میسر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

{{Coord|26٢٦|N|30٣٠|E|dim:1000km_type:country_region:EG|format=dms|display=title}}

|ناو_خۆماڵی =میسڕ <br />مصر

|نەخشە_وێنە =Egypt in its region (undisputed).svg

|پایتەخت =[[قاهیرەقاھیرە]]

|شار_گەورەترین =[[قاهیرەقاھیرە]]ی پایتەخت

|ڕووبەر_ک. م. ٤گ =

|چڕیی_دانیشتوان_ک. م. ٤گۆش =

|کۆدی_تەلەفوون =+٢٠}}

وڵاتانی دراوسێی میسڕ بریتین لە ڕۆژئاواوە [[لیبیا]] وە لەباشوور [[سودان]]ە وە لە باکوری ڕۆژهەڵاتداڕۆژھەڵاتدا [[ئیسرائیل]] ، [[کەرتی غەزە]] وە لە ڕۆژهەڵاتیشەوەڕۆژھەڵاتیشەوە [[دەریای سور]]ە.

== شوێنە گشتگەشت و گوزاریەکان ==

* ڕووباری نیل (درێژترین ڕووبار لەجیهانلەجیھان)

* مۆزەخانی میسڕ لە قاهیڕەقاھیڕە

ڕووباری [[نیل]] درێژترین ڕووبارە لەجیهان ،لەجیھان، بۆتە شوێنێکی گرنگ بۆ کەرتی کووشتووکاڵی وە داهاتیداھاتی ساڵانەی هەیەھەیە لە مەبەستی گەشت و گوزاری وێڕای بوونی هەڕەمەکانھەڕەمەکان لەمیسڕ وە بۆتە سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ بەرهەمێنانیبەرھەمێنانی کارەبا.

دانیشتوانی میسڕ پێکدێن لە مووسڵمان و مەسیحی (گاوڕ) بەپێی سەرژمێری ساڵی ١٩٧١ لە ٩٤%ی مووسڵمان وە مەسیحیەکانیش لەسەدا %٦ بوون بەڵام ڕێژەکە بەردەوام لە گۆڕانکاری دایە بەپێی سەرژمێری ساڵی ١٩٨٦ مەسیحیەکان بوون بە %٨ بەڵام ئەوەی تریش مووسڵمان

* [[ئەزهەڕئەزھەڕ]] : جامیعێکی فاتیمیە لەسەر مەزهەبیمەزھەبی ئیسماعیلیە ئەم جامیعەیە جامعێکی [[سونی]]یە شێخی ئیستا ئەزهەرئەزھەر دکتۆر ئەحمد طەیبە

* کەنیسەی الأرثوذكسيەالأرثوذکسیە لە ئەسکەندریە ئەم کەنیسەیە دەزگایەی مەسیحیە گرنگی بەکۆڕ و کۆبونەوەو بڵاوبوونەوەی مەسیحیەت دەدات

* [[جەژنی قوربان]]

* جەژنی ڕەمەزان

* سەری ساڵی هجڕی ھجڕی

* وەستانی حاجیان لە عەرەفە

* جەژنی قیامە (بەپێی ڕۆژمێری قیبتیەکان دەگۆڕدرێت )

* جەژنی لەدایک بوونی مەسیح

* جەژنی غصاس

* ڕۆژی پۆلیس

* جەژنی تەحریر تابا (١٩ی مارس)

* جەژنی کرێکاران (ای ٥)

* جەژنی کرێکاران (٩ی سێپتمبر)

* جەژنی جەلاء

* جەژنی شاری سوێس

وە زایاتر لە دەیان ڕۆژ و جەژنی تر کە ساڵانە لە میسڕ یادی دەکرێنەوە ...

لەمیسڕ هەمیشەھەمیشە کێشەی تایفی هەبووھەبوو زۆر لەنێوان مووسڵمانان و مەسیحیە قیبتیەکان کە هەمیشەھەمیشە میسڕ بۆتە مەیدانی شەڕی تایفی لەنێوانیان دواینان لەساڵی ٢٠١١ بوو لەسەر مووسڵمان بوونی کچێکی قیبتی بوو کەلەلایەن دەسڵاتدارانی کەنیسە زیندانی کرا بوو

لە ئۆکتۆبەری ١٩٦٧ز جەنگی [[عەرەب]] و [[جوو]] دەستی پێکرد لەم جەنگەیەدا [[ئیسرائیل|ئیسڕائیل]] بە هاوکاریھاوکاری چەند ووڵاتێکیوڵاتێکی ئەوڕووپا و سۆڤیەت و ئەمریکا توانیان لەم جەنگەدا سەرکەون

