ئەدێلاید
ئەدێلەید ناوەندی ویلایەتی ئۆسترالیای باشوورە کە زۆرترین دانیشتوانیشی لە خۆ گرتوە و پێنجەمین شاری پڕ دانیشتووی ئۆسترالیایە، ئەو شارە نزیکەی ١، ٢٩٠، ٠٠٠ی دانیشتووی ھەیە، بە دانیشتوانی شاری ئەدێلەید، «ئەدێلەیدیەن» دەوترێ.
| ئەدێلەید ئوسترالیای باشوور | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Looking south-east over Adelaide city centre c. 2005 | |||||||||
  ئەدێلەید | |||||||||
| پۆتانەکان | 34°55′44.4″S 138°36′3.6″E / 34.929000°S 138.601000°Eپۆتانەکان: 34°55′44.4″S 138°36′3.6″E / 34.929000°S 138.601000°E | ||||||||
| دانیشتووان | 1,291,666 (2013) (٥ەمین) | ||||||||
| • چڕی | ٦٥٩/km2 (١٬٧١٠/sq mi) (2006)[١] | ||||||||
| دامەزران | 28 December 1836 | ||||||||
| ناوچە | ١٬٨٢٦٫٩ km2 (٧٠٥٫٤ sq mi) | ||||||||
| ناوچەی کاتی | ACST (UTC+9:30) | ||||||||
| • هاوین(کاتی هاوینە) | ACDT (UTC+10:30) | ||||||||
| شوێن |
| ||||||||
| ناوچە خۆجێیەکانی حکومەتی ئوسترالیای باشوور | 18 | ||||||||
| |||||||||
ئەدێلەید شارێکی کەنار دەریایە کە لە کەناری ڕۆژھەڵاتی کەنداوی "سێینت ڤینسێنت" لە "ئەدێلەید پڵێین" درووست کراوە. ئەو شارە لە باکووری نیمچە دوورگەی "فلۆریۆ" نێوان "کەنداوی سێینت ڤینسێنت" و زنجیرە چیا نزمەکانی "لافتی" ھەڵکەوتووە. شار تا ٢٠ کیلۆمەتر زیاتریش بەرەوە زنجیرە چیاکان زیادی کردوە، لە حاڵێک دا کە نزیکەی ١٠٠ کیلۆمەتر لە "گاولێر" و سنورە باکووریەکانی لە کەناری "سێلیکس" دوورن.
ئەدێلەید لە ساڵی ١٨٣٦ وەکوو ناوەندی نیشتە جێ کردنەوەی پەنابەرە ئازادە بەریتانیەکان درووست کرا و وەکوو ڕێزگرتنێک لە شاژن ئەدێلەید (ھاوسەری ئەڵمانی، شا ویلیەمی چوارەم) ئەدێلەید ناو نرا. کۆلۆنێل ویلیام لایت، داڕشتنی شارەکەی کرد و شوێنەکەی لە نزیک ڕووباری "تۆڕێنز" ھەڵبژارد، شوێنێک کە شوێنی سەرەکی ژیانی خەڵکی "کاوورنا" بوو
لایت نەخشەی ئەدێلەیدی بە شێوەیەک داڕشت کە وەکوو تۆر وایە و شەبەکە شەبەکەیە کە شەقامی پان (بولڤار) و مەیدانی گەورەی بۆ دانراوە کە دەوریان بە پاڕک گیراون، ئەدێلەید ھەر لە سەرەتای درووست بوونی لەسەر بنەمای ئازادی ئایینی و پابەندبوون بە پێشڕەوی سیاسی و ئازادی شارۆمەندیەکان درووست بوو، و ھەر بۆیەش پێ دەڵێن "شاری کەنیسەکان".
وەکوو ناوەندی حکوومەتی و بازرگانی ئۆسترالیای باشوور، ئەدێلەید دام و دەزگای زۆری لە خۆدا جێ کردۆتەوە. زۆرتری ئەو ناوەندانە لە ناوەندی شار و لە درێژایی (بولڤار) ی "نورس تراس" شەقامی "کینگ ویڵیەم" و شوێنە جۆراوجۆرەکانی ناوەندی شار کۆبوونەتەوە.
