شای ئەنگوستیلەکان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ئەم ڕۆمانە باس لە چیرۆکی دوژمنی مەزنی خەڵکانی زەوییەکانی ناوڕاست ''ساورۆن'' دەکات، کە  ئامانجی دەست بەسەرداگرتنی ئەو ناوچانە بوو، وە بۆ ئەو مەبەستەش ئەنگوستیلەی تایبەتی خۆی دروستکرد!!! ئەمە بەھێزترین چەکی ئەو بوو بۆ بەزاندن و دەست بە سەرداگرتنی گشت خاکەکانی ناوەڕاست. لە سەرەتای بێدەنگیەوە لە خاکی ھۆبیتەکان بەرەوە خاکەکانی ناوەڕاست و دواتر بەئاڕاستەی جەنگی ئەنگوستیلەکە. وە چەند ھۆبێتک (ھۆبیتەکان خەڵکانی کورتەباڵا و جیاوازبوون لە مرۆڤی ئاسایی) بەشداریان لەم چیرۆکە کردووە وەک ''فرۆدۆ باگینس، ساموایز گامگی، مێری، پیپین''، کە ئەرکی لەناوبردنی ئەنگوستیلەکەیان پێدرابوو، لەگەڵ مرۆڤەکان کە بریتیی بوون لە ''ئاراگۆنی کۆڕی ئارثۆن،ئارتۆن، برۆمیرۆی سەرۆکی گۆندۆر'' وە ھەروەھا ''گیمیڵی کوڕی گڵۆین'' کە ئەم لە کورتە باڵاکان بوو (مەبەست لە دوارفەکانە) وە لەگەڵ ''لێگۆڵاس گرینلییف'' کە شازادەیکی جنەکان بوو کۆتا کەسیش جادووگەرێک بوو بەناوی ''گانداف''.

فرۆدۆ بەخەبەرھات لە ریڤندل وە چارەسەری بۆ کرا لە لایەن ئێرلۆندی سەرکردەی جەنەکان، وە ھاوڕێکانی فرۆدۆش بەھەمان شێوە سەلامەتبوون، گەندافیش لە وێبوو. فرۆدۆ چاوی بە بیلبۆ کەوت کە بڕیاری دا بوو ئەو کاتەی ماوییەتی لە ژیاندا لەوێدا بەسەریببات. لەدواییدا ئەنجومەنی ئێڵڕۆند بەسترا و لە نامەیەکدا خەڵکە جیاوازەکانیان بانگێشت کرد و پێیانگووتن کە بۆچی دەبێت ئەوان بێن. ئەنجومەن باسی لە ساورۆن و ئەنگوستیلەکە کرد، وە باسی ئەوەیانکرد کە سترایدەر لە ڕاستیدا ناوی ''ئاراگۆنی کوڕی ئارسۆنە'' و میراتگری ئیزیلدورە. گەند٘اف ڕایگەیاند کە ''سارمان''(جادووکەری سپی) ناپاکییان لێدەکات و ئێستا کار بۆ بەدەستھێنانی ھێزی ئەنگوستیلەکە دەکات، وە ئەنگوستیلەکەش ناتوانرێت لەلایەن کەسەوە کۆنتڕۆڵ بکرێت جگە لە ساورۆن خۆی. ئەنگوستیلەکە سیفەتێکی ھەبوو کە ئەگەر خەڵکی ئاسایی لەدەستی بکات ئەوا کەسەکە ون دەبوو، بەڵام کەسەکە تووشی گەنین ئەبوو، وە بەھۆی ھێزەکەوە برسی دەبوو، کەواتە ئەنگوستیلەکە جگە لە خراپەکارێک ھیچی تر نەبوو. لەکۆتاییدا ئەنجومەن بڕیاریاندا کە دەبێت ئەنگوستیلەکە لە ناو ببرێت، بۆ ئەوەی ڕۆحی ساورۆنیش لەناوببرێت، ئەوەش تەنھا بەوە دەکرێت کە بیخەنە ناو ئاگری گڕتاوی چیای فەوتان لە مۆدۆری خاکی ساورۆن، کە دەبوایە پێشتر ئەو کارە بکرایە، ئەنجومەن بڕیاریدا فرۆدۆ ئەو کارە بگرێتە دەست، وە ئێلرۆند لەگەڵ بڕیارەکانی گەند٘اف ھەشت ھاوەڵییان ھەڵبژارد بۆی تا یارمەتی بدەن، بەمەش ھاوڕێیانی ئەنگوستیلەکە ژمارەیان بووە نۆ کەس (فرۆدۆ، سام، مێری، پیپین، گەند٘اف، ئاراگۆن، گیمیڵی، لێگۆلاس، بۆرۆمیر). لە دەستپێکی ٣٠١٨ کۆمەڵەی ئەنگوستیلە دەستیان بە گەشتە دورخنایەنەکەیان کرد، بەڵام پێش ئەوەی بڕۆن بیڵبۆ شمشێری [[ستینگ]] کە