وە لەجەنگی ساڵی ١٩٧٣ دا شەڕ کەوتە نێوان میسڕ و ئیسڕائیل ئەم جەنگە ماوەی کەمتر لە حەوتەیەکی خایاند، ئەنجامی ئەم جەنگە بریتیبوو لە داگیرکردنی [[بیابانی سینا]] لەلایەن ئیسڕائیلەوە دواتر

سەرۆکی ئەو کاتەی میسڕ [[ئەنوەر سادات]] گەیشتە ئیسڕائیل لەشاری تەلئەبیب لەگەڵ سەرۆکی ئەوکاتی ئیسڕائیل [[مناحيممناحیم بيجنبیجن]] وە سەرۆکی ئەمریکای ئەوکات [[جێمی کارتر]]

کۆبۆوە ڕیکەوتنامەی سینا یان واژوو کرد ئەم ڕێکەوتنامەیەش پێکهاتپێکھات لەچەند خاڵێک تیایداتێیدا میسڕ ڕازی بوو کە هیچیھیچی تر دژایەتی [[ئیسرائیل]] نەکات وە پشتگیری قەوارەی زایۆنیش بکات لەبەرامبەردا [[ئیسرائیل]] بیابانی سینای بۆ میسڕ گەڕاندەوە دوا بەدوای ئەمە پەیوەندی نێوان میسڕ و ئیسڕائیل بەردەوام بوو لەڕووی بازرگانی وە گواستنەوەی غاز لەنێوان مسڕ و ئوردەن و ئیسڕائیل هەردوولاھەردوولا کوونسڵخانەیان کردەوە لە قاهیرەقاھیرە و تەلئەبیب بەڵام دوا بەدوای ئەوەی لەبیابانی سینا پاسێکی نەفەرهەڵگرینەفەرھەڵگری جووولەکە لە بیابانی سینا ڕاگیرا کە سەرجەم سەرنیشینەکان جوولەکە بوون لەلایەن کەسانی نەناسراو هێرشیھێرشی کرایە سەر و سەرجەم سەرنشینەکانی کوژران وە دواتر لەلایەن چەکدارانی زایۆنی ٦ هاووڵاتیھاووڵاتی میسڕی کوژران پەیوەندی نێوان میسڕ و ئیسڕائیل ڕووی لەخراپی کرد تا ئەوەی وای لێهاتلێھات لەمیسڕ باڵیۆزخانەی ئیسڕائیل سوتێنراو تاڵانکرا وە لەجێگای ئاڵای ئیسڕائیل ئاڵای میسڕ هەڵکراھەڵکرا دوای بەهاریبەھاری عەرەبی و ئەگەری گرتنی دەسەڵات لەلایەن مووسڵمانان پەیوەندی مسڕ و ئیسرائیل دیار نیە .

میسڕ پێشکەوتووترین ووڵاتی عەرەبیە لەم بارەیە وە بەهۆیبەھۆی ئەو گرنگەی کە پێی دراوە وە بوونی ئەکتەری ناسراو و کۆمێدی لەدیارترین هونەرمەدنیھونەرمەدنی سینەما عومەر شەریفە وەهەروەهاوەھەروەھا دیارترین شانۆکار بریتین لە ( فوئاد موهەندس ،موھەندس، عادل ئیمامئیمام، ، شویکار ،شویکار، محمد صبحی ،صبحی، نەجیب ریحانی ،ریحانی، علی کسار ،کسار، ئەحمەد حلمی )

لەدوای تونس بەهاریبەھاری عەرەبی گەیشتە میسڕ لە ٢٥ی ینایەری ساڵی ٢٠١١ لەدژی ئەو سیاسەتە فەسادە و خراپی بژێوی ژیانی دانیشتیوان لەلایەن محمد حوسنی موباڕەکی سەرۆکی میسڕ کر خەڵکی میسڕ ڕاپەڕین لە ئەنجامدا حوسنی موباڕەک وازی لە پۆستەکەی هێناھێنا و لەئێستادا دادگایی دەکرێت بەهۆیبەھۆی سیاسەتە خراپەکەی و کوشتنی هەزارانھەزاران کەس لە خۆپشاندانەکەدا وە لەمانگی ١٢ ی ٢٠١١ بەشێکی هەڵبژاردنھەڵبژاردن کرا وە پێشبینی دەکرێ لایەنە ئیسلامیەکان سەرکەوتن بەتایبەت لیستی برایانی مووسڵمان ( [[الاخوان مسلمین]] )

== سەرچاوەکان ==

{{داڕێژە:ووڵاتانی ڕۆژهەڵاتیڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست}}

[[پۆل:دەوڵەتانی ئەندامی ڕێکخراوەی هاوکارییھاوکاریی ئیسلامی]]