غەزای موئتە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

{{+R}}{{بێلایەنی}}{{Infobox military conflict|conflict=شەڕی مۆتەمووەتە|date=٦٢٩ (١ی جومادەلئوولا ٨ی کۆچی)|place=[[ئوردن]]، [[شام]]|result=کشانەوەی ستراتیژی موسڵمانان|combatant1=[[موسڵمان|موسڵمانان]]|image=Mausoleum ,Jafer-ut-Tayyar,Jordan.JPG|caption=گۆری فەرماندە شەهیدەکانیشەھیدەکانی غەزای مۆتەمووەتە [[زەید کوڕی حاریسە]]، [[جەعفەر کوڕی ئەبووتاڵیب]]،عبدالله، عبداللە کوڕی رەواحەڕەواحە لە شاڕۆچکەی مۆتە،مووەتە، [[ئوردن]]|combatant2=[[Fileپەڕگە:Simple_Labarum2.svg|15px]][[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]]<br>{{ھن}}غەسسانییەکان|strength1=٣،٠٠٠|strength2=١٠٠،٠٠٠ <ref name=waqidi>{{Cite book| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-59984-9| last = Gil| first = Moshe| title = A History of Palestine, 634-1099| url = https://archive.org/details/historypalestine00gilm| url-access = limited| date = 1997-02-27|page=[https://archive.org/details/historypalestine00gilm/page/n49 23]}}</ref><br>{{ھن}}٢٠٠،٠٠٠ <ref name=ishaq>{{Cite book| publisher = Oxford University Press, USA| isbn = 0-19-636033-1| last = Ibn Ishaq| others = A. Guillaume (trans.)| title = The Life of Muhammad| date = 2004|quote=They went on their way as far as Ma‘ān in Syria where they heard that Heraclius had come down to Ma’āb in the Balqāʾ with 100,000 Greeks joined by 100,000 men from Lakhm and Judhām and al-Qayn and Bahrāʾ and Balī commanded by a man of Balī of Irāsha called Mālik b. Zāfila.| pages=532, 536}}</ref><br> {{ھن}}{{small|(هەردووکیانھەردووکیان زیادەڕەوییان کردووە)}}{{sfn|Haldon|2010|p=188}}{{sfn|Peters|1994|p=231}}{{sfn|Buhl|1993|p=756-757}}

١٠،٠٠٠١٠٬٠٠٠ {{small|(خەمڵاندنی مۆدێرن)}}{{sfn|Kaegi|1992|p=79}}|commander1=[[زەید کوڕی حاریسە]]{{KIA}} <br>{{ھن}}[[جەعفەر کوڕی ئەبووتاڵیب]]{{KIA}}<br>عبدالله{{ھن}}عبداللە کوڕی رەواحە{{KIA}}<br>{{ھن}}[[خالید کوڕی وەلید]]|commander2=هەرقل<br>ھەرقل{{ھن}}توزاریق<br>{{ھن}}مەلیک کوڕی زەفیلە{{KIA}}|casualties1=١٢ شەهیدشەھید<ref name=zayd>{{Cite book| publisher = University of Pennsylvania Press| isbn = 978-0-8122-4617-9| last = Powers| first = David S.| title = Zayd| date = 2014-05-23|pages=58–9}}</ref>|casualties2=٣،٣٥٠٣٬٣٥٠}}'''شەڕی مۆتەمووەتە''' کە بە ''غەزای مۆتەشمووەتەش'' ناسراوە (بە [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]]: مَعْرَكَةمَعْرَکَة مُؤْتَة) لە ئەیلوولی ٦٢٩ (١ [[جومادەلئوولا]] ٨ی [[ڕۆژژمێری کۆچی|کۆچی]])،[١] لە نێوان هێزەکانیھێزەکانی [[خەلافەتی ڕاشدین|محەممەد]] (ص) و سوپای [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی|ئیمپراتۆریەتیئیمپراتۆرییەتی بیزەنتین]] و ژێردەستە غەسانییەکانیان ڕوویدا. لە گوندی مۆتەمووەتە لە رۆژهەڵاتیڕۆژھەڵاتی [[رووباریڕووباری ئوردن]] و لە پارێزگای كەرەكکەرەک روویداڕوویدا.

شەڕی مۆتەمووەتە یەکەم شەڕە کە [[موسڵمان|موسڵمانان]] لە دەرەوەی سنوورەکانی [[نیمچەدوورگەی عەرەبی|نیمچە دورگەیدوورگەی عەرەبی]] ئەنجامیانداوە، سێ هەزارھەزار چەکداری موسڵمان بۆ ماوەی شەش ڕۆژ بەرگەی دوو سەد هەزارھەزار سوپای ڕۆم و عەشیرەتە عەرەبەکانی هاوپەیمانانھاوپەیمانان گرت، لە حەوتەمین ڕۆژی دوای ئەوەی ئەو سێ سەکردەی ([[زەید کوڕی حاریسە]]،جەعفەر، جەعفەر کوڕی ئەبووتاڵیب،عبداللهئەبووتاڵیب، عبداللە کوڕی رەواحەڕەواحە) موسڵمانان کە پێغەمبەر(ص) دیاریکردبوو شەهیددیاریکردبوون شەھید بوون،<ref>{{Cite web|date=2021-01-01|title=الدرر السنيةالسنیة - الموسوعة الحديثيةالحدیثیة|url=https://web.archive.org/web/20210101171815/https://dorar.net/hadith/sharh/66475|access-date=2022-08-06|website=web.archive.org}}</ref> دواتر خالید بووە فەرماندە [[خالید کوڕی وەلید]] کشانەوەیەکی تاکتیکی سەرکەوتووی بە کەمترین زیان ئەنجامدا.<ref>{{Cite web|date=2018-01-25|title=غزوة مؤتة وعبقريةوعبقریة خالد بن الوليدالولید العسكريةالعسکریة فيفی الانسحاب التكتيكيالتکتیکی|url=https://web.archive.org/web/20180125214941/http://www.alarabiya.net/articles/2008/09/23/57124.html|access-date=2022-08-06|website=web.archive.org}}</ref> دوای سێ ساڵ موسڵمانان گەرانەوە بۆ شکستپێهێنانیشکستپێھێنانی هێزەکانیھێزەکانی بیزەنتین لە گەشتی ئوسامە بنکوڕی زەید.

== پاشخانی رووداوەکانڕووداوەکان ==

دوای شکستی [[قوڕەیش]] و هاوپەیمانەکانیانھاوپەیمانەکانیان لە [[غەزای خەندەق]]، و پێغەمبەر(ص) [[سوڵحی حودەیبییە|پەیمانی ئاشتی حودەیبیەیحودەیبییەی]] لەگەڵ قوڕەیش ئەنجامدا، پێغەمبەر محەممەد (ص) نامەنامەی بۆ پاشاکان و سەرۆکەکانی وڵاتانی دراوسێ نارد و بانگهێشتیانبانگھێشتی کردکردن بۆ ئیسلام، ئەویش[[ئیسلام]]، لەنێو ئەو کەسانەدا باشای بورسرا بوو کە لەلایەننامەی پاشایبۆ بۆسرەنێردرا، پەیامێکیانبەڵام بۆ نارد،لەلایەن شەرحەبیلشورەحییل کوڕی عەمر غەسسانی والی بەلقا کە لە ژێرلەژێر پاراستنی ڕۆمەکاندا بەسترا وبوو سەرینامەبەرەکەی دەبڕدراکوشت.

لەلای پاشاکان و سەرکردەکان و عەشیرەتەکان زانیارییەکی باو بوو کە نابێت پێغەمبەران بکوژرێن و ڕێگە بە کەسیش نادرێت هێرشیانھێرشیان بکاتە سەریان، چونکە ئەوان تەنهاتەنھا هەڵگریھەڵگری پەیامی گەلەکەیان بوون، کوشتنی حاریث کوڕی عەمر ئەسەدی نوێنەرایەتی پێشێلکارییەکی گەورەی دەکرد ئەم داب و نەریتە و ئەمەش ڕاگەیاندنی شەڕ بوو دژی موسڵمانان.  ئەمەش بۆ پێغەمبەر محەممەد چڕتر بووەوە کاتێک هەواڵەکەھەواڵەکە بۆی دەگوازرایەوە، بۆیە لەشکرێکی سێ هەزارھەزار چەکداری ئامادەکرد، گەورەترین سوپای ئیسلامی بوو کە پێشتر بەو شێوەیە کۆ نەکرابووەوە جگە لە [[غەزای خەندەق]].<ref>{{Cite web|date=2011-01-05|title=موقع نصرة محمد رسولڕسول الله__معركةاللھ__معرکة مؤتة|url=https://web.archive.org/web/20110105154351/http://www.rasoulallah.net/v2/document.aspx?lang=ar&doc=1888|access-date=2022-08-06|website=web.archive.org}}</ref>

