قادر سەیاحی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

پاشان ڕاھێنانێکی زۆر لەگەڵ ئەم گرووپە تۆمارکردنی بەرھەمەکانی لە ستۆدیۆ ڕادیۆ مەھاباد لە ساڵی ١٩٧٢ زایینی(٥١ ھەتاوی) دەست پێ دەکات.<ref>{{Cite web|title=هونەرمەندان-قادر سەیاحی (گۆرانیبێژ)|url=https://www.kurdland.com/artistic/artists/singers/www.kurdland.com|urlaccess-statusdate=live2022-05-27|website=www.kurdland.com}}</ref>

گۆرانییەک وەک: ''بێ تۆ''<ref>{{Cite web|title=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|url=https://www.aparat.com/v/KosgZ|url-status=live}}</ref> (بە [[قسەی عیشق]] و [[بەیادی]] ناسراوە)، ''کیژی مەھابادی''، ''یادم کە''، ''خۆشم دەوێی''، ''جەمیلە''، ''یارەکەم چاوی شینە،'' ''تۆی نازەنینم'' و ''دوعا''، لە بوواری زانستی ئەکادێمیک و جوان ناسی و ھەروەھا تازەگری، مەودایەکی زۆریان لەگەڵ بەرھەمی گۆرانبێژانی ئەو سەردەمی کوردستان و بەتایبەت موکریان ھەبووە.

لە ساڵی ١٩٨٨ زایینی (١٣٦٧ ھەتاوی) پاشان دامەزراندنی [[بڵاوگەی سەلاحەددین ئەییووبی]] (انتشارات صلاح الدین ایوبی) لە ورمێ و بانگھێشتن بوونی بۆ ھاوکاریی جارێکی تر دەرفەتێک ھەڵدەکەوێت کە نە وەکوو جاران بەڵام بگەڕێتەوە گۆڕەپانی ھونەری کورد. نەمر [[ھێمن]] موکریانیش پێشتر لە بەشی ئەدەبی سروە دەست بەکار ببوو.<ref>{{Citation|title=سروە (کۆوار)|date=2020-02-21|url=https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%95_(%DA%A9%DB%86%D9%88%D8%A7%D8%B1)&oldid=664135|work=ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد|access-date=2022-05-26}}</ref>

ساڵی ١٩٩٠ زایینی (١٣٦٩ ھەتاوی) فیلمی بووکی ھەڵەبجە بە بابەتی کیمیابارانی ھەڵەبجە ساز کرا کە سەیاحی بە سازکردن و خوێندنی گۆرانی "کاڵێ" و ھەروەھا خوێندنی مەقام لە بەشی مۆسیقای ئەم فیلمە بەشداریی بەرچاوی ھەبوو کە ناوی تەنیا وەک گۆرانیبێژ نووسراوە.<ref>{{Cite web|last=تبیان|first=موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی|title=سینمایی عروس حلبچه|url=https://film.tebyan.net/film/245245/%d8%b3%db%8c%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%b9%d8%b1%d9%88%d8%b3-%d8%ad%d9%84%d8%a8%da%86%d9%87|url-status=live}}</ref>

پێدەچی لە جیلی کۆن و نوێ کوردی گشت پارچەی کوردستان کەمینەیەک بدۆزڕێتەوە کە گۆرانی بێ تۆ ی بە دەنگ گۆرانیبێژێکی مەڵبەند و زێدی خۆ نەبیستبێ یان کات و بیرەوەرییەکی ئەویندارانەی پێ ئەزموون نەکردبێ. ئەم گۆرانییە لە باکووری کوردستان بە ''[[بەیادی]]'' (Beyadî) و لە پارچەی تر بە ''[[قسەی عیشق]]'' و ''[[ھەرئەمنم ئەو کەسە]]'' ناوبانگی کردووە و لە بوواری دەشەی نوێبێژی و پێگەی دڵوازی، ڕەنگە نێوان گۆرانییەکانی ئەویندارانەی خاوەن ئاوازدانەری مێژووی کورد، خاوەن پلەی یەکەم بیت.<ref>{{Cite web|title=beyadi results on SoundCloud - Listen to music|url=https://soundcloud.com/search?q=beyadi|access-date=2022-05-26|website=SoundCloud|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|title=هەر تۆی قسەی عیشقم - قادر سەیاحی - ChrikayKurd - هەر ئەمنم ئەو کەسەی ژینی بۆ تۆ ماوە|url=https://chrikaykurd.com/ms-music/هەر-تۆی-قسەی-عیشقم/|access-date=2022-05-26|website=ChrikayKurd}}</ref> ئەم گۆرانییە زیاتر لە سەدان جار بە دەس زۆر گۆرانیبێژی کوردستان بە دابەشکردنی جۆراوجۆر نوێبێژی بوویتەوە و لە زۆربەی جارانیش ھیچ ئاماژەیەک بە ناوی ئاوازدانەر نەکراوە و گۆرانی بە ناو خۆیان بڵاو بووە. ھەر بۆیە ھەتا ساڵانێکی زۆر لە باکوور و ڕۆژاوا ھەموو خەڵک [[ھۆزان سەرحەد]] و لە باشوور [[زیاد ئەسعەد]]<nowiki/>یان بە ئاوازدانەری ئەم گۆرانییە ناسیوە.