ھەنووکە ئەدێلەید بە ھۆی بۆنە جۆراوجۆرەکانی، ڕووداوە وەرزشیەکان، خواردن، خواردنەوە، کەلتوور، خەتی کەنار دەریای دوور و درێژ و ئامرازە سەربازیە جۆراوجۆرەکان نابانگی ھەیە. ئەو شارە لە پێڕستی گۆڤاری ئێکۆنۆمیست بۆ ئەو شارانەی باشترین شوێنن بۆ نیشتە جێ بوون لە ٢٠١٠ دا، لەناو دە شاری یەکەمی جیھان دابوو و لە ساڵی ٢٠١١ لە لایەن "شۆڕای مڵکەکانی ئۆسترالیا" باشترین شاری نیشتە جێ بوون ناونرا.
کەش و هەوادەستکاری
| زانیاریی کەشوھەوا بۆ «Adelaide (Kent Town, 1977–2013)» | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مانگی زایینی | ١ | ٢ | ٣ | ٤ | ٥ | ٦ | ٧ | ٨ | ٩ | ١٠ | ١١ | ١٢ | ساڵ |
| بەرزترین پلەی تۆمارکراو | ٤٥٫٧ | ٤٤٫٣ | ٤١٫٩ | ٣٦٫٩ | ٢٩٫٢ | ٢٥٫٤ | ٢٣٫١ | ٣٠٫٤ | ٣٤٫٣ | ٣٩٫٠ | ٤٣٫٠ | ٤٢٫٥ | ٤٥٫٧ |
| نێونجی بەرزترین پلە | ٢٩٫٣ | ٢٩٫٤ | ٢٦٫٤ | ٢٢٫٧ | ١٨٫٩ | ١٦٫١ | ١٥٫٣ | ١٦٫٦ | ١٩٫٠ | ٢١٫٨ | ٢٥٫٢ | ٢٧٫٠ | ٢٢٫٣ |
| نێونجی کەمترین پلە | ١٧٫١ | ١٧٫٢ | ١٥٫٣ | ١٢٫٤ | ١٠٫٢ | ٨٫١ | ٧٫٥ | ٨٫٢ | ٩٫٧ | ١١٫٥ | ١٤٫١ | ١٥٫٦ | ١٢٫٢ |
| کەمترین پلەی تۆمارکراو | ٩٫٢ | ٩٫٥ | ٧٫٢ | ٤٫٣ | ١٫٥ | −٠٫٤ | ٠٫٤ | ١٫٦ | ٢٫٦ | ٤٫٧ | ٥٫٣ | ٨٫٠ | −٠٫٤ |
| نێونجی باران بارین میلیمەتر | ١٩٫٠ | ١٣٫٥ | ٢٧٫٢ | ٣٩٫٦ | ٥٩٫٩ | ٧٩٫٣ | ٧٥٫٩ | ٦٩٫٢ | ٥٨٫٧ | ٤٢٫٨ | ٣٠٫٢ | ٢٨٫٦ | ٥٤٤٫٩ |
| نێونجی ژمارەی ڕۆژە باراناوییەکان (≥ ٠.٢ mm) | ٤٫٤ | ٣٫٦ | ٥٫٨ | ٨٫٠ | ١٢٫١ | ١٤٫٩ | ١٦٫٣ | ١٦٫٦ | ١٣٫٤ | ١٠٫٢ | ٨٫٢ | ٧٫٠ | ١٢٠٫٥ |
| نێونجی شێی ڕێژەیی (٪) | ٣٦ | ٣٦ | ٤١ | ٤٧ | ٥٥ | ٦١ | ٦٠ | ٥٥ | ٥١ | ٤٥ | ٤٠ | ٣٩ | ٤٧ |
| نێونجی مانگانەی سەعاتەکانی ھەتاوی بوون | ٣٢٥٫٥ | ٢٨٥٫٣ | ٢٦٦٫٦ | ٢١٩٫٠ | ١٦٧٫٤ | ١٣٨٫٠ | ١٤٨٫٨ | ١٨٦٫٠ | ٢٠٤٫٠ | ٢٥٧٫٣ | ٢٧٣٫٠ | ٢٩٤٫٥ | ٢٬٧٦٥٫٤ |
| سەرچاوە: Bureau of Meteorology [٢] | |||||||||||||
ئەلبۆمی وێنەدەستکاری
.jpg)
پەراوێزەکاندەستکاری
- ^ Australian Bureau of Statistics (17 March 2008). "Explore Your City Through the 2006 Census Social Atlas Series". Retrieved 19 May 2008.
- ^ "Climate statistics for ADELAIDE (KENT TOWN)". Climate statistics for Australian locations. Bureau of Meteorology. Retrieved January 16, 2014.