Tim Berners-Lee

تیم بێرنەرز-لی لەدایکبووی ٨ی حوزەیرانی ١٩٥٥، لەندەن، ئینگلتەرا، زانای کۆمپیوتەری بەریتانییە، بەگشتی وەک داهێنەری تۆڕی جیهانی ناسراوە. لە ساڵی ٢٠٠٤ لەلایەن شاژنە ئەلیزابێسی دووەمی شانشینی یەکگرتووەوە خەڵاتی شوڕشگێڕی پێبەخشرا و خەڵاتی یەکەمی تەکنەلۆژیای هەزارەیی (یەک ملیۆن یۆرۆ) لەلایەن دامەزراوەی خەڵاتی تەکنەلۆژیای فینلەندییەوە پێبەخشرا.

تیم بێرنەرز-لی تیم بێرنەرز-لی، ٢٠١٤.

کۆمپیوتەر بە شێوەیەکی سروشتی بۆ بێرنەرز-لی هات، چونکە هەردوو دایک و باوکی کاریان لەسەر فێرانتی مارک I دەکرد، کە یەکەم کۆمپیوتەری بازرگانی بوو. (بڕوانە کۆمپیوتەر: یەکەم ئامێری بەرنامە هەڵگیراو.) دوای ئەوەی لە ساڵی ١٩٧٦ لە زانکۆی ئۆکسفۆرد دەرچوو، بێرنەرز-لی بۆ ماوەی دوو ساڵ نەرمەکاڵای کۆمپیوتەری دیزاین کرد لە کۆمپانیای پلێسی پەیوەندییەکان، کە دەکەوێتە شاری پول لە ویلایەتی دۆرست لە ئینگلتەرا. دوابەدوای ئەمەش چەندین پۆستی لە پیشەسازی کۆمپیوتەردا هەبوو، لەوانە لە مانگی حوزەیران تا کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٨٠ وەک ڕاوێژکاری ئەندازیاری نەرمەکاڵا لە کۆمپانیای CERN کە تاقیگەی فیزیای تەنۆلکەکانی ئەوروپییە لە جنێڤ.

لە کاتێکدا کە لە CERN بوو، بێرنەرز-لی بەرنامەیەکی بۆ خۆی پەرەپێدا، بە ناوی Enquire، کە دەتوانێت زانیاری لە فایلەکاندا هەڵبگرێت کە پەیوەندی ("لینک")یان تێدایە چ لەناو فایلە جیاوازەکاندا و چ لە نێوان فایلە جیاوازەکاندا- تەکنیکێک کە بە هایپەرتێکست ناسرا. دوای جێهێشتنی کۆمپانیای CERN، بێرنەرز-لی لە کۆمپانیای Image Computer Systems Ltd. کاردەکات کە دەکەوێتە شاری فێرنداون لە ویلایەتی دۆرست و لەوێ دیزاینی چەندین سیستەمی کۆمپیوتەری کردووە. لە ساڵی ١٩٨٤ گەڕایەوە بۆ کۆمپانیای CERN بۆ کارکردن لەسەر دیزاینی تۆڕی کۆمپیوتەرەکانی تاقیگە، پەرەی بە ڕێکارەکان دا کە ڕێگەی بە کۆمپیوتەرە جۆراوجۆرەکان دەدا پەیوەندی لەگەڵ یەکتردا بکەن و توێژەران کۆنترۆڵی ئامێرە دوورەکان بکەن. لە ساڵی ١٩٨٩ بێرنەرز-لی پێشنیارێکی بۆ دروستکردنی سیستەمێکی جیهانی بەڵگەنامەی هایپەرتێکست داڕشت کە سوود لە ئینتەرنێت وەربگرێت. ئامانجی ئەو ئەوە بوو کە توانای ئەوەی بۆ توێژەران هەبێت کە ئەنجام و تەکنیک و پراکتیکەکانیان بەیەکەوە باس بکەن بەبێ ئەوەی پێویست بکات بەردەوام ئیمەیڵ ئاڵوگۆڕ بکەن. بەڵکو توێژەران ئەو جۆرە زانیاریانەیان بە "ئۆنلاین" دادەنا، کە هاوتەمەنەکانیان دەیانتوانی دەستبەجێ وەریبگرن لە هەر کاتێکدا، بە شەو و ڕۆژ. بێرنەرز-لی نەرمەکاڵای یەکەم وێب سێرڤەر (کۆگای ناوەندی بۆ ئەو فایلانەی کە هاوبەش دەکرێن) و یەکەم وێب کلاینت، یان “گەڕان” (بەرنامە بۆ دەستگەیشتن و پیشاندانی فایلەکانی وەرگیراو لە سێرڤەر)، لە نێوان ئۆکتۆبەری ١٩٩٠ و... یەکەم "بەرنامەی بکوژ"ی وێب لە CERN بەڕێوەبەرایەتی تەلەفۆنی تاقیگە بوو- سەرەتای ئاسایی بۆ یەکێک لە... سەرسوڕهێنەرە تەکنەلۆژییەکانی سەردەمی کۆمپیوتەر.

چیپی کۆمپیوتەر. کۆمپیوتەر. دەستی گرتنی چیپی کۆمپیوتەر. یەکەی پرۆسێسی ناوەندی (CPU). مێژوو و کۆمەڵگا، زانست و تەکنەلۆژیا، مایکرۆچیپ، مایکرۆپڕۆسێسەر مەزەربۆرد کۆمپیوتەر Circuit Board

لە ساڵی ١٩٩١ تا ١٩٩٣ بێرنەرز-لی ئینجیلی لە وێبدا گەیاند. لە ساڵی ١٩٩٤ لە ئەمریکا کۆمەڵەی تۆڕی جیهانی (W3)ی لە تاقیگەی زانستی کۆمپیوتەر لە پەیمانگای تەکنەلۆژیای ماساشوستس دامەزراند. کۆمەڵەکە بە ڕاوێژ لەگەڵ کەسانی دیکە چاودێری وێب و پەرەپێدانی ستانداردەکان دەکات. لە ساڵی ١٩٩٩ بێرنەرز-لی بووە یەکەم خاوەنی کورسی دامەزرێنەرانی ٣کۆم لە تاقیگەی زانستی کۆمپیوتەر. چەندین ڕێزلێنانی دیکەی بریتی بوون لە خەڵاتی بەناوبانگی چارڵز ستارک دراپەری ئەکادیمیای نیشتمانی ئەندازیاری (٢٠٠٧). بێرنەرز-لی لەگەڵ مارک فیشێتی نووسەری کتێبی بونی وێب: دیزاینی ڕەسەن و چارەنووسی کۆتایی وێبی جیهانی (٢٠٠٠) بووە.