[[زیاد ئەسعەد]] بە نوێبێژی کردنی گۆرانی دوعا لە ساڵەکانی ھەشتای زائینی (بە بێ ناو ھێنانێک لە ئاوازدانەری بەرھەم)<ref>{{Cite web|title=زیاد ئەسعەد|url=https://zaniary.com/blog/62519e721aea3/ک|url-status=live|website=زیاد ئەسعەد|language=ku}}</ref> لە [[باشووری کوردستان|باشوور]] ناوبانگی کرد و پاشان دەیان ساڵ ئاماژەی بە خاوەن گۆرانی کرد.<ref>{{Cite web|date=2018-07-05|title=دوعا دەکەم - زیاد ئەسعەد|url=http://textigorani.com/2018/07/05/%d8%af%d9%88%d8%b9%d8%a7-%d8%af%db%95%da%a9%db%95%d9%85-%d8%b2%db%8c%d8%a7%d8%af-%d8%a6%db%95%d8%b3%d8%b9%db%95%d8%af/|url-status=live}}</ref> هەروەها ژەنیارێک وەک فەیزنیژاد لەژێر چاودێری و پشتیوانی سەیاحی بوو بە فەیزنیژاد کە لە بۆخۆی لە وت و وێژێک لەگەڵ گۆڤاری [[سروە (کۆوار)|سروە]] تا ڕادەیەک ئاماژەی پێ کردووە.<ref>{{Cite web|title=گۆڤاری سروە ژمارە ١١.|url=https://www.calameo.com/read/00069368110b3d5a4b5c9|url-status=live|website=calameo.com}}</ref>

