کرماشان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''کرماشان''' یەکێکە لە شارەکانی [[ئێرانڕۆژھەڵاتی کوردستان]] و ناوەندی [[پارێزگای کرماشان|پارێزگای کرماشانەکرماشان]] لە وڵاتی [[ئێران]]ە. به پێ سه‌رژمێری ساڵی ۱۳۸۵۱۳۸۵ی هه‌تاوی، حه‌شیمه‌تی ئه‌و شاره نزیک به ۸۸۴،۷۰۶ که‌س بووه. به‌و بۆنه‌وه به نۆیه‌مین شاری گه‌وره‌ی ئێران و ھەروەھا گەورەترین شاری ڕۆژھەڵاتی کوردستان ده‌بژێردرێ. کرماشان گەورەترین شاری کوردنشین لە ئێران و گرینگترین شار لە ناوچەی ناوەندی ڕۆژاوای ئێرانە. مێژووی پێک هاتنه‌که‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌ده‌ی چوارەمی زایینی و هه‌ر له‌و سه‌رده‌مه‌وه تا هێرشی عه‌ره‌به‌کان، وه‌کو دوویه‌مین پێته‌ختی ئیمپراتووریی ئێران له سه‌رده‌می ساسانه‌کان دا جێ‌ی سه‌رنجی حکوومه‌ت بوو. لە سەردەمی [[سەڵجۆقیەکان]]دا کرماشان گەورەترین شاری کوردستان بوو و لە [[سەدەکانی ناوین]] بە ناوی قەرمیسین وەکوو یەکێک لە چوار ناوچەی [[عێراقی عەجەم]] ناسراو. لەو سەردەمە بە عێراقی عەجەم٬ ویلایەتی کوێستان یان جەبالیان دەقۆت تا لەگەڵ ویلایەتی عەراقی عەرەب ھەڵە نەکرێتەوە. وێلایەتی کوێستان یان عێراقی عەجەم لە شوێنی ناوچەی میدیای کۆنە کەوتبوو. یازده سه‌ده به دوای هێرشی عه‌ره‌به‌کاندا، له سه‌رده‌می ده‌سه‌ڵاتی قاجاره‌کان له ئێراندا دیسان شاره‌که بووژایه‌وه و به هۆی که‌وتنەوە لەسه‌ر دوو ڕێگای ڕۆژھەڵات-ڕۆژاوا و ھەروەھا ڕێگای باکووری ڕۆژاوای ئێران بەرەو باشووری ڕۆژئاوای ئەم وڵاتە و نزیکی بە به‌غدا و که‌ربه‌لا گرینگی تایبه‌تی په‌یدا کرد.