خۆی پێشتر بەکاری دەھێنا وە میثرلمیترل کە ئەمەش وەک زرێ وابوو دایە فرۆدۆ. لەگەڵ گەنداف کە وەک سەرکردەیان بوو، کۆمەڵەکە دەستیان بەڕۆیشتن کرد بەرەو باشور بەناو خاکی ھۆلین. ویستیان بەرەو ڕۆژ ھەڵات بڕۆن بەسەر چیا تەماوییەکە بەڵام لەبەر زۆری بەفر، پاش چەند ھەوڵێکی شکستخواردوو نەیانتوانی بەوێدا تێپەڕن و ناچار بوون ڕێگایەکی مەترسیدار بگرنەبەر و بەژێر چیاکەدا و بەناو ''کانەکانی مۆریا'' یان خانزاد دوم دا بڕۆن. لە بەردەم دەرگای مۆریادا توشی ھێرشی چاودێری ناودەریاکە بوون، بەڵام توانیان خۆیان ڕزگاربکەن، دواتر لە ناو مۆریا زانیان چی بەسەر ''balin'' و کورتەباڵاکانی تر ھاتووە. ھەر لەو شوێنە توشی ھێرشی ''ئۆرکەکان'' بوون و دوای شەڕێکی زۆر ڕزگاریان بوو، بەڵام دووبارە چواردەوریان گیرا و تەنگیان پێھەڵچنین، دوای کەمێک ئەھریمەنی کۆن ''بارلۆگ'' ھات ئۆرکەکان ڕایانکرد وە کۆمەڵەی ئەنگوستیلەکەش بە ھەمان شێوە جگە لە گەند٘اف کە ڕووبەڕووی وەستا و ھەردووکیان کەوتنە قوڵایی چیاکە. لێرەوە ئاراگۆن سەرکردایەتی کۆمەڵەکەی گرتە دەست و ھەموویان ھاتنە دەرەوەی مۆریا. دواتر بەرەو حەشارگەی جنەکانی دارستان کە ناوی''لۆسلۆرین'' بوو ڕۆیشتن، پێشوازیان لێکرا لە لایەن فەرمان ڕەوا ''Celeborn '' و خانم ''گلادرییەل''، وە بۆ ماوەیەک لەوێدا مانەوە، کاتێکیش ویستیان بەڕێبکەون لەلایەن جنەکان بەلەمیان پێدرا لەگەڵ ئەوشتانەی کە پێویستیان دەبێت بۆ ڕۆیشتن بە ڕوباری ئاندوین، وە ھەر کەسێکیشیان دیاری تایبەتی خانم ''گلادرییەل'' یان وەرگرت. کۆمەڵەکە بە ڕوبارەکەدا ڕۆیشتن تا گەیشتنە [[ئیمین مویل]] و تاڤگەی [[ڕاوۆرس]]. لەم شوێنەدا وەستان و پشوییەکیان دا وە قسەیان لەسەر ئەوە بوو بۆ کوێ بڕۆن؛ بۆ باشوور کە نیشتمانی بۆرۆمیر شاری میناس تریث،تریت، یان بەرەو ڕۆژھەڵات بۆ مۆدۆر. فرۆدۆ چوو پیاسەیەک بکات بۆ ئەوەی ئەوان بتوانن بڕیاری خۆیان بدەن، وە لەڕێگا بۆرۆمیری بینی، کە پێی گووت دەبێت بەرەو میناس تریثتریت بڕۆن، وە دووبارە باسی بەکارھێنانی ئەنگوستیلەکەی کرد، فرۆدۆ زانی بۆرۆمیر ئەنگوستیلەکەی بۆ خۆی دەوێت، لەناکاو بۆرۆمیر ویستی ئەنگوستیلەکە لە فرۆدۆ ببات، بەڵام فرۆدۆ ئەنگوستیلەکەی لە پەنجەیکرد و دیارنەما و ھەڵھات، بۆرۆمیر ھاتەوە ھۆشخۆی و داوای لێبوردنی لە فرۆدۆ کرد بۆ ئەو کارەی. فرۆدۆ بڕیاریدا کە بەتەنھا بەرەو مۆردۆر بڕوات بۆئەوەی چیتر کەس نەتوانێت دەستی بە ئەنگوستیلەکە بگات. کۆمەڵەکە پشووەکەیان لێ تێکچوو کاتێک بۆرۆمیر ھات و ھەواڵی ئەوەی پێدان کە فرۆدۆ رۆیشتووە، ھەموویان کەوتنە گەڕان بە شوێنیدا، سام بیریکردەوە و زانی کە فرۆدۆ ھەوڵی ئەوە دەدات بەتەنھا بەرەو مۆردۆر بڕوات، خێرا گەڕایەوە بەرەو لای بەلەمەکان و بە فرۆدۆ گەیشت. لەکۆتایدا بڕیاریان دا ئەو دووانە بەیەکەوە بەرەو مۆرۆدۆر بڕۆن و ھیوای تەندروستییەکی باشیان بۆ ھاوڕێکانی تریان خواست.

ئەندامانی کۆمەڵەی هاوڕێیانیھاوڕێیانی ئەنگوستیلەکە:

* فرۆدۆ باگینس:

فرۆدۆ (Frodo) لەساڵی ۲۹٦۸چ٢٩٦٨چ. س ی چاخی سێیەم لەدایک بووە و لە ساڵی ۳۰۲۱چ٣٠٢١چ. س کۆچی کردووە بۆ ڕۆژئاواڕۆژاوا. چەندین ناوی تری هەبووە،ھەبووە، بۆنمونە کاتێک لە هەرێمەکەھەرێمەکە دەژیا بە بەڕێز ئەندەرهێڵئەندەرھێڵ بانگیاندەکرد، وە گیڵدۆر ئینگلۆریۆن بە هاوڕێیھاوڕێی جنەکان، بەهۆیبەھۆی ئەوەی دەیتوانی بە زمانی جنەکان قسە بکات، وە دوای ئەوەی لە ئەنجومەنی ئێلرۆند هەڵبژێردراھەڵبژێردرا بۆ لەناوبردنی ئەنگوستیلەکە نازناوی هەڵگریھەڵگری ئەنگوستیلەکەی پێبەخشرا، وە پاش ئەوەی کارەکەی تەواوکرد نازناوی فرۆدۆی نۆ پەنجەی لێنرا، بەهۆیبەھۆی ئەوەی گۆلم پەنجەیەکی قرتاند، وە شایەنی باسە لەسەرەتادا ناوی بۆنگۆ باگینس بوو بەڵام لە دواتردا و لە دوای دەستکارییەکانی کریستۆڤەر تۆلکین ناوی بووە فرۆدۆ کە پێشتر ئەو ناوە هیھی هۆبێتێکیھۆبێتێکی تر بوو. بە گرینگترین کەسایەتی دادەنرێت، وە بەناوبانگترین کەسە لە مێژووی خاکی ناوەڕاست، بەهۆیبەھۆی ئەوکارانەی لە کاتی جەنگی ئۆگوستیلەکە ئەنجامیدا، کە ئەنگوستیلەکەی لە چیای فەوتان تێکشکاند و بەو هۆیەشەوەھۆیەشەوە ساورۆن لەناوچوو، وە بەوەش زیاتر ناوبانگی پەیدا کرد کە یەکێک بوو لەو سێ هۆبێتەیھۆبێتەی ( فرۆدۆ، ساموایز گامجی ،گامجی، بیلبۆ باگینس) کە چوونە ڕۆژئاواڕۆژاوا بۆ ئامان. سەرەتا لە بەشی هاوڕێیانیھاوڕێیانی ئەنگوستیلەکە دەرکەوت، وەک کوڕی هەڵیگراوەیھەڵیگراوەی بیلبۆ باگینس و میراتگری. گەنداف بەم شێوەیە وەسفی کردووە'' باڵای لە هەندێکھەندێک لە هۆبێتەکانھۆبێتەکان بەرزتر بوو وە لە زۆربەیان گەنجتر بوو، وە قلیشێک لە چەناگەی هەبوو،ھەبوو، پیاوێکی چالاک بوو. ''[٦] قژێکی پڕی لوولی قاوەیی هەبووھەبوو هەروەکھەروەک زۆرێک لە هۆبێتەکانیھۆبێتەکانی تر، وە پێستێکی جوانی هەبووھەبوو بەهۆیبەھۆی ئەو ڕەچەڵەکەی لە باب و باپیرانی بۆی مابووەوە. وەک بیلبۆ و باو باپیرانی ڕێزی لە ناو زۆربەی هۆبێتەکانھۆبێتەکان هەبووھەبوو بەهۆیبەھۆی ئەو کەمە جیاوازییەی کە هەیبووھەیبوو. بەردەوام بیری لە جیهانیجیھانی دەرەوە و جنە دڵڕفێنەکان و ئەو شوێنە دوورانە دەکردەوە کە لای هۆبێتەکانھۆبێتەکان نەناسراو بوو وەک ئەو جێگایانەی کە بیلبۆ لە (هۆبێتەکەھۆبێتەکە) سەردانی کرد بوون. لەبەشی "A Long-expected Party" ئەوە دەرکەوت کە خێزانەکەی فرۆدۆ بەناوی درۆگۆ باگینس و پریمیلە براندیبەک، کوژراون لە ڕووداوێکدا لە