ئەدۆڵف ھیتلەر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''ئادۆڵف ھیتلێر''' (١٨٨٩-١٩٤٥پ.ز) پێشەوای پارتی نەتەوەیی سۆسیالیستی ئەڵمانیا ناسراو بە ([[ئاڵمانیای نازی]]) و ڕابەری [[ئەڵمانیا]] لە سەردەمی دەسەڵاتداری [[ئاڵمانیای نازی|پارتی نازی]] لە ساڵانی [[١٩٣٣]] ھەتا [[١٩٤٥]] بووە.

 

 

بەبۆنەی بەشداری لە [[کوودەتا]]ی سەرنەکەوتووی ساڵی [[١٩٢٣]] ماوەیەک لە بەندیخانە بووە. بە پەرەپێدانی بیرۆکەی‌ [[نیشتمان پەرەستی]] و دژایەتی بەرامبەر بە [[کۆمۆنیزم]] و [[جووەکان]] و ھەروەھا لێدوانە پڕھەستەکانی بۆ جەماوەر و کاربەدەستان، ‌لە سەرانسەری [[ئەڵمانیا]] پشتیوانی بۆ خۆی ساز کرد. لە [[١٩٣٣]] دا بووە سەرۆک وەزیران و زۆر بە ‌خێرایی [[دیکتاتۆری]] بنیات نا. ھێندەی ماوە نەخایاند [[ئەڵمانیا]] لە بوارى سۆپا و پێشکەوتنەکانی سەنعەت بووە یەکێک لە زل‌ھێزەکانی [[ئەورووپا]]. [[ئاڵمانیا]] ساڵی ١٩٣٩ بە مەبەستی داگیر کردن [[ئوتریش]] ھێرشی کردە سەر [[چەکوسڵەڤاکیا]] و [[پۆلەندا]] ھەر بۆیە [[ئینگلستان|بەڕیتانیا]] و [[فەڕەنسا]] شەڕیان لەگەڵ [[ئەڵمانیا]] دەست پێ‌کرد. ئەوە بوو [[شەڕی جیهانی دووەم|جەنگی جیهانی دووەم]] دەستی پێ‌کرد. [[ئاڵمانیا]] و پشتیوانەکانیان، [[ھێزەکانی میحوەر]] و [[فەڕەنسا]] و [[ئینگلستان|بەڕیتانیا]] [[ھێزی ھاوپەیمانان]] بوون. لە سێ ساڵ‌دا [[ھێزەکانی میحوەر]] زۆرینەی بەشەکانی [[ئەورووپا]] و ڕۆژھەڵات [[ئاسیا]] و باکووری [[ئەفریقا]]یان داگیر کرد بەڵام لە ساڵی ١٩٤٢بە‌دواوە ھاوپەیمانەکان دەستیان کرد بە وەرگرتنەوەی وڵاتە داگیرکراوەکان و لە [[١٩٤٥]] دا [[ئەڵمانیا]] لە ھەموو لاوە دەوری گیرابوو و لە کاتی گرتنی شاری [[بێرلین]] ھیتلەر بە فیشەکێك خۆی ئەکووژێت.