بێجگە لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵات]]، بەرھەمی سەیاحی بە دەس گۆرانیبێژانی ھەر سێ پارچەی تری [[کوردستان]] وەک [[ھۆزان سەرحەد]](Hozan Serhad),<ref>{{Cite web|title=Hozan Serhad - به‌ یادی (Be Yadî)|url=https://lyricstranslate.com/en/hozan-serhad-be-yad%C3%AE-lyrics.html|url-status=live|website=lyricstranslate.com}}</ref>، [[شەھریبانا کوردی|شەھریبان]]،<ref>{{Cite web|title=Qisey Êşqim Beyadî|url=https://mp3indirbom.com/qisey-esqim-beyadi/FgxpPktgZ5c-indir|url-status=live}}</ref> [[نارین فەقێ]]،<ref>{{Citation|title=Beyadi To|date=2009-02-10|url=https://open.spotify.com/track/4ooymXUSzTtkc6UmiYkVCp}}</ref> [[زیاد ئەسعەد]]،<ref>{{Cite web|title=Ziyad Es'ed – Her Emnim Ew Kesey زیاد ئەسعەد - هەر ئەمنم ئەو کەسەی ژینی بوو تو ماوە|url=https://www.youtube.com/watch?v=hLnYGfIf78U&ab_channel=AbdullahEsmaeili|url-status=live|access-date=2022-05-15}}</ref> [[خێرۆ عەبباس]]،<ref>{{Citation|title=Xero Abbas - Beyadi|url=https://soundcloud.com/bav-alan/xero-abbas-beyadi|language=en|access-date=2022-05-24}}</ref> [[ھاوتا ئەسعەد|ھاوتاو ئەسعەد]]، [[عەدنان کەریم]]<ref>{{Cite web|date=2016-10-27|title=عەدنان کەریم - شەوی تاریک و بێدەنگی|url=https://www.dailymotion.com/video/x4zc93q|url-status=live}}</ref> و ژیلیا<ref>{{Citation|title=ژیلیا (هەر تۆی قسەی ئیشقم)|date=2021-10-19|url=https://kzhome.info/crone/zXOjaKSdYpuweoU/k-ws-try-n-gwr-ny-z-y-ly-h-r-t-y-qs-y-y-s-qm|access-date=2022-05-24}}</ref> و گۆرانیبێژانی جیلی نوێی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژھەڵات]] وەک [[سۆھەیل فەسیحی]]<ref>{{Cite web|title=بی قراری در موسیقی مرکز مهاباد|url=http://mahabad.irib.ir/نمایش-محتوای-خبر/-/asset_publisher/QkFGxfTdPvp3/content/بی-قراری-در-موسیقی-مرکز-مهاباد|url-status=live|website=mahabad.irib.ir}}</ref><ref>{{Cite web|title=یادم کن|url=http://77.36.160.74/DetailsAlbum/?VALID=TRUE&g=411007|url-status=live|website=book.iranseda.ir}}</ref>نوێبێژی کراوتەوە کە لەم بووارە پێدەچی سەیاحی تەنیا ئاوازدانەری خاوەن ڕیکۆردە چونکوو زۆربەی گۆرانی بەناوبانگەکان یان فۆڵکلۆڕن و یان پاشان دیاری کرا کە ھی گەلی تر بوونە و تایبەتمەندی بەرھەمی سەییاحی ئەوە بوو کە بە پێچەوانەی زۆربەی گۆرانیبێژەکان کە تەنیا گۆرانیبێژ بوون، ھەڵبەست و مێلۆدی بە دەس خۆی ساز دەکرا و بۆخۆشی کارەکەی دابەش دەکرد و دەیگووت و دەیژەند و وەک گۆرانیبێژانی تر [[ئاوازدانەر]] و دابەشکاری لەبەر دەس نەبوو.

ھەروەھا موزیکژەنی گەلی تریش وەک بیژەن مورتەزەوی ([[:fa:بیژن مرتضوی|بیژن مرتضوی]])<ref>{{Cite web|title=بیژن مرتضوی- سوزله|url=https://gorani.ir/music/%D8%A8%DB%8C%DA%98%D9%86%20%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%88%DB%8C%20%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%84%D9%87|url-status=live|website=gorani.ir}}</ref> بە بێ ھێنانی ناوی سەیاحی، بەرھەمێکی سەیاحی ([[یارەکەم چاوی شینە]]) بە ناوی خۆ تۆمار کردووە و ناویشی سەوزەڵە ناوە.

هیچ کام لەم گۆرانیبێژانەی کە بەرهەمی سەیاحیان لە ئاڵبۆمکانیان گووتەوە، ئیزنێکیان لێ وەرنەگرت و تەنانەت زۆربەی جاران ناویشیان نەهێنا کەسانێک وک [[ڕەشید فەیزنژاد|ڕەشید فەیزنیژاد]] کە بەھۆی ژەنیاری و شاگردی کردن ژێر سەرپەرەشتی سەیاحی فێری مووسیقا بوون و جارێکیش دەسخۆشیان لێ نەکرد. کەم نین ئەم گۆرانیبێژانەی حیزبی وەک [[ھۆزان سەرحەد]]،<ref>{{Cite web|title=hozan serhad her toy results on SoundCloud - Listen to music|url=https://soundcloud.com/search?q=hozan%20serhad%20her%20toy|url-status=live}}</ref> و [[زیاد ئەسعەد]]<ref>{{Citation|last=Hungama|title=Her Eminim Ew Kesey|url=https://www.hungama.com/song/her-eminim-ew-kesey/50162069/}}</ref> کە بە بێ تەنانەت ناوھێنانێک لە سەیاحی بەرھەمەکانیان نوێبێژی کرد و گۆرانییەکانی سەیاحی بە ناو ئەوان نووسڕاو و ناوبانگی کرد و کەسیش لە مێدیای حیزبی لێیان بە جوواب نەھات. سەیاحی تاکوو زیندوو بوو کەمترین خزمەتی پێکرا و یەک جاریش ڕێزی لێ نەگیرا و لە تەنیایی و بێنازی کۆچی کرد و ئەوەش هەم کەمایەسییەکی گەورەیە و هەمیش بێ لوتفی‌یە.