کاتێکدا کە فرۆدۆ تەمەنی دوانزە ساڵان بوو. دوابەدوای ئەوە فرۆدۆ نۆساڵی تەمەنی بەڕێکرد لای خێزانی براندیبەک کە لەخۆیان گرتبوو وە لە براندی دەژیان. دواتر لە تەمەنی ۲۱٢١ ساڵیدا بیلبۆ باگینسی ئامۆزای لەخۆی گرت، وە لە باگ ئێند ژیان. فرۆدۆ و بیلبۆ هەمانھەمان ڕۆژی لەدایکبوونیان هەبوو،ھەبوو، کە دەکەوتە ۲۲٢٢ ی مانگی هەشت،ھەشت، بەڵام بیڵبۆ ۷۸٧٨ ساڵ لە فرۆدۆ گەورەتر بوو. بیلبۆ زمانی جنەکانی بۆ فرۆدۆ باسدەکرد و زۆرجار پێکەوە پیاسەی ماوەدرێژیان دەکرد. چیرۆکی هاوڕێیانیھاوڕێیانی ئەنگوستیلەکەش بە دەرکەوتنی فرۆدۆ (لە ۳۳یەم٣٣یەم ساڵیادی لەدایکبوونی) و ڕۆیشتنی بیلبۆ باگینس لە هەرێمەکەھەرێمەکە (لە سەد و یانزدەیەم ساڵیادی لەدیکبوون) دەستیپێکرد (کە تا کۆتایی هاتنیھاتنی جەنگی ئەنگوستیلەکە تەمەنی فرۆدۆ بووە نزیک ٥۱٥١ ساڵ). فرۆدۆ باگ ئند و ئەنگوستیلەکەی لە بیلبۆ بۆماویاوە کە هەردووکیانھەردووکیان لە لە چیرۆکی هۆبێتەکەداھۆبێتەکەدا هەبوونھەبوون. گەنداف لەوکاتە دڵنیا نەبوو لە سروشتی ئەنگوستیلەکە، هەرھەر بۆیە بەفرۆدۆی گووت کە خۆی بپارێزێت لەوەی لە پەنجەی بکات بەڵام بەپارێزراوی و نهێنینھێنی بیهێڵێتەوەبیھێڵێتەوە. فرۆدۆش بۆماوەی حەڤدە ساڵ پاراستی، تا ئەوکاتەی گەنداف گەڕایەوە و پێیگووت ئەوە ئەنگووستیلەی ساورۆنە، کە دەیویست بۆ دەستبەسەرداگرتنی زەوییەکانی ناوەڕاست بەکاریبهێنێت،بەکاریبھێنێت، دواتر فرۆدۆ وا هەستیھەستی دەکرد کە ئەو بۆ هەرێمەکەھەرێمەکە مەترسی هەیە،ھەیە، هەرچەندھەرچەند زیاتر لەوێ بمێنێتەوە لەگەڵ ئەو ئەنگوستیلەیە، بۆیە فرۆدۆ لە تەمەنی ٥۱٥١ ساڵیدا بڕیاریدا هەرێمەکەھەرێمەکە جێبهێڵێتجێبھێڵێت و ئەنگوستیلەکە بباتە ریڤندیل. لە هەرێمەکەھەرێمەکە چووە دەرەوە لەگەڵ سێ هاوڕێکەی،ھاوڕێکەی، وە لەهەمانلەھەمان کاتدا لە دەستی نۆ لە خزمەتکارە هەرەبەهێزەکانیھەرەبەھێزەکانی ساورۆن بەناوی نازگولەکان ڕزگاریانبوو، کە وەک سوارچاکی ڕەش هاتبوونەھاتبوونە هەرێمەکەھەرێمەکە و بەشوێن بیلبۆ و ئەنگوستیلەکە ئەگەڕان، وە شوێن پێی فرۆدۆ کەوتن لە هەرێمەکەوەھەرێمەکەوە و خەریکبوو کە بیگرن، بەڵام فرۆدۆ و هاوڕێکانیھاوڕێکانی بەهۆیبەھۆی ڕۆیشتنیان بۆ ناو دارستانە کۆنەکە ڕزگاریانبوو. بەڵام لەوێشدا بەهۆیبەھۆی جادووی پیاوێکی پیر فریودران. هەتاھەتا ئەو کاتەی تۆم بۆمبادیل ڕزگاریکردن، وە دواتر پەناگەیەکی بۆ دابینکردن و ڕێگای پیشاندان. دوای ئەوەی بۆمبادیلیان جێهێشت،جێھێشت، گەیشتنە پرێنسین