ویلھیلم بوش: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

وێنه‌کێشیوێنەکێشی داهێنه‌رداھێنەر وشاعیری گاڵته‌جاڕییگاڵتەجاڕیی

ئه‌مئەم وێنه‌کێشوێنەکێش و شاعیره‌شاعیرە له‌لە شارێکی بچوکی ڕۆژئاوای هانۆڤه‌رھانۆڤەر ساڵی 1832١٨٣٢ له‌دایكلەدایک بووه‌بووە له‌ناولەناو خێزانێکی قه‌ره‌باڵغقەرەباڵغ ، هه‌رھەر بۆیه‌بۆیە له‌لە مناڵییه‌وه‌مناڵییەوە ناردراوه‌ناردراوە لای خاڵی که‌کە قه‌شه‌قەشە بووه‌بووە په‌روه‌ده‌یپەروەدەی کروه‌کروە ، له‌سه‌ره‌تایلەسەرەتای ژیانی کرێکاریکی میکانیكمیکانیک بووه‌ به‌ڵامبووە بەڵام پاش چوار ساڵ توانی ببێت به‌بە خوێندکارێکی ئه‌کادمیایئەکادمیای هونه‌رھونەر له‌لە شاری دوسلدۆرف داوی ساڵێک چوه‌چوە بۆ ئه‌کادمیایئەکادمیای پاشایی له‌لە هۆله‌نداھۆلەندا بە به‌ھۆی هۆینەخۆشی نه‌خۆشی گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌گەڕاوەتەوە بۆ ناو خێزانه‌که‌یخێزانەکەی ، فیلهێلمفیلھێلم بوش له‌ناولەناو که‌شیکەشی قه‌رباڵغیقەرباڵغی خێزانی دا توانی زۆرترین چیرۆکه‌چیرۆکە ئه‌فسانه‌ییه‌کانیئەفسانەییەکانی تا ئه‌وکاته‌ئەوکاتە به‌سه‌ربەسەر زاره‌کیه‌وه‌زارەکیەوە مابۆ‌وه‌مابۆ‌وە کۆ بکاته‌وه‌بکاتەوە و وێنه‌یوێنەی کاریکاتۆری بۆ زیاد بکات تا هه‌تایێھەتایێ تۆماریان بکات ،

ئه‌وئەو هونه‌رمه‌نده‌ھونەرمەندە ناوبانگی ده‌رکرددەرکرد له‌لە داوای چه‌ندچەند ساڵێکی خوێندن له‌لە ئه‌کادیمیایئەکادیمیای مینشن دواتر کاری له‌لە ڕۆژنامه‌یڕۆژنامەی (په‌ڕه‌پەڕە فڕیوه‌کانفڕیوەکان) کردوه‌کردوە وه‌كوەک کاریکاتۆریست و شاعیر ، یه‌که‌میەکەم کتابی چاپ کرد له‌لە ساڵی 1965١٩٦٥ له‌لە ژێر ناوی ( ماکس و مۆریتس ) به‌ده‌رچوونیبەدەرچوونی ئه‌وئەو کتێبه‌کتێبە زیاتر ناوبانگی بڵاو بۆوه‌بۆوە هه‌رھەر له‌وکاته‌وه‌لەوکاتەوە تا ساڵی 1884١٨٨٤ دوا کتێبی به‌بە ناوی (وێنه‌کێشوێنەکێش کیلکس) به‌بێبەبێ پچڕان ئه‌مئەم جۆره‌جۆرە کتێبانه‌یکتێبانەی به‌بە چاپ گه‌یاندوهگەیاندوە ،له‌،لە ساڵی 1898١٨٩٨ کۆمه‌ڵێكکۆمەڵێک هۆنراوه‌یھۆنراوەی به‌بە چاپ گه‌یاندگەیاند. دوای ناوبانگێکی به‌ربڵاوبەربڵاو لەساڵێ له‌ساڵێ 1908١٩٠٨ کۆچی دوایی کرد.

هه‌وادارانیھەوادارانی هونه‌ریھونەری فیلهێلمفیلھێلم بوش له‌لە ساڵی 1927١٩٢٧ کۆمه‌ڵه‌یه‌کیانکۆمەڵەیەکیان دامه‌زرانددامەزراند له‌لە پێناوی پارێزگاری کردن له‌ بۆماوه‌لە بۆماوە هونه‌رییھونەریی و ئه‌ده‌بییه‌کانیئەدەبییەکانی ، توانیان بیخه‌نه‌بیخەنە ژێر چاودێری ده‌زگادەزگا ڕۆشنبیریه‌کانڕۆشنبیریەکان ، له‌دوایلەدوای ده‌دە ساڵ کۆمه‌ڵه‌که‌کۆمەڵەکە توانی یه‌که‌میەکەم مۆزه‌خانه‌مۆزەخانە بۆ کاره‌کانیکارەکانی له‌لە شاری هانۆڤه‌ر بکاته‌وه‌‌ھانۆڤەر بکاتەوە‌ ، به‌ڵامبەڵام له‌شه‌ڕیلەشەڕی جیهانیجیھانی دووه‌مدووەم به‌هۆیبەھۆی ڕووخانی زۆرینه‌یزۆرینەی شاری هانۆڤه‌رھانۆڤەر مۆزه‌خانه‌که‌مۆزەخانەکە زیانێکی زۆری به‌ربەر که‌وتکەوت له‌گه‌ڵلەگەڵ ئه‌وه‌شئەوەش هه‌رھەر توانرا کاره‌کانیکارەکانی هونه‌رمه‌ندھونەرمەند بۆ شوێنێکی دوور له‌لە بۆمب بارانی فڕۆکه‌کانفڕۆکەکان بگوازنه‌وه‌بگوازنەوە دوای ته‌واوتەواو بوونی شه‌ڕشەڕ دووباره‌دووبارە مۆزه‌خانه‌که‌مۆزەخانەکە چاكچاک بکرێته‌وه‌وبکرێتەوەو کاره‌کارە هونه‌رییه‌کانیھونەرییەکانی له‌گه‌ڵلەگەڵ زۆر له‌لە هونه‌رمه‌ندانیھونەرمەندانی تری وێنه‌کێشوێنەکێش و گرافیك گرافیک تیایا پیشان بدرێت ئێستا له‌ولەو مۆزه‌خانه‌یه‌مۆزەخانەیە به‌شیکیبەشیکی تایبه‌تتایبەت به‌بە فیلهێلمفیلھێلم بوش هه‌یه‌ھەیە که‌وکەو 335٣٣٥ تابلۆی ڕۆنی و 1200١٢٠٠ وێنه‌یوێنەی کاریکاتۆری سەدان سه‌دان نامه‌ینامەی تایبه‌تیتایبەتی ‌ به‌ده‌ستبەدەست و خه‌تیخەتی خۆی هۆنراوه‌وھۆنراوەو وێنه‌یوێنەی تێدا کردوه‌کردوە نیشانی میوانانی ده‌درێتدەدرێت .

* به‌بیریبەبیری هه‌مووھەموو که‌سێكکەسێک دادێت کاری زیان به‌خشبەخش بکات به‌ڵامبەڵام زیره‌كزیرەک و دانا ئه‌وئەو که‌سه‌یه‌کەسەیە که‌کە نایکاته‌نایکاتە کرادار.

* کۆی کاته‌کانیکاتەکانی ژیانمان ئه‌وئەو کاتانه‌یه‌کاتانەیە که‌کە خۆشه‌ویستیمانخۆشەویستیمان کردووه‌کردووە.

[[eofi:Wilhelm Busch]]

[[lbnds:WilhelmWillem Busch]]