دادگای تاوانی نێونەتەوەیی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''دادگای نێونەتەوەییتاوانی تاوانبارینێونەتەوەیی''' ({{بە [[ئینگلیسی]]: '''ئینگلیزی|International Criminal Court''' و پوختەکەی:}}, '''ICC''') دادگاییەکیدادگایەکی تایبەت و ھەمیشەییە بۆ بەدواچوون و سزادانی تاوانەکانیتاوانە نێونەتەوەییەکان وەک [[جینۆساید]]، [[تاوانیتاوانەکانی دژ بەدژی مرۆڤایەتی]] و [[تاوانی کاتیتاوانەکانی شەڕ]].

پێکھاتنی ئای- سی- سی بەرەی گۆڕانی یاساکانی نێودەوڵەتی دەزانن کە لە [[١٩٤٥]]ەوە دەستیپێکردووە. ئەم دادگایە ھێزی داوە بە [[مافەکانی مرۆڤ]] و یاساکانی مرۆڤدۆستانە بۆ ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ کێشەکاندا.

ئەم دادگایە لە [[١٩٩٨]]لە [[ڕۆمڕۆما]]، پایەتەختی [[ئیتاڵیئیتالیا]] دامەزرا و دواتر لە [[٢٠٠٢]]دا، دوای پەسەندکرانی ئەم دادگایە لەلایەن ٦٠ دوڵەتەوە، بە شێوەی فەرمی دەستی بەکارکرد. شوێنی فەرمیی ئەم دادگایە لە شاری [[لاحەلاھەی]]، وڵاتی [[ھۆڵەند|ھۆڵەندایە]]؛ بەڵام لە ھەر شوێنێکی دیکەش دەتوانێ دابنرێت.

ھەتا مارچی [[٢٠١٠]]، ١١١ وڵات ئەندامی ئەم دادگایەن و ٣٧ وڵاتی دیکەش، وەک [[ڕووسیا]] و [[ئەمەریکاویلایەتە یەکگرتووەکان]]، ئامادەن بەڵام ھێشتا لە ناو وڵاتەکانیان بە پەسندی [[پاڕلەمان|پاڕلەمانیان]]یان نەگەیاندووە.<ref name=>[http://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XVIII-10&chapter=18&lang=en UNTS]</ref> وڵاتانی وەک [[چین]] و [[ھیند]] لە ڕەخنەگرانی ئەم ڕێکخراوەن و ئەندام نین.

لەکاتی دامەزران تاکوو ئێستا، ئەم ڕێکخراوە لێکۆڵینەوە لەسەر پەنج ڕووداو کردووە: ئووگاندای باکوور، کۆماری دیمۆکڕاتیکی کۆنگۆ، کۆماری ئافریقای ناوەندی، کۆماری کێنیا و [[دارفوور]] (سوودان)دەقی پەڕە.<ref name=>[http://web.archive.org/20050207120015/www.icc-cpi.int/cases.html کەیسەکان]</ref>.