پۆونی، کە میوانخانەیەکی بچووک بوو لەگووندی بریی، فرۆدۆ نامەیەکی لەلایەن گەنداف پێگەیشت، وە دواتر هۆبێتەکانھۆبێتەکان چاویان بە ئاراگۆن کەوت، کە لەوکاتەدا پێی دەوترا سترایدەر، پاسەوانی باکور. لە هۆڵەھۆڵە گشتییەکەی میوانخانەکە ئەنگووستیلەکە کەوتە پەنجەی فرۆدۆ، بێ ئەوەی خۆی مەبەستی بێت، بەو هۆیەشھۆیەش لەبەرچاو دیارنەما، و ساورۆن زانی کە ئەنگوستیلەکە لەکوێیە. ساورۆن لە شەودا بەهۆیبەھۆی نازگولەکان هێرشیھێرشی کردە سەر ژوورە تایەبەتییەکەی هۆبێتەکان،ھۆبێتەکان، بەڵام پێشتر بە ڕابەرایەتی سترایدەر، هۆبێتەکانھۆبێتەکان بەخێرایی ڕایانکرد و ڕزگاریان بوو. لە کاتێک کە لە ئامۆن سول مابوونەوە بۆ پشوودان، لەلایەن پێنج لە نازگولەکان دۆزرانەوە و هێرشیانھێرشیان کرایە سەر، سەرکردەکەشیان کە بە ویچ کینگی ئانگمار ناسرابوو، فرۆدۆی بە خەنجەری مۆرگول بریندار کرد، پێش ئەوەی کە سترایدەر نازگولەکان بە هۆیھۆی ئاگرەوە دوور بخاتەوە. پارچەیەکی خەنجەرەکە لە شانی فرۆدۆ مابووەوە، کە کاریگەری لە دڵی دەکرد، وە مەترسی ئەوەی لەسەربوو کە فرۆدۆ بگۆرێت بۆ تارمایی و بکەوێتە ژێر دەسەڵاتی ویچ کینگ، بەڵام بەهاوکاریبەھاوکاری هاوڕێکانیھاوڕێکانی و گلۆرفیندل، فرۆدۆ توانی بەسەر تارمایی ئەنگوستیلەکە زاڵبێت و بگاتە ریڤندیل هەرچەندەھەرچەندە تا دەهاتدەھات زیاتر برینەکەی گەشەی دەکرد. لە ریڤندیل ماوەیەکی زۆر لە لایەن ئێلرۆند چارەسەری بۆ کرا، بەڵام ئێلرۆند گووتی کە ئەو برینە هەرگیزھەرگیز بەتەواوی چارەسەر نابێت. دوای ماوەیەک لە ریڤندیل ئەنجومەنی ئێلرۆند بەسترا، وە لەسە ئەوە سووربوون کە دەبێت ئەنگووستیلەکە لە ناو گڕتاوی چیای فەوتان لە مۆدۆری شانشینی ساورۆن لەناوببرێت، وە گەیشتنە ئەو بڕوایەی کە دەبێت فرۆدۆ بەو کارە هەڵبستێت،ھەڵبستێت، بەمەش ناسناوی هەڵگریھەڵگری ئەنگوستیلەکەی پێدرا. کۆمەڵەکە لە ریڤندیل دەرچوون. بەڵام پێش ئەوەی لە ریڤندیل بڕۆن فرۆدۆ و بیلبۆ دووبارە یەکتریان بینییەوە، بیلبۆ چەقۆکەی خۆی دایە فرۆدۆ، کە لەلایەن جنەکان دروستکرابوو وە بەناوی ستینگ، لەگەڵ چاکەتێکی پارێزەر کە کورتەباڵاکان دابوویان پێی لە کاتی خۆیدا، وە لە میثرلمیترل دروستکرابوو (ئەو چاکەتە چوارجار فرۆدۆی لە مردن ڕزگارکرد، کاتێک کە توشی شەڕی ئۆرکەکان بوون لە کانەکانی مۆریادا فرۆدۆ بەهۆیبەھۆی تیر و ڕمی ئۆرکەکان پێکرا، وە لە ڕوباری ئاندوین تیرێکی تری ئۆرکەکان پێکای، لە دواجاریش خەنجەرەکەی کە سارمان لێیدا لە باگ ئێند). کۆمەڵەکە ڕۆیشتن بەسەر چیا تەماوییەکە، هەوڵیانداھەوڵیاندا بە '''کەرێدرێسدا''' تێپەڕن، بەڵام نەیاتوانی و وازیانهێنا،وازیانھێنا، بڕیاریاندا بە کانەکانی مۆریادا تێپەڕن. لەوێ تووشی شەڕ بوون و فرۆدۆ بە ڕمی یەکێک لە ئۆرکەکان لێیدرا، بەڵام بەهۆیبەھۆی ئەو چاکەتەی کە بیلبۆ پێیدابوو ژیانی پارێزرا. لەکانەکەدا کۆمەڵەکە لەلایەن گەنداف ڕابەرایەتی دەکران تا ئەوکاتەی گەنداف کەوتە شەرکردن لەگەڵ '''بارلۆگ''' و دواتر کەوتنە نا قووڵاییەکانی چییاکە، پاش گەنداف ئاراگۆن ڕابەرایەتی کۆمەڵەکەی گرتەدەست بەرەو لۆثلۆرێینلۆتلۆرێین. لەوێدا گلادرییەلی خانمی دارەکان، وەک هەرھەر یەکێک لە ئەندامانی کۆمەڵەی ئەگوستیلەکە، کاتژمێرێکی تایبەتی دایە فرۆدۆ، کە هاوکاریھاوکاری دەکرد لە تێکەڵبوونی لەگەڵ سروشتی دەوروبەری. گلادرییەل ڕوناکایی ئێرندیلیشی پێدا بۆ بەخشینی ڕووناکی لە کاتە ناهەموارەکانیداناھەموارەکانیدا. کۆمەڵەکە گەشتێکی نۆ ڕۆژیان دەستپێکرد بەناو ڕووباری ئاندوین بە بەلمی جنەکان، تا گەیشتنە '''پارثپارت گالن'''. لەوێ بۆرۆمیر کەوتە جادوی ئەنگوستیلەکەوە، ویستی بە زەبری هێزھێز لە فرۆدۆی بستێنێت، بەڵام فرۆدۆ ئەنگوستیلەکەی کردە پەنجەی و دیارنەما. ئەو ڕوداوە بووە هۆیھۆی تێکشانی کۆمەڵەکە. بۆرۆمیر لە کاتی بەرگریکردن لە پیپین و مێری لە هێرشیھێرشی ئۆرکەکان کوژرا. فرۆدۆش بریاریدا بەتەنهابەتەنھا بەرەو مۆردۆر بڕوات، بەڵام سامیش شوێنی کەوت و بەیەکەوە دەستیان بە گەشتە دوور خایەنەکەیان کرد. بەرەو '''ئەمن میل''' کەوتنەڕێ، وە گۆلمیش شوێنیان کەوت، گۆلم هەرھەر لە ناوچەی مۆریاوە شوێنی کۆمەڵەکە کوتبوو، بۆ ئەوەی ئەنگوستیلەکە بەدەستبهێنێتەوەبەدەستبھێنێتەوە. دوای ئەوەی گۆلم هێرشیھێرشی کردە سەر دوو هۆبێتەکە،ھۆبێتەکە، فرۆدۆ توانی بەسەریدا زاڵبێت بەهۆیبەھۆی ستینگەکەی، بەڵام فرۆدۆ زۆر بەبەزەیی بوو، گۆلمی نەکوشت لەبری ئەوە ناچاریکرد کە بەڵێنی ئەوەبدات ڕێگایان لە زۆنگاوە مردووەکانەوە بەرەو دەرگای ڕەش پیشانبدات، ئەویش رازیبوو، بەڵام سام هەرھەر بەرهەڵستیبەرھەڵستی دەکرد. ئەو میهرەبانییەیمیھرەبانییەی فرۆدۆ وایکرد کە لە دوواتردا سەرکەوتووبن لە تێکشکاندنی ئەنگوستیلەکە. گۆلم گوتی کە ڕێگایەکی تر هەیەھەیە بەرەو مۆردۆر، فرۆدۆش ڕازی بوو کە بە ڕێگاکەی گۆلم بڕۆن، بەرەو '''لیثلییەنلیتلییەن'''. لەوێش چاویان بە فرایمەری برا بچوکی بۆرۆمیر کەوت، کە هەرسێکیانیھەرسێکیانی دەستگیرکرد لە '''هێنێزھێنێز