زاراوەی (فەتح) ئاماژەیە بۆ هەرھەر شەڕێک دژی کافرەکان، کە پێغەمبەر محەممەد (ص) خۆی سەرکردایەتی کردبێت یاخود بە سوپایەک پێش خۆی، تەنانەت ئەگەر بەشداریشی تێدا نەکردبێت. لە شەڕی مۆتەموئتە پێغەمبەر بەشداری ڕووداوەکانی نەکرد، بەڵکو بابەتەکە ڕاستەوخۆ لە ژێرلەژێر چاودێری ئەوەوە سەری هەڵدا،حافزھەڵدا، کوڕی[[ئیبن حه‌جه‌رحەجەر له‌عەسقەلانی|ئیبن ڕوونكردنه‌وه‌یحەجەر]] كتێبیلە مه‌غازیڕوونکردنەوەی له‌کتێبی سه‌حیحیمەغازی لە سەحیحی بوخاریدا ڕوونی كردووه‌ته‌وه‌کردووەتەوە: ((«المغازی فرەیی مانایە، دەوترێت: فەتحێک، فەتحێک، فەتحێک و فەتحێک. ئەوەی لێرەدا مەبەست لە مەغازییە، ئەوەیە کە لە نیەتینییەتی پێغەمبەرەوە ڕوویداوە، صلىصلی اللهاللە عليهعلییە وسلم، بۆ کافرەکان بۆ خۆی یان بۆ سوپایەکی پێش خۆی))».

سوپای ئیسلامی بە ئاراستەی باکووردا دەجووڵان تا معانمەعەن لە خاکی شامەوە دابەزی و بە دوای حیجازی باکووردا هاتەھاتە خوارەوە و دواتر هەواڵگریھەواڵگری بۆیان ھەواڵی هەواڵی هێنا ھێنا کە هەرقلھەرقل لە خاکی بەلقاوە بە سەد هەزارھەزار ڕۆم لە ماعبمەعەن دابەزیوە و پەیوەندییان پێوە کرد لە لاخم و جودام و بەلقین و بەهرەبەھرە و بالی بە سەد هەزارھەزار سوپا.

=== ئەنجومەنی ڕاوێژکاری ماعانمەعەن ===

ئایا موسڵمانان نەچوونە ناو حیسابەکەیانەوە بۆ ئەوەی چاویان بە سوپایەکی وەهاوەھا بەهێزبەھێز بکەوێت. کە لەم خاکە دوورەدا سەریان سوڕمابوو،وسووڕمابوو، و ئایا سوپایەکی بچووک کە تەنهاتەنھا سێ هەزارھەزار چەکداری تێدابوو هێرشھێرش دەکەنە سەر سوپایەکی گەورەی دوو سەد هەزارھەزار چەکدار؟  موسڵمانان گەرم بوون، دوو شەو لە ماعان مانەوە و بیریان لە کاروبارەکانیان دەکردەوە، تەماشایان دەکرد و ڕاوێژیان دەکرد، پاشان دەیانگوت: ئێمە بۆ پێغەمبەری خودا دەنووسین، ژمارەی دوژمنەکەمانی پێ دەڵێین.  بەڵام عەبدوڵڵا کوڕی ڕەواحە دژایەتی ئەم بۆچوونە دەکات، و هانیھانی خەڵکی دا و وتی: (ئەی خەڵکینە سوێند بەخوا ئەوانەی ڕقتان لێیە کە چوویتە دەرەوە بەدوای شەهیدبوونداشەھیدبووندا دەگەڕێن، ئێمەش بە ژمارە و بە هێزھێز و بە زۆری شەڕی خەڵک ناکەین. دوو شتی باش، یان ڕواڵەت یان شایەتحاڵی.)

