جیاکاری و تەواوکاری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''جیاکاری و تەواوکاری''' یان '''کالکولەسکالکیولس''' ({{بە ئینگلیزی| calculus}}) یەکێک لە لقە سەرەکییەکانی [[بیرکاری]]یە، و لە گۆڕانکارێکانی دوو لقی [[جەبر]] و [[ئەندازە]] دێتە ئاراوە. [[گۆتفرید لایبنیتس|لایبنیتس]] و [[ئیساک نیوتۆن]] هاوکات لەگەڵ یەک لەم بوارە لێکۆڵینەوەیان هەبووە، بەڵام لەیبنیز داهێنەری ئەو [[هێما]]یانەیە کە ئێستا بۆ هەژماری [[جیاکاری (ماتماتیک‌)|جیاکاری]] و [[تەواوکاری]] بەکار دێن.

وشەی '''کالکولەسکالکیولس''' لە [[زمانی یۆنانی]]یەوە بە واتای خیز و وردەبەرد هاتووە. ناوی ئەو لقە یادگاری سەردەمێکە کە یۆنانییەکان خیز و وردەبەردەکانیان بۆ تێگەیشتن لە چەمکەکانی جەبر و ئەندازە بەکار دەهێنا.