ئەدێلاید
ئەدێلەید ناوەندی ویلایەتی ئۆسترالیای باشوورە کە زۆرترین دانیشتوانیشی لە خۆ گرتوە و پێنجەمین شاری پڕ دانیشتووی ئۆسترالیایە، ئەو شارە نزیکەی ١، ٢٩٠، ٠٠٠ی دانیشتووی ھەیە، بە دانیشتوانی شاری ئەدێلەید، «ئەدێلەیدیەن» دەوترێ.
| ئەدێلەید ئوسترالیای باشوور | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Looking south-east over Adelaide city centre c. 2005 | |||||||||
  ئەدێلەید | |||||||||
| پۆتانەکان | 34°55′44.4″S 138°36′3.6″E / 34.929000°S 138.601000°Eپۆتانەکان: 34°55′44.4″S 138°36′3.6″E / 34.929000°S 138.601000°E | ||||||||
| دانیشتووان | 1,291,666 (2013) (٥ەمین) | ||||||||
| • چڕی | ٦٥٩/km2 (١٬٧١٠/sq mi) (2006)[١] | ||||||||
| دامەزران | 28 December 1836 | ||||||||
| ناوچە | ١٬٨٢٦٫٩ km2 (٧٠٥٫٤ sq mi) | ||||||||
| ناوچەی کاتی | ACST (UTC+9:30) | ||||||||
| • هاوین(کاتی هاوینە) | ACDT (UTC+10:30) | ||||||||
| شوێن |
| ||||||||
| ناوچە خۆجێیەکانی حکومەتی ئوسترالیای باشوور | 18 | ||||||||
| |||||||||
ئەدێلەید شارێکی کەنار دەریایە کە لە کەناری ڕۆژھەڵاتی کەنداوی "سێینت ڤینسێنت" لە "ئەدێلەید پڵێین" درووست کراوە. ئەو شارە لە باکووری نیمچە دوورگەی "فلۆریۆ" نێوان "کەنداوی سێینت ڤینسێنت" و زنجیرە چیا نزمەکانی "لافتی" ھەڵکەوتووە. شار تا ٢٠ کیلۆمەتر زیاتریش بەرەوە زنجیرە چیاکان زیادی کردوە، لە حاڵێک دا کە نزیکەی ١٠٠ کیلۆمەتر لە "گاولێر" و سنورە باکووریەکانی لە کەناری "سێلیکس" دوورن.
ئەدێلەید لە ساڵی ١٨٣٦ وەکوو ناوەندی نیشتە جێ کردنەوەی پەنابەرە ئازادە بەریتانیەکان درووست کرا و وەکوو ڕێزگرتنێک لە شاژن ئەدێلەید (ھاوسەری ئەڵمانی، شا ویلیەمی چوارەم) ئەدێلەید ناو نرا. کۆلۆنێل ویلیام لایت، داڕشتنی شارەکەی کرد و شوێنەکەی لە نزیک ڕووباری "تۆڕێنز" ھەڵبژارد، شوێنێک کە شوێنی سەرەکی ژیانی خەڵکی "کاوورنا" بوو
لایت نەخشەی ئەدێلەیدی بە شێوەیەک داڕشت کە وەکوو تۆر وایە و شەبەکە شەبەکەیە کە شەقامی پان (بولڤار) و مەیدانی گەورەی بۆ دانراوە کە دەوریان بە پاڕک گیراون، ئەدێلەید ھەر لە سەرەتای درووست بوونی لەسەر بنەمای ئازادی ئایینی و پابەندبوون بە پێشڕەوی سیاسی و ئازادی شارۆمەندیەکان درووست بوو، و ھەر بۆیەش پێ دەڵێن "شاری کەنیسەکان".
وەکوو ناوەندی حکوومەتی و بازرگانی ئۆسترالیای باشوور، ئەدێلەید دام و دەزگای زۆری لە خۆدا جێ کردۆتەوە. زۆرتری ئەو ناوەندانە لە ناوەندی شار و لە درێژایی (بولڤار) ی "نورس تراس" شەقامی "کینگ ویڵیەم" و شوێنە جۆراوجۆرەکانی ناوەندی شار کۆبوونەتەوە.
ھەنووکە ئەدێلەید بە ھۆی بۆنە جۆراوجۆرەکانی، ڕووداوە وەرزشیەکان، خواردن، خواردنەوە، کەلتوور، خەتی کەنار دەریای دوور و درێژ و ئامرازە سەربازیە جۆراوجۆرەکان نابانگی ھەیە. ئەو شارە لە پێڕستی گۆڤاری ئێکۆنۆمیست بۆ ئەو شارانەی باشترین شوێنن بۆ نیشتە جێ بوون لە ٢٠١٠ دا، لەناو دە شاری یەکەمی جیھان دابوو و لە ساڵی ٢٠١١ لە لایەن "شۆڕای مڵکەکانی ئۆسترالیا" باشترین شاری نیشتە جێ بوون ناونرا.
کەش و هەوادەستکاری
| زانیاریی کەش‌وهەوا بۆ «Adelaide (Kent Town, 1977–2013)» | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مانگی زایینی | ١ | ٢ | ٣ | ٤ | ٥ | ٦ | ٧ | ٨ | ٩ | ١٠ | ١١ | ١٢ | ساڵ |
| بەرزترین پلەی تۆمارکراو | 45.7 | 44.3 | 41.9 | 36.9 | 29.2 | 25.4 | 23.1 | 30.4 | 34.3 | 39.0 | 43.0 | 42.5 | 45.7 |
| نێونجی بەرزترین پلە | 29.3 | 29.4 | 26.4 | 22.7 | 18.9 | 16.1 | 15.3 | 16.6 | 19.0 | 21.8 | 25.2 | 27.0 | 22.3 |
| نێونجی کەمترین پلە | 17.1 | 17.2 | 15.3 | 12.4 | 10.2 | 8.1 | 7.5 | 8.2 | 9.7 | 11.5 | 14.1 | 15.6 | 12.2 |
| کەمترین پلەی تۆمارکراو | 9.2 | 9.5 | 7.2 | 4.3 | 1.5 | -0.4 | 0.4 | 1.6 | 2.6 | 4.7 | 5.3 | 8.0 | -0.4 |
| نێونجی باران بارین mm | 19.0 | 13.5 | 27.2 | 39.6 | 59.9 | 79.3 | 75.9 | 69.2 | 58.7 | 42.8 | 30.2 | 28.6 | 544.9 |
| نێونجی ژمارەی ڕۆژە باراناوییەکان (≥ 0.2 mm) | 4.4 | 3.6 | 5.8 | 8.0 | 12.1 | 14.9 | 16.3 | 16.6 | 13.4 | 10.2 | 8.2 | 7.0 | 120.5 |
| نێونجی relative humidity (%) | 36 | 36 | 41 | 47 | 55 | 61 | 60 | 55 | 51 | 45 | 40 | 39 | 47 |
| نێونجی مانگانەی سەعاتەکانی ھەتاوی بوون | 325.5 | 285.3 | 266.6 | 219.0 | 167.4 | 138.0 | 148.8 | 186.0 | 204.0 | 257.3 | 273.0 | 294.5 | — |
| سەرچاوە: Bureau of Meteorology [٢] | |||||||||||||
ئەلبۆمی وێنەدەستکاری
.jpg)
پەراوێزەکاندەستکاری
- ^ Australian Bureau of Statistics (17 March 2008). "Explore Your City Through the 2006 Census Social Atlas Series". لە ڕێکەوتی ١٩ی ئایاری ٢٠٠٨ ھێنراوە.
- ^ "Climate statistics for ADELAIDE (KENT TOWN)". Climate statistics for Australian locations. Bureau of Meteorology. لە ڕێکەوتی January 16, 2014 ھێنراوە.