Sylvia Earle

سیلڤیا ئێرل لەدایکبووی ٣٠ی ئابی ١٩٣٥، گیبستاون، نیوجرسی، ئەمریکا)، ئۆقیانووسناس و گەڕانێکی ئەمریکییە و بە لێکۆڵینەوەکانی لەسەر چڵکنەکانی دەریایی و کتێب و فیلمە دیکۆمێنتارییەکانی ناسراوە کە بۆ هۆشیارکردنەوەی خەڵک لەسەر ئەو مەترسیانەی کە زیادەڕۆیی لە ماسیگرتن و پیسبوون لەسەر زەریاکانی جیهان دروستیکردووە، ناسراوە . پێشەنگێکە لە بەکارهێنانی ئامێری هەناسەدانی ژێر ئاوی خۆگرتووی مۆدێرن (SCUBA) و پەرەپێدانی کەشتییە ژێرئاوکەوتووەکانی قووڵایی دەریا، ئێرل هەروەها خاوەنی ژمارەی پێوانەیی جیهانییە لە قووڵترین نوقمبوونی بێ بەستراو.

سیلڤیا ئێرل ئۆقیانووسناس و گەڕانی ئەمریکی سیلڤیا ئێرل بە ژێرئاوکەوتوویەکەوە کە بۆ گەڕان لە قووڵایی زەریاکان بەکاردێت، ج. ٢٠٠٠.

ئێرل دووەم منداڵ بوو لە سێ منداڵ کە لە ئەندازیاری کارەبا لویس ڕید ئێرل و هاوسەرەکەی ئەلیس فرێس ڕیچی لەدایک بوون. ژیانی سەرەتایی خۆی لە کێڵگەیەکی بچووک لە نزیک شاری کامدن لە ویلایەتی نیوجرسی بەسەر بردووە، لەوێ ڕێز و قەدرزانی بۆ سەرسوڕهێنەرەکانی سروشت بەدەستهێناوە لە ڕێگەی گەڕانەکانی خۆیەوە بۆ دارستانەکانی نزیک و ئەو هاوسۆزییەی کە دایک و باوکی بۆ زیندەوەران نیشانیان دەدا. کاتێک تەمەنی 12 ساڵ بوو، باوکی خێزانەکەی گواستەوە بۆ شاری دونێدین لە ویلایەتی فلۆریدا، لەوێ موڵکی کەناری ئاوی خێزانەکە دەرفەتی بە ئێرل دا کە لێکۆڵینەوە لە ئەو زیندەوەرانە بکات کە لە نزیک تاڵاوەکانی خوێ و جێگەی چیمەنی دەریایی نیشتەجێن.

ئێرل بۆ یەکەمجار لە کاتی خوێندنی لە زانکۆی ویلایەتی فلۆریدا فێری غەواس بوو بە ئامێری SCUBA. پسپۆڕی لە بواری ڕووەکناسی و لە ساڵی ١٩٥٥ دەرچووە، دواتر لەو ساڵەدا ناوی تۆمارکردووە لە پرۆگرامی ماستەر لە ڕووەکناسی لە زانکۆی دوک، لە ساڵی ١٩٥٦ دەرچووە، کاری تێزی خۆی لەسەر چڵکن لە کەنداوی مەکسیک تەواو کردووە. ئێرل لە ساڵی ١٩٥٧ لەگەڵ زانای ئاژەڵناسی ئەمریکی جۆن تایلۆر هاوسەرگیری کرد و خێزانێکی پێکهێنا. (دواتر ئەو و تایلۆر جیابوونەوە.) ئەو بڕوانامەی دکتۆرای تەواو کرد. لە ساڵی ١٩٦٦، دیزەرتەیشنەکەی Phaeophyta لە کەنداوی ڕۆژهەڵاتی مەکسیک لە ساڵی ١٩٦٩ بڵاوکردەوە. بۆ ئەم پڕۆژەیە زیاتر لە ٢٠ هەزار نمونەی چڵکنەکانی کۆکردەوە.

ئەزموونەکانی پۆست گریجوەیسی ئێرل تێکەڵەیەک بوو لە لێکۆڵینەوە و گەڕانی زەریای پێشکەوتوو. لە ساڵی ١٩٦٥ پۆستێکی وەک بەڕێوەبەری نیشتەجێی تاقیگەی دەریایی کیپ هێز لە شاری ساراسۆتای ویلایەتی فلۆریدا وەرگرت. لە ساڵی ١٩٦٧ بووەتە توێژەر لە هێرباریۆمی فارلۆ لە زانکۆی هارڤارد و زانای توێژینەوە لە پەیمانگای ڕادکلیف. لە ساڵی ١٩٦٨ تەپۆڵکەکانی ژێر دەریای لە کەناراوەکانی باهاماس دۆزیەوە. لە ساڵی ١٩٧٠ سەرکردایەتی یەکەم تیمی ژنانی ئاوی ئاوەڕۆی کرد کە سەرجەمیان ژن بوون وەک بەشێک لە تاقیکردنەوەی Tektite II، پڕۆژەیەک کە بۆ گەڕان بەدوای ناوچەی دەریایی و تاقیکردنەوەی توانای ژیانی شوێنی نیشتەجێبوونی قووڵایی ئاوەکان و کاریگەرییە تەندروستییەکانی ژیانی درێژخایەن لە پێکهاتەکانی ژێر ئاودا داڕێژرابوو. شوێنی نیشتەجێبوونەکە نزیکەی ١٥ مەتر (نزیکەی ٥٠ پێ) لە ژێر ڕووی کەنداوی گەورەی لامێشور ​​لە دوورگەی سانت جۆن لە دوورگەکانی ڤێرجینی ئەمریکا بووە. لە ماوەی ئەو تاقیکردنەوە دوو هەفتەییەدا، بە دەستی یەکەم کاریگەرییەکانی پیسبوونی لەسەر بەردی مەرجانی بینی. لە سەردەمێکدا ڕوویدا کە ژنانی ئەمریکی تازە دەستیان بە چوونە ناو ئەو بوارانە کردبوو کە بە شێوەیەکی نەریتی کارمەندیان لەلایەن پیاوانەوە هەبوو، پڕۆژەی تەکتایتی دووەم خەیاڵی زانایان و نازاناکانی بە هەمان شێوە گرت، چونکە تیمی ئێرل هەمان کارەکانی تیمەکانی پێشووی کە سەرجەمیان پیاو بوون ئەنجامدا.

