ئەنارکیزم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب ئه‌نارکیزم گۆزرایەوە بۆ ئانارکیزم
ب چاکسازی
ھێڵی ١:
{{ئامادەکردن|٣٠ی مانگی ١١ی ٢٠٠٩}} {{خاوێن کردن}}
 
ئه‌نارکیزم تیئۆرییه‌کی ڕامیارییه‌ به‌ ئامانجی پێكهێنانی کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئه‌نارکی “بێ خاوه‌ن و بێ سه‌روه‌ر. “ [P-J Proudhon, What is Property , p. 264] به‌ واتایه‌کی تر، ئه‌نارکیزم تیئۆرییه‌کی ڕامیارییه‌، که‌ ئامانجی پێکهێنانی کۆمه‌ڵگه‌یه‌که‌، که‌ تێیدا که‌سه‌کان به‌ شێوه‌یه‌کی ئازادانه‌ و یه‌کسان هاوکاری یه‌کتر ده‌که‌ن. به‌پێی ئه‌مه‌ ئه‌نارکیزم دژ به‌ هه‌موو جۆره‌ سیستمێکی قوچکه‌یی (hierarchical control ) کۆنترۆڵه‌ -چ له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه‌ بێت، چ له‌ لایه‌ن سه‌رمایه‌داره‌کانه‌وه‌- وه‌ك شتێکی زیانبه‌خش بۆ که‌سه‌کان و تاکایه‌تییان، هه‌روه‌ها ناپێویستیشه‌.
 
'''ئانارکیزم''' یان '''ئانارکیزم''' [[تێئۆریا]]یەکی [[ڕامیاری]]یە بە ئامانجی پێكھێنانی [[کۆمەڵگە]]یەکی [[ئانارکی]] «''بێ خاوەن و بێ سەروەر''».<ref>P-J Proudhon, What is Property , p. 264</ref> بە واتایەکی تر، ئانارکیزم [[تیئۆریایە]]کی [[ڕامیاری]]یە، کە ئامانجی پێکھێنانی [[کۆمەڵگە]]یەکە کە تێیدا کەسەکان بە شێوەیەکی ئازادانە و یەکسان ھاوکاری یەکتر دەکەن. بەپێی ئەمە ئانارکیزم دژ بە ھەموو جۆرە سیستەمێکی قوچکەیی [[کۆنترۆڵ]]ە، چ لەلایەن دەوڵەتەوە بێت، چ لە لایەن [[سەرمایەدار]]ەکانەوە. وەك شتێکی زیانبەخش بۆ کەسەکان و [[تاکایەتی]]یان، ھەروەھا ناپێویستیشە.
 
[[سووزان بڕاون]] (بە [[ئینگلیزی]]: ''L. Susan Brown'') کە کەسێکی ئانارکیستە، دەڵێ:
 
<blockquote>
لە کاتێکدا دەرکی خەڵکی لە ئانارکیزم توندوتیژییە (بزاڤی دژەدەوڵەت) ئانارکیزم ڕێبازێکە، نە یارییەکی سادە لەگەڵ دەوڵەت. [[ئانارکیست]]ەکان دژی ئەو شێوازە بیرکردنەوەن، کە دەسەڵات و سەروەری بۆ [[کۆمەڵگە]] بە پێویستییەکی ناچاری دەزانن و لە بەرامبەر ئەمەدا پشتیوانی لە گەلکاری و ھەرەوەزی، شێوە ناپایەبەندی قوچکەیی [[کۆمەڵگە]] و ڕێکخراوەی [[ڕامیاری]]ی و [[ئابووریی]] دەکەن. <ref>The Politics of Individualism, p. 106</ref>
</blockquote>
 
به‌ وته‌ی سوزان براون L. Susan Brown ی ئه‌نارکیست:
 
“له‌ کاتێکدا ده‌رکی خه‌ڵکی له‌ ئه‌نارکیزم توندوتیژییه‌ - بزاڤی دژه‌ده‌وڵه‌ت- ئه‌نارکیزم ڕێبازێکه‌ جوانتره‌ له‌ نه‌یارییه‌کی ساده‌ له‌ته‌ك ده‌وڵه‌ت. ئه‌نارکیسته‌کان دژی ئه‌و شێوازه‌ بیرکردنه‌وه‌ن، که‌ ده‌سه‌ڵات و سه‌روه‌ری بۆ کۆمه‌ڵگه‌ به‌ پێویستییه‌کی ناچاری ده‌زانن و له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا پشتیوانی له‌ گه‌لکاری و هه‌ره‌وه‌زی، شێوه‌ ناپایه‌به‌ندی قوچکه‌یی کۆمه‌ڵگه‌ و ڕێکخراوه‌ی ڕامیاریی و ئابووریی ده‌که‌ن.“ [The Politics of Individualism, p. 106]
 
هه‌رچه‌نده‌ هه‌میشه‌ له‌ نێوان گشت تیئۆرییه‌ ڕامیارییه‌کاندا، “ئه‌نارکیزم” و “ئه‌نارکی” خراپتر له‌ هه‌مووان وێنا کراون. به‌گشتی، ئه‌م واژانه‌ وه‌ك “ئاژاوه‌” یا “بێسه‌ره‌وبه‌ره‌یی” به‌کار ده‌برێن و سه‌ره‌نجام ئه‌م شێوازی بیرکردنه‌وه‌یه‌ به‌و وێناندنانه‌وه‌ ده‌که‌نه‌ به‌ڵگه‌ی ئاژاوه‌خوازی ئه‌نارکیسته‌کان و حه‌زی ئه‌وان به‌ “ گه‌رانه‌وه‌ بۆ یاساکانی جه‌نگه‌ڵ”.
Line ٢١ ⟶ ٢٥:
 
ڤانزه‌تی ده‌یزانی له‌مه‌ڕ چی ده‌دوێت. وی و هاوه‌ڵه‌ خۆشه‌ویسته‌که‌ی نیکۆلا ساکۆ Nicola Sacco له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌ته‌ یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مه‌ریکاوه‌ له‌سه‌ر تاوانێك که‌ ئه‌وان ده‌ستیان تێدا نه‌بوو، زیندانی کران و له‌ هه‌مان ساڵدا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌نارکی و خه‌ڵکی ئه‌وێنده‌رێ نه‌بوون، ساڵی 1927 به‌ ئه‌له‌کتریك له‌ سێداره‌ درا. له‌به‌ر ئه‌وه‌ ئه‌م FAQ له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ تاوه‌کو سوکایه‌تی و تۆمه‌تگه‌لی هه‌ڵبه‌ستراو بۆ ئه‌نارکیسته‌کان له‌لایه‌ن ده‌زگه‌کانی ڕاگه‌یاندنی سه‌رمایه‌داریی، ڕامیاران و سه‌رۆکه‌کان به‌ درۆ بخاته‌وه‌ (به‌ خۆ بواردن له‌و تۆمه‌تانه‌ی که‌ دۆسته‌ رادیکاڵه‌کانی جارانمان –له‌وانه‌ لیبرڵه‌کان و مارکسیسته‌کان- بۆیان دروست کردوووین) . هیوادارین که‌ توانیبێتمان له‌ کۆتایی ئه‌م FAQ)دا ئه‌وه‌ ڕۆشن بکه‌ینه‌وه‌، که‌ بۆچی ده‌سه‌ڵاتدارانی سه‌رده‌م ئه‌و گشته‌ کاته‌یان بۆ هێرشکردنه‌ سه‌ر ئه‌نارکیزم خه‌رج کردووه‌… . له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌نارکیزم تاکه‌ تیۆرییه‌که‌، که‌ بنه‌ڕه‌تییانه‌ ئازادی بۆ هه‌مووان مسۆگه‌ر ده‌کا و کۆتایی به‌ هه‌موو ئه‌و سیستمانه‌ – که‌ له‌سه‌ر بنه‌مای میرایه‌تی که‌مایه‌تی به‌سه‌ر زۆرایه‌تی دامه‌زراون- ده‌هێنێت.
 
 
==پەراوێزەکان==
<references/>