داگیرکاری ژاپۆن بۆ سەر کۆریا

داگیرکاری ژاپۆن بۆ سەر کۆریا لە ١٥٩٢ تا ١٥٩٨ یان جەنگی ئیمجین کە تیایدا دوو داگیرکاری تیایدا ڕوویدا یەکیان لە ١٥٩٢، و دووەم داگیرکاری لە ١٥٩٧ (جەنگی چۆنگیو) ڕوویدا. پێکدادانەکە لە ١٥٩٨ بە کشانەوەی سووپای ژاپۆن تەواو بوو^[١]. لە نیمچەدوورگەی کۆریا.

داگیرکارییەکە لەلایەن تۆیۆتۆمی ھیدێیۆشی دەستی پێکرد بە ئامانجی گرتنی کۆریا و چین، کە لەلایەن جۆسۆن و ئیمپراتۆریەتیی مینگەوە فەرمانڕەوایەتییان دەکرا. ژاپۆن بە خێرایی سەرکەوتوو بوو لە داگیرکردنی بەشێکی نیمچەدوورگەی کۆریا، بەڵام جۆسۆن بەیەکەوە لەگەڵ ئیمپراتۆریەتیی مینگ و نەبوونی خۆراک و پێویستییەکان بۆ سووپای ژاپۆن لە جەنگەکە وایکرد کێشە دروستبێت، وە ھێزە دەریاییەکانی کۆریا^[٢]^[٣]^[٤]^[٥] کە لەلایەن (یی سون-سین فەرماندەیی دەکرا) وایکرد ھێزە ژاپۆنییەکان لە پیۆنگیانگ و پارێزگاکانی باکووری وڵات بکشێنەوە بەرەو باشوور کە دەکاتە بوسان و ناوچەکانی دەوروبەری دواتر سوپای ناوخۆیی دروست بوو (میلیشیا - گەریلا - پێکھاتووە لە کەسی خۆبەخۆش) درووست بوو دەستیان بە جەنگ کرد دژی ھێزەکانی ژاپۆن کە لە ١٥٩٢ تا ١٥٩٦ خایاند.

لە ١٥٩٧ ژاپۆن دووبارە بۆ دووەم جار شاڵاوێکی تری بۆ کۆریا برد. کە شاڵاوی دووەمەکە بە زۆری وێنەدانەوەی یەکەم شاڵاوی ژاپۆن بوو، لە جاری دووەم ژاپۆن سەرکەوتوو بوو لە داگیرکردنی چەندین شار و ناوچە، وە لەلایەن ھێزەکانی وڵات زۆری لێکرا پاشەکