نەقشبەندی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ئەم تەریقەتە بە ماوەێیکی زۆر کەم لە ماوەرائونەھر و خوراساندا پەرەی سەند و لە پاش بەھائەددین جێنشینەکانی ئەو علاءالدّین عطار (فەوت ٨٠٢ کۆچی) و محمّد پارسا (فەوت ٨٢٢ کوچی) و یعقوب چرخی (فەوت ٨٥١ کوچی) دەستیان کرد بە ئیرشاد کردن و دەستێکی باڵایان ھەبوو لە بڵاوەپێدانی تەریقەتەکەدا و لە دوای ئەوانیش، خواجە«عبیداللە احرار» (٨٩٥ ـ ٨٠٦) سەری ھەڵدا کە ناودارترین و دسەڵاتدارترینی شێخەکانی چەرخی [[تەیموورلەنگ]]ە و ئەم تەریقەتە لە چاخی ئەحراردا، گەیشتە چیای دەسەڵات و ناوبانگ و پەرەسەندن.

 

 

یەکیک لە گەورەکان و مورشیدەکانی تەریقەتی نەقشبەندی کە لە چەرخی ئەودا نەقشبەندی زۆر بلاو بووەوە، « مولانا شاە غلامعلی عبداللە دھلوی»ە (١٢٤٠ ـ ١١٥٨) . لە سەردەمی ئیرشادی شاعەبدوڵڵادا، خواناس و زانای گەورەی کورد [[مەولانا خالید نەقشبەندی]] (ضیاءالدین ابوالبهاء مولانا خالد ذو‌الجناحین شهرزوری) (١٢٤٢ـ ١١٩٣) بە رێنوێنی کردنی یەکێک لە موریدەکانی ئەو لە سالی ١٢٢٢ کوچی‌دا ئەچێ بۆ دیھلی لە [[ھیندستان]] و لە پاش یەک ساڵ بە وەرگرتنی تەریقە و ئیجازەی ئیرشادەوە ئەگڕێتەوە بو [[کوردستان]] و دەست ئەکات بە ئیرشاد و بڵاو کردنەوەی تەریقەتەکەو لەو کاتەوە، تەریقەتی نەقشبەندی ـ کە تا ئەو سەردەمە لە کوردستاندا ئەوندە ناوبانگ و بڵاوەی نەبووە ـ بە جوریک بڵاوە ئەکات و پەرە ئەستێنێ کە تەنانەت دەسەڵاتداران و زانایان و لەوانە، مامۆستاکانی مەولانا خالیدیش، ئەبن بە ئۆگری.