سەعید ناکام
سەعید ناکام :(١٩١٧-٢٠١١) نووسەر و چالاكی سیاسی
سەرەتای ژیان و خوێندنی دەستکاری
محەمەد سەعید حەسەن ناکام، ١٩١٧ لە دێی (دەوەشار)ی سابڵاخ لەدایک‌بووە. منداڵ بووە کە بابی مردووە. دەرسی ئەلفوبێی لای مەلا ساڵحی ساردەکۆسانی خوێندووە.[١][٢]
سێ ساڵ لە حوجرەی مزگەوتان درێژەی بە خوێندن داوە. پاشان چووەتە مزگەوتی حاجی ئەحمەد لای مەلا ڕەحمان، ئەمجا دێی لاچین کە دایکی لێ نانکەری ماڵی ئاغا بووە.[١][٢]
گەڕاوەتەوە بۆ سابڵاخ و چووەتە مەدرەسەی پەھلەوی. خوێندنی پێ تەواونەکراوە و لەبەر باری خێزانی ڕووی‌کردووەتە لاچین، دواتر ھەمزاوا، کەرێزە و شاوەڵێ. بەھاری ١٩٣٣ ھاتووەتە ڕایات و ڕەواندز.[١][٢]
پایزی ئەو ساڵە لەتەک حوسێن حوزنی موکریانی ھاتووەتە سلێمانی و ماوەتەوە، لە چاپخانەی ڕۆژنامەی "ژیان" کاری‌کردووە. پاشتر بووە بە پۆلیس و لەبەر زیرەکی بووە بە نائیبی عەریف.[١][٢]
چووەتە دائیرەی ئیشغال و لەسەر ڕێی (میرزا ڕۆستەم) دانراوە بۆ ناونووسی کرێکاران. ئەمجا بە کاتب لە دائیرەی مەساحەی بەغدا دامەزراوە مانگی بە پێنج دینار.[١][٢]
١٩٣٥ لە چاپخانەی کوردی- مەریوانی کاری‌کردووە. بە ئیشی ڕووپێوان نێردراوەتە ناوچەی ھەولێر. لە تەموینی سلێمانی دانراوە و بووە بە بەرپرسی تەموینی شارباژێڕ. ئەمجا ھێنراوەتە موتەسەڕیفییەتی سلێمانی بە موتەرجیم.[١][٢]
ژیانی هاوسەرگیریی دەستکاری
ڕۆژنامەی " کوردستان" دەستکاری
لە سەردەمی موتەسەڕیفیی مەعرووف جیاووک‌دا گیراوە. کە بەربووە، چووەتە مالییەی لیوای ھەولێر لای سەعید قەزاز کە موتەسەڕیف بووە. بە جێگریی ژمێریاریش چووەتە لقی بانقی کشتوکاڵ و پیشەسازی. بە نامەی برایم ئەحمەد چووەتە مەھاباد و لە چاپخانە دانراوە و بووە بە سەرۆکی نووسینی ڕۆژنامەی "کوردستان". پاش ڕووخانی حکوومەتی میللیی کوردستان، لێی‌قەوماوە و چەند ساڵێک لە دێھاتی دەوروبەری مەھاباد و بۆکان ماوەتەوە.[١][٢]
حیزبی شیوعیی عیراق دەستکاری
ھاوینی ١٩٥١ ھاتووەتەوە بۆ دیوی کوردستانی گەرمێن، گیراوە و بەریش‌دراوە. دەستی‌داوەتە عەرزوحاڵنووسی و چوار ساڵ خەریکی بووە. ١٩٥٤ مۆڵەتی موعەقیبی تاپۆی وەرگرتووە. مارتی ١٩٥٥ گیراوە. کە ئازادکراوە، بووەتە ئەندامی حیزبی شیوعیی عیراق. ١٩/٥/١٩٥٥ گیراوە و براوەتە بەندیخانەی سلێمانی، بەغدا، کەرکووک و باقووبە، پاشان ئازادکراوە. ھەشت مانگی‌تر گیراوەتەوە و بە خێزانەوە ئاودیوی ئێران کراوە.[١][٢]
بڵاوکراوەی "ئازادیی کوردستان" دەستکاری
نێردراوەتەوە بۆ عیراق و دیسان بانە و دواجار سلێمانی. چووەتە کەرکووک سەرپەررشتیی بڵاوکراوەی "ئازادیی کوردستان"ی حیزبی شیوعیی کردووە. جارێکی‌تر گیراوەتەوە و بەردراوە.[١][٢]
کارگەی چیمەنتۆی سەرچنار دەستکاری
٤/٦/١٩٥٨ لە کارگەی چیمەنتۆی سەرچنار دامەزراوە. پاش ١٤ی تەمووز خەریکی کاری نەقابی بووە و بووەتە سەرۆکی نەقابەی کرێکارانی کارگەی سەرچنار. دیسان گیراوە و براوەتە خانەقین و ٦/٨/١٩٦٠ نێردراوەتە ئێران، براوەتە قەسری شیرین و کرماشان و مەھاباد. ٢٧/٦/١٩٦٠ نێردراوەتەوە بۆ حاجی ئۆمەران. ٩/١١/١٩٦٠ دوورخراوەتەوە بۆ ناسرییە.[١][٢]
ڕۆژنامەی "الثورة" دەستکاری
پاشان ھاتووەتە بەغدا و وەک نووسەر لە ڕۆژنامەی "الثورة"دا کاری دراوەتێ. ١٩٦٣ گیراوە و براوەتە (خلف السدة) و گرتووخانەی گشتی و باقووبە و خانەقین و قەسری شیرین. کە دراوەتەوە بەم‌دیو، چووەتە لای شێخ لەتیفی حەفید، ھاوکاریی‌کردووە لە نووسینەوەی بیرەوەرییەکانی‌دا. پاشان چووەتە ڕادیۆی دەنگی عیراق. ١٩٦٧ لە سلێمانی گیراوە، براوەتە نوگرە سەلمان و بەردراوە.[١][٢]
چاپخانەی خەبات دەستکاری
چووەتە ناو شۆڕش و کراوە بە بەرپرسی چاپخانەی خەبات. لە ٢٠/٣/١٩٦٨- تشرینی دووەمی ١٩٦٩ دوازدە ژمارەی گۆڤاری "دەنگی پێشمەرگە"ی دەرکردووە و لێی‌دابڕاوە. ٢٤/٦/١٩٧٠ بەشداری دامەزاراندنی یەکێتیی نووسەرانی کورد بووە. پاشان گۆڤاری "برایەتی"ی دەرکردووە و پاش ٣ ژمارە لەبەر کێشەی لەگەڵ جەرجیس فەتحوڵڵای سەرۆکی نووسینی "التآخی"، وازی‌ھێناوە.