ئانون'''، دواتر پاش ماوەیەک ڕێگەیدا بڕۆن، وە فرۆدۆی لە ناپاکی گۆلم ئاگادارکردەوە. هەرسێکیانھەرسێکیان بە نزیک میناس مۆرگول تێپەرین، کە لەوێدا هێزیھێزی ئەنگوستیلەکە لەرادە بەدەر فرۆدۆی ماندووکرد. دەستیانکرد بە هەڵگەڕانھەڵگەڕان بەسەر پلیکانەیەکی زۆر دوور و درێژ، و پاشان گەیشتنە تونێلێک، نەیان دەزانی کە ئەوە ماڵی جاڵجاڵۆکەی زەبەلاح شیلبۆیە. گۆلم هیوایھیوای دەخواست کە دوو هۆبێتەکەھۆبێتەکە بگەنە لای ئەو وە ئەمیش ئەنگوستیلەکەی دەستبکەوێتەوە. شیلبۆ بە فرۆدۆوەی دا و بەتەواوی بێهۆشیکرد،بێھۆشیکرد، بەڵام سام بەهۆیبەھۆی ستینگەکەی فرۆدۆ و کەمۆڵەکەی گلادرییەل توانی بەسەر شیلبۆدا زاڵببێت و دوری خستەوە. دوای ئەوەی کە چەند هەوڵێکیداھەوڵێکیدا فرۆدۆ بەهۆشبهێنێتەوەبەھۆشبھێنێتەوە و سەرینەگرت، وە نەیتوانی هیچھیچ نیشانەیەکی زیندوویەتی لە فرۆدۆ بدۆزێتەوە، بۆی دەرکەوت کە مردووە و بڕیاریدا ئەنگوستیلەکە هەڵگرێتھەڵگرێت و کارەکە بەتەنهابەتەنھا تەواوبکات. هەرچۆنێکھەرچۆنێک بوو، لە سیرثسیرت ئەنگول هەرزووھەرزوو ئۆرکەکان جەستەی فرۆدۆیان دۆزییەوە و زانیان کە نەمردووە. پلانیان دانا کە هەرکاتھەرکات بەخەبەر هاتھات لێکۆلینەوەی لەگەڵ بکەن. هەڵیانگرتھەڵیانگرت و بردیانە تاوەرێک لە سەروی ڕێگاکە. سام هەستاھەستا بە ڕزگارکردنی فرۆدۆ لەوێ و لە دەستی ئۆرکەکان، پاش کەمێک دەمەقاڵێ بە هۆیھۆی ئەوەی فرۆدۆ لەوە توڕە ببوو کە سام ئەنگوستیلەکەی هەڵگرتووە،ھەڵگرتووە، سام ئەنگوستیلەکەی دایەوە بە فرۆدۆ. هەردوکیانھەردوکیان وەک ئۆرکەکان خۆیانگۆری و بەرەو چیای فەوتان کەوتنەڕێ، کە دووبارە گۆلم شوێنیان کەوت. لە ناو سوپایەکی ئۆرکەکان ڕۆیشتن تا خاڵێک، بەڵام زۆر بەسەختی توانیان بێنەدەرەوەی ئەو سوپایە. تا دەهاتدەھات ئەنگوستیلەکە لە سەرکردەکەی نزیکتر ئەبووەوە، وە کاریگەریشی لەسەر فرۆدۆ تا دەهاتدەھات زیاتر دەبوو. پاش ڕزگاربوونیان لە سوپاکە کەلوپەلە زیادەکانیان فڕێدا بۆ ئەوەی بە ئاسانتر بگەنەجێ. کاتێک گەیشتنە ناو چییاکە گۆلم دووبارە دەرکەوتەوە و هێرشکیھێرشکی کردە سەر فرۆدۆ، بەڵام دووبارە فرۆدۆ بەزاندی، لەکاتێک کە سام خەریکی شەرکردن بوو لەگەڵ گۆلم، فرۆدۆ لە لێواری '''سێمێثسێمێت ناوەر'''، ئەوشوێنەی ساورۆن ئەنگوستیلەکەی لێدروستکرد، حەزی لەناوبردنی ئەنگوستیلەکەی نەما، وە هەڵیگرتھەڵیگرت بۆ خۆی و لە پەنجەیکرد. گۆلمیش وازی لەسام هێناھێنا و هێرشیکردەھێرشیکردە سەر فرۆدۆ نادیارەکەو پەنجەی لێکردەوە، و گەوهەرەکەیگەوھەرەکەی خۆی گەڕاندەوە. لەو کاتەی گۆلم سەمای دەگێرا بەهۆیبەھۆی گەڕانەوەی گەوهەرەکەی،گەوھەرەکەی، باڵانسی لەدەستدا و کەوتە ناوگرکانەکە، وە لەگەڵیشیدا ئەنگوستیلەکە و ساورۆن لەناوچوو. دوو هۆبێتەکەھۆبێتەکە توانیان ڕزگاریان ببێت لە و شوێنە سەختە بەهۆیبەھۆی ئەو هەڵۆیەھەڵۆیە مەزنانەی کە گەنداف بانگێشتی جەنگەکەی کردبوون. گەڕانەوە گۆندۆر. لە گۆندۆر ئاروین گەوهەرێکیگەوھەرێکی سپی بەستراو بە زنجیرێکی زیوی دایە فرۆدۆ و پێیگوت " ئەگەر بەردەوام بیر لەو گەشتە سامناکە و برینە پڕ لەئازارەکانت بکەیتەوە، ئەوا بەردەوامی بە کێشەکانت ئەدەیت، دەبێت بۆ ماوەیەک بەرەو ڤالینۆر کۆچبکەیت.". پاش تاج لەسەر نانی ئاراگۆن لە میناستریس، هەرچوارھەرچوار هۆبێتەکەھۆبێتەکە گەڕانەوە بۆ هەرێمەکە،ھەرێمەکە، بۆ سەرکوتکردنی کۆمەڵێک کەسی خراپەکار، کە '''لۆثۆلۆتۆ ساکڤیڵ''' باگینسی ئامۆزای فرۆدۆ، بە پلەی یەکەم لەو کەسانە بوو، وە دواتریش خستنی سارمانی جادووگەر. هەرھەر چوار هۆبێتەکەھۆبێتەکە خەڵکی هەرێمەکەیانھەرێمەکەیان هانداھاندا بۆ وەستانەوە دژی ئەو کەسە خراپەکارانە و خۆشیان سەرکردایەتیان گرتە دەست. شۆڕشەکە بە مردنی سارمان و گریمای خزمەتکاری کۆتایی هاتھات. فرۆدۆ زۆرجار بریندارکرا لەم گەشتەدا بەڵام هیچھیچ کەسێکی نەکوشت وە هەرگیزھەرگیز برینە ڕۆحی و جەستەییەکانی چارەسەر نەبوون کە بەدرێژایی شەڕی ئەنگوستیلەکە چەشتی، وە هەرھەر لەم گەشتەی ئەوشتانەی بینی کە پێشتر خەونی پێوەدەبینین، هەروەهاھەروەھا ئەنگوستیلەی هێزیھێزی لە پەنجەی گلادرییەلدا بینی. دواتر بووە جێگری کوێخای هەرێمەکە،ھەرێمەکە، بەڵام زۆرینەی کاتەکانی دەبەخشییە نوسینی چیرۆکی گەشتەکەی. دوو ساڵ دوای لەناوبردنی ئەنگوستیلەکە، بیلبۆ و فرۆدۆ وەک دوو هەڵگریھەڵگری ئەنگوستیلەکە ڕێگای ڤاڵێنۆریان گرتەبەر، فرۆدۆ هیوایھیوای ئەوەی دەخواست کە ئاشتی بدۆزێتەوە. دوو هۆبێتەکەھۆبێتەکە و گەنداف و ئێلرۆند و گلادرییەل سوار کەشتی بوون و گەشتیان بە دەریادا کرد و لە زەوییەکانی ناوەڕاست چوونە دەرەوە. * ساموایز گامجی، باخەوان و ھاوڕێی باگینسەکان.

* لێگۆلاس گرینلیف، میرێکی جنەکان بوو وە کوڕی پاشا ثراندیولیتراندیولی جنی سیلڤانی باکووری میرک وود.

* بۆرۆمیر، کوڕە گەورە و میراتگری دەنەسۆرە، نۆکەری گۆندۆر و شای میناس تریثتریت. *فرایمەر، کوڕە بچوکی دەنەسۆر و برای بۆرۆمیر. *گالادریاڵ، جنکێی ھاوکاری فەرمانڕاوا لۆسلۆرین، وە داپیرەی ئاروین.