لە کۆتاییدا بۆچوونەکە لەسەر ئەوە جێگیر بوو کە عەبدوڵڵا کوڕی ڕەواح داوای کرد.<ref>{{Cite web|date=2021-01-01|title=غزوة مؤتة .. أحداث وعبر - ملتقىملتقی الخطباء|url=https://web.archive.org/web/20210101164336/https://khutabaa.com/ar/article/%D8%BA%D8%B2%D9%88%D8%A9غزوة-%D9%85%D8%A4%D8%AA%D8%A9مؤتة-%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%ABأحداث-%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%B1وعبر|access-date=2022-08-06|website=web.archive.org}}</ref>

[[پەڕگە:شەڕی مۆتە.jpg|وێنۆک|شوێنەوارەکانی شەڕی مۆتەمووەتە لە شارۆچکەی مۆتەمووەتە لە [[ئوردن]].]]

=== سوپای موسڵمانان بەرەو بیزەنتینەکان هەنگاوھەنگاو دەنێت ===

دوای ئەوەی سوپای موسڵمانان دوو شەویان لە ماعان بەسەر برد، ڕوویان کردە خاکی ڕۆمەکان، تا ئەو کاتەی کە جەماوەری هەرقلھەرقل لە یەکێک لە گوندەکانی ئەلبەلقەع بە ناوی “شەریف”«شەریف» چاویان پێیان کەوت و دواتر لێیان نزیک دەبوونەوە، وەو موسڵمانان لە مۆتەمووەتە لەوێ کەمپیان دانا و کۆیان کردنەوە بۆ شەڕ، بۆیە قوتبە کوەی قەتادا الأثرییان لە لای ڕاستیان دانا، وەو لەسەر ئاسانکارەکە، عوبادەی کوەی مەلیک ئەنساری

لەوێ لە مۆتەمووەتە دوو تیمەکە یەکتریان بینی و شەڕە تاڵەکە دەستی پێکرد، سێ هەزارھەزار پیاو ڕووبەڕووی دوو سەد هەزارھەزار شەڕکەر بوونەتەوە.  زەید کوڕی حاریسە ئاڵای گرت و بە دڕندەیییەکی زۆرەوە شەڕی کرد، و بەردەوام بوو لە شەڕ تا ئەو کاتەی ڕژایە ناو ڕمەکانی خەڵکەوە، و بە مردوویی کەوت.  لەو کاتەدا جەعفەر کوڕی ئەبووتالیبی ئاڵاکەی گرت، و دەستی کرد بە شەڕێکی بێهاوتای،بێھاوتای، تا ئەو کاتەی شەڕەکە ماندووی کرد، هێرشیانھێرشیان کردە سەر ئەسپە شۆخەکەی و چەقۆیان لێدا، پاشان شەڕی کرد تا دەستی ڕاستی بڕدرا، بۆیە ئەویش ئاڵاکەی بە دەستی چەپی خۆیەوە گرت، و تا ئەوکاتەش دەستی چەپیشی بڕدرا هەردووھەردوو دەستی بڕدرا، بۆیە بە قۆڵەکانی باوەشی ئاڵاکەی گرت، و هێشتاھێشتا بەرزی کردەوە تا شەهیدشەھید بوو.الله اكبراللە اکبر. البوخاری لەسەر دەسەڵاتی نافیع گێڕایەوە کە ابن عومەر پێی وتووە کە لە جەعفەر وەستاوە لە کاتێکدالەکاتێکدا کە مردووە، بۆیە من پەنجام بۆ ژمارد لە نێوان چەقۆ و لێدانێک، کە هیچیانھیچیان لە پشتی نەبوون، واتە پشتی .  لە گێڕانەوەیەكیگێڕانەوەیەکی تردا ابن عومەر دەفەرموێت: من لەو شەڕەدا لە نێوانیاندا بووم، بۆیە بەدوای جەعفەر کوڕی ئەبیدەبی تالیبدا گەڕاین و لەناو مردووەكاندامردووەکاندا دۆزیمانەوە، ئەوەی لە جەستەیدا بوو نەوەد و چەند شوێن چەقۆمان دۆزیەوە.دۆزییەوە؛  وەو لە گێڕانەوەی العمری لەسەر دەسەڵاتی نافیع زیادە، بۆمان دەرکەوت کە لە ئەوەی لە جەستەی ئەو وەرگیراوە.

وەو کاتێک جەعفەر کوژرا دوای ئەوەی بەو توندییە و ئازایەتییەوە شەڕی کرد، عەبدوڵڵا کوڕی ڕەواح ئاڵاکەی گرت و بەوەوە پێشڕەوی کرد لەکاتێکدا لەسەر ئەسپەکەی بوو. سوێندم خوارد ئەی ڕۆح کە تۆ دەیخەیتە خوارەوە، ئەگەر خەڵکەکە بهێنم،بھێنم، ئەوانیش گۆرانی ئاژەڵە ڕەشەکان دەڵێنەوە ڕقت لێی بێت یان گوێڕایەڵی بیت ئەبینمدەبینم ڕقت لە بەهەشتەبەھەشتە پاشان هاتەھاتە خوارەوە، ئامۆزایەکی هێسھێس دەمارەیەکی گۆشتی بۆ هێناھێنا و وتی: بەم شێوەیە بڕبڕەی پشتت توند بکەرەوە، چونکە لەم ڕۆژانەدا ئەو شتەت بەدی هێناوەھێناوە کە چاوت پێی کەوتووە.

کابرایەکی خەڵکی بەنی عەجلان - ناوی ثابت کواری ئەقرەمە - هاتەھاتە پێشەوە و ئاڵاکەی برد و وتی: ئەی موسڵمانان لەگەڵ پیاوێک لە ئێوە ئاشت ببنەوە، ئەویش فەرمووی: من هیچھیچ ناکەم، بۆیە خەڵکەکە ئاشتبوونەوە لەگەڵ خالید کوڕی وەلید.. بوخاری بە دەسەڵاتی خالید کوڕی وەلید فەرمووی: لە ڕۆژی مۆتەمووەتە نۆ شمشێر لە دەستمدادەستم دا بڕدرا، بۆیە ئەوەی لە دەستمدادەستم دا مابووەوە تەنهاتەنھا پلێتێکی یەمەنی بوو. البوخاری (4266٤٢٦٦) پێغەمبەر لە ڕۆژی مۆتەدامووەتەدا فەرموویەتی - ئاگادارکردنەوەی وەحی، پێش ئەوەی هەواڵەکەھەواڵەکە لە بەرەکانی جەنگەوە بۆ خەڵک بێت: (زەید ئاڵای گرت و بریندار بوو، دواتر جەعفەر برد و بریندار بوو، پاشان عبداللهعبداللە کوڕی ڕەواحە بردی و بریندار بوو بە چاوەکانیەوەچاوەکانییەوە دەگریا- تا ئاڵاکە چووە لای یەکێک لە شمشێرەکانی خودا).  البوخاری (2٢/611٦١١)

جێگەی سەرسوڕمانەسەرسووڕمانە کە ئەم سوپایە بچووکە ئیسلامییە توانی بەرگەی ئەو سوپایە گەورەیەی ڕۆمەکان بگرێت، لەو کاتەدا خالید کوآری ئەلوەلید لێهاتووییلێھاتوویی خۆی نیشان دا لە ڕزگارکردنی موسڵمانان لەوەی کە لەو شەڕەدا ڕووبەڕوویان بووەتەوە.  گێڕانەوەکان جیاوازییەکی زۆریان هەبووھەبوو سەبارەت بە ئەنجامی کۆتایی ئەم شەڕە.  دوای سەیرکردنی هەمووھەموو گێڕانەوەکان، دەردەکەوێت کە خالید کوڕی وەلید سەرکەوتوو بووە لە خۆگرتن لە دژی سوپای ڕۆم بە درێژایی ڕۆژ، لە یەکەم ڕۆژی شەڕەکەدا.شەڕەکەدا؛  وەو بیری لە پیلانێکی سەربازی دەکردەوە بۆ ئەوەی تیرۆر بخاتە ناو دڵی ڕۆمەکانەوە تا سەرکەوتوو بێت لە لایەنگری موسڵمانان بەبێ ئەوەی ڕۆمەکان جووڵەی بەدواداچوون بکەن.  زۆر باش دەیزانی کە دەربازبوون لێیان زۆر قورسە ئەگەر موسڵمانەکان ئاشکرا بن، ڕۆمەکانیش بەدوایاندا دەگەڕان.

کاتێک ڕۆژی دووەم بوو خالید کواری ئەلوەلید لە پلانەکەیدا پشتی بە شەڕی دەروونی بەست، لەوێ فەرمانی بە ژمارەیەک شوڕشگێڕ کرد کە تۆز لە پشتی سوپاوە بەرز بکەنەوە و دەنگیان بەرز بکەنەوە بە گەورەکردن و هاوارەوە،ھاوارەوە، کاتێک ڕۆمەکان بینییان، وەیان زانی سوپای موسڵمان هێزیانھێزیان بۆ هاتووەھاتووە بۆیە زۆر ترساد، خالید بە پێ ڕۆیشت دوای ئەوەی دوو سوپاکە دەرکەوتن و هێرشیانھێرشیان کردە سەر ڕۆمەکان و شەڕیان لەگەڵدا کرد، موسڵمانەکان فریویان دان، و هەوڵیانھەوڵیان دا پیلانێک دابنێن بۆ فڕێدانیان بۆ ناو بیابان، و لە پاشەکشەی خالدا دوای خالد نەکەوتن.  بۆیە ڕۆمەکان لایەنگری وڵاتەکەیان بوون، و بیریان لە گۆشەگیریکردنی موسڵمانان نەکردەوە، موسڵمانەکانیش سەرکەوتوو بوون لە ڕێکخستنی خۆیان بە سەلامەتی، تا گەڕانەوە بۆ [[مەدینە]].

=== مردووی هەردووھەردوو سوپا ===

دوازدە موسڵمان شەهیدشەھید بوون، ڕۆمەکانیش سێ هەزارھەزار و سێ سەد و پەنجا پیاویان کوژرا.

ابن[[ئیبن ئیسحاق]] فەرموویدەڵێت: محمد کوڕی جەعفەر کوڕی الزوبەیرزوبەیر پێی وتم لەسەر دەسەڵاتی ئورو کوڕی الزوبەیر فەرمووی: کاتێک لە دەوروبەری مەدینە نزیک بوونەوە پێغەمبەر و موسڵمانان چاویان پێ کەوت، بۆیە بە دەستی خۆی هەڵیگرتھەڵی گرت .. ووتیوتی و وای لە خەڵک کرد کە بانگەوازی سوپا بکەن بۆ خۆڵکردن و بڵێن ئاخ لە پێناو خودادا هەڵاتن،ھەڵاتن، وتی: پێغەمبەری خودا خوای گەورە بەرەکەتی شاد بکات و سەلامی بۆ ببەخشێت، دەفەرموێت: “ئەوانن هەڵاتن،ھەڵاتن، بەڵکو ئەوان ڕاکەرن، إن شاء الله اللە.

ابنئیبن ئیسحاق فەرموویدەڵێت: وەو عەبدوڵڵا کواەیکوڕی بەکر پێی وتم، لەسەر دەسەڵاتی عامر کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی الزوبەیر،زوبەیر، لەسەر دەسەڵاتی هەندێکھەندێک لە بنەماڵەی الحریثحریث بن حشام کە مامی ئەون، لەسەر دەسەڵاتی ئوم سەلامە ،سەلامە، هاوسەریھاوسەری پێغەمبەر، کە فەرمووی: ئوم سەلامە بە ژنی سەلامی کوڕی هیشامھیشام کوڕی العاس کوڕی المغیرە فەرمووی: “نابینم سەلام لەگەڵ پێغەمبەری خوا و لەگەڵ موسڵمانان ئامادەی نوێژ بێت؟  ژنەکە فەرمووی: سوێند بەخوا ناتوانێت دەربچێت، هەرکاتێکھەرکاتێک دەچێتە دەرەوە خەڵک هاواریھاواری لێدەکەن: هەڵبێ،ھەڵبێ، لە ڕێگای خودا ڕابکە، تا لە ماڵەکەی خۆیدا دانیشت، بەڵام نەهاتەنەھاتە دەرەوە.

وەو ئەم شەڕە، تەنانەت ئەگەر موسڵمانان تۆڵەیان بەدەست نەهێنا،نەھێنا، کە تاڵییەکانیان لێی چەشت، بەڵام کاریگەرییەکی زۆری لەسەر ناوبانگی موسڵمانان هەبوو،ھەبوو، وەک چۆن هەمووھەموو عەرەبەکانی بە هۆزەکانیەوەھۆزەکانییەوە سەرسام کرد. دیداری ئەم سوپایە بچووکە سێ هەزارھەزار شەڕکەر - لەگەڵ ئەو سوپایە گەورەیە دوو سەد هەزارھەزار چەکدار و دواتر گەڕانەوە لە لەشکرکێشییەکە بەبێ ئەوەی زیانێکی گەورە بەسەریدا بگەیەنێت، بە شتێکی گەورە دادەنرێت کە پێگەی دەوڵەتی ئیسلامی سەرهەڵداوسەرھەڵداو بەرزکردەوە.

{{سەرچاوەکان|٢}}