گۆڤاری "نووسەری کورد" دەستکاری
بەشی کوردیی گۆڤاری "ڕۆژی کوردستان"ی زمانی‌حاڵی (کۆمەڵەی ڕۆشنبیریی کوردی)ی بەڕێوەبردووە تا ژمارە ٨. لە دووەم کۆنگرەی یەکێتیی نووسەرانی کورددا ١٨/٤/١٩٧٤ بە ئەندامی دەستەی بەڕێوەبردن ھەڵبژێردراوە و بە سەرۆکی نووسینی گۆڤاری "نووسەری کورد" دانراوە.[١][٢]
سەرۆکی دەستەی بەڕێوەبردنی لقی ھەولێری یەکێتیی نووسەرانی کورد دەستکاری
تشرینی یەکەمی ١٩٧٥، پاش شکستی شۆڕشی ئەیلوول، گەڕاوەتەوە بۆ عیراق و دوورخراوەتەوە بۆ دیوانییە، دواتر بۆ ناحیەی سۆمەر. ١٨ مانگی لێ‌ماوەتەوە و بەھاری ١٩٧٧ ڕێی‌دراوە بگەڕێتەوە بۆ ھەولێر. ١٩٧٨ خانەنشینیی نەقابەی ڕۆژنامەنووسانی عیراقی پێ‌دراوە. ئەیلوولی ١٩٧٨ بە سەرۆکی دەستەی بەڕێوەبردنی لقی ھەولێری یەکێتیی نووسەرانی کورد ھەڵبژێردراوە.[١][٢]
كۆچی دوایی دەستکاری
بەرهەمەكانی دەستکاری
بەرھەمەکانی، جگە لە نووسینی ناو گۆڤار و ڕۆژنامەی ئاشکرای وەک (ڕووناکی، گەلاوێژ، ڕۆژی کوردستان، برایەتی، کادر)،[١][٢]
- ئاگری بن کا (چیرۆک)،
- ئەوەی بۆ بڵاوکردنەوە ناشێ، چ اللواء- بەغداد، ١٩٥٨،
- ھۆنراوەی نوێ، چ کامەران- سلێمانی، ١٩٥٩،
- سیاحەتنامەی ئەولیا چەلەبی، چاپخانەی کۆڕی زانیاری کورد- بەغدا، ١٩٧٩.
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش ع عەبدولڕەحمان مەعروف، بیۆگرافیای نووسەرانی ھەولێر، ئینسکلۆپیدیای ھەولێر، ب٨، ل٣٤٦٨-٣٤٦٩؛ بیرەوەرییەکانی سەعید ناکام، دەزگای ئاراس- ھەولێر، ٢٠٠٣، ل٧-٨، ٩، ١٢، ١٣، ١٥، ١٦، ١٧، ٢١، ٣٤، ٣٧، ٤٢، ٤٣، ٤٤، ٤٥، ٥٠، ٥١، ٥٣، ٥٤، ٥٨، ٦٣، ٧٥، ٧٦، ٧٧، ٨٠، ٨١، ٨٢، ٨٣-٨٤، ٨٦، ٨٧، ٩٠، ٩١، ٩٢، ٩٥، ٩٨، ١٠٢، ١٠٣، ١٠٦، ١٠٨، ١٠٧، ١١٩، ١٢١، ١٢٢، ١٢٦، ١٢٨، ١٣٨، ١٣٩، ١٤٢، ١٤٣، ١٤٥، ١٥٢، ١٥٥، ١٥٦، ١٥٧، ١٥٩، ١٦٤، ١٧٥، ١٧٨، ١٧٩، ١٨٢، ١٨٩، ١٩١؛ مستەفا نەریمان، فەرھەنگی ئەدیب و نووسەرانی کورد، ل١٢٧
- ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش ع گۆڤاری گەلاوێژ، بەرگی یازدەهەم/ بەشی یەكەم- ژیاننامە و پێڕست، ئامادەكردنی سدیق ساڵح، ڕەفیق ساڵح، عبدوڵڵا زەنگەنە، لە بڵاوكراوەكانی بنكەی ژین، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر، ٢٠١٦، ل8085-8087