند. لە زانستی بینیندا، یەکەم [[تێلیسکۆپ]]ی پێچەوانەکەری داھێنا، ھەروەھا گەشەی بە بیردۆزی [[ڕەنگ|ڕەنگەکان]] دا، پتشبەستوو بەوەی کە [[پەپکەی شیکەرەوە]] دەتوانێت [[تیشکی سپی]] بگۆڕێت بە ڕەنگەکانی پێکھێنەری [[شەبەنگی بینراو]].