گوێ لە سیلڤیا ئێرل بگرە کە باس لە ژیان و کار و تەحەددیاتی خۆی دەکات وەک ئۆقیانووسناس و گەڕانێکی ئەمریکی

گوێ لە سیلڤیا ئێرل بگرە باسی ژیان و کار و تەحەددیاتی خۆی وەک ئۆقیانوسناس و گەڕانێکی ئەمریکی فێربە دەربارەی ژیان و کارە پێشەنگەکانی ئۆقیانووسناس و گەڕانی ئەمریکی سیلڤیا ئێرل.

ئێرل لە ماوەی ژیانی پیشەیی خۆیدا سەرکردایەتی چەندین گەشتی ژێر دەریای کردووە. لێکۆڵینەوەکانی لە بواری ئۆقیانووسناسیدا بردیانە شوێنەکانی وەک دوورگەکانی گالاپاگۆس و چین و باهاماس. لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا دەستی بە پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵەی جوگرافیای نیشتمانی کرد بۆ بەرهەمهێنانی کتێب و فیلم لەسەر ژیان لە زەریاکانی زەویدا. لە ساڵی ١٩٧٦ بووەتە کۆڕاتۆر و زانای بایۆلۆجی توێژینەوە لە ئەکادیمیای زانستی کالیفۆرنیا. لە ساڵی ١٩٧٩ بووەتە کۆڕاتۆری فیکۆلۆژی لە ئەکادیمیای زانستی کالیفۆرنیا. لە 19ی ئەیلولی 1979، ژمارەی پێوانەیی جیهانی لە غەواسدا بەبێ بەستراو تۆمارکرد، بە عەزی غەواسێکی JIM بە 381 مەتر (1250 پێ) لە ژێر ڕووی زەریای هێمن دابەزی، کە ئامێرێکی تایبەتی غەواس بوو و پەستانی ناوەوەی 1 کەشوهەوای ستاندارد (14.70 پاوند) دەپارێزێت بۆ هەر ئینجێکی چوارگۆشە). لە سەرەتای هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا ئێرل لەگەڵ ئەندازیاری بەریتانی گراهام هۆکس کە هاوسەری سێیەمی بوو، ئەندازیاری قووڵی ئۆقیانوس و تەکنەلۆژیای دیپ ئۆشنی دامەزراند. ئەوان پێکەوە دیزاینی ئۆتۆمبێلی ژێرئاوکەوتووی دیپ ڕۆڤەریان کردووە، کە ئۆتۆمبێلێکە توانای گەیشتن بە قووڵایی ٩١٤ مەتر (٣٠٠٠ پێ) لە ژێر ڕووی زەریاکەدا هەیە.

ئێرل لە نێوان ساڵانی ١٩٨٠ بۆ ١٩٨٤ لە لیژنەی ڕاوێژکاری نیشتمانی ئۆقیانوس و بەرگەهەوادا کاری کردووە، لە نێوان ساڵانی ١٩٩٠ بۆ ١٩٩٢ ئێرل سەرۆکی زانا بووە لە بەڕێوەبەرایەتی نیشتمانی ئۆقیانوس و بەرگەهەوا (NOAA)، یەکەم ژن بووە لەو پۆستەدا. لە ساڵی ١٩٩٨ بوو بە یەکەم ژنە گەڕان لە کۆمەڵگەی جوگرافیای نیشتمانی کە لە شوێنی نیشتەجێبووندا بوو. بە درێژایی ژیانی پیشەیی زیاتر لە ١٠٠ توێژینەوەی زانستی بڵاوکردۆتەوە. بەرهەمەکانی دیکەی بریتین لە گۆڕانی دەریا: پەیامێکی ئۆقیانوسەکان (١٩٩٤)، زەریای کێوی: پارکەکانی ئەمریکا لە ژێر دەریا (١٩٩٩) لەگەڵ نووسەری ئەمریکی وۆڵکۆت هێنری، و جیهان شینە: چۆن چارەنووسمان و ئۆقیانوس’.