بێکۆتایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

{{قاڵب:ئامادە کردن}}

 

'''بێکۆتاییبوون''' (بەم سەمبۆلە ∞ نیشاندەدرێت) ئاماژە دەکات بە چەندین چەمکی جیاواز - زۆرتر گرێدراو بە بیری "بێ سنووری" - کە لە [[فەلسەفە]] و [[بیرکاری]] و [[تیۆلۆجی]]دا دێنە کایەوە <ref>[http://www.cs.berkeley.edu/~wkahan/Infinity.pdf سەبارەت بە بێکۆتایی], نووسینی [[ویلیام کاهان]] (بە زمانی ئینگلیزی).</ref>.

 

 

== چەمکی بێکۆتایی لە مێژووی کۆندا ==

لە [[ئیشا ئوپانیشاد]]ی [[یاجورڤێدا]]دا (سەدەی چوارەم تا سێهەمی پێش زایین) هاتووە: "ئەگەر ئێوە بەشێک لە بێکۆتایی بسڕنەوە یان بەشێک بە بێکۆتایی زیاد بکەن، ئەوەی دەمێنێتەوە دیسان هەر بێکۆتایییە.

 

هێشتا گشت دەمێنێتەوە — [[ئیشا ئوپانیشاد]].

 

بەپێی ڕوانگەی نەریتیی [[ئەرەستوو]]، یۆنانییە [[هیللینیزم|هیللینیستیکەکان]] بەگشتی ئەوەیان بەباشتر دەزانی کە لە نێوان [[بێکۆتاییبوونی شیاوی وەدیهاتن]] و [[بێکۆتاییبوونی وەدیهاتوو]] جیاوازی دابنێن؛ بۆ نموونە، بە جێگەی ئەوە کە بڵێن "بێکۆتایی [[ژمارەی یەکەمی]] بوونیان هەیە"، [[ئوقلیدوس]] بە باشتری دەزانی بڵێت "زۆرتر لەوەی کە لە هەر [[کۆمەڵ (بیرکاری)|کۆمەڵ]]ێکی دراوە لە ژمارە یەکەمییەکاندا هەبێت، ژمارەی یەکەمی بوونی هەیە".

 

بە هەر حاڵ، دوایین ڕاڤەکانی [[ئەرەشمیدوس]] ئاماژە بەوە دەکەن کە لانیکەم ئەرەشمیدوس ئاگایییەکی ڕاستەوخۆی لە [[چەندێتی]]یەکانی خاوەنی بێکۆتاییبوونی وەدیهاتوو بووە.

 

دەستپێکی بەکارهێنانی نیشانەی بێکۆتاییبوون، '''∞'''، ناڕوونە. بەڵام زیاتر [[جان واڵس]] وەکوو یەکەم کەس ناوی لێ دەبرێت کە ساڵی ١٦٥٥ نیشای '''∞''' بۆ چەمکی بێکۆتاییبوون داناوە.

 

[[et:Lõpmatus]]

[[eu:Infinitu]]

[[fi:Äärettömyys]]

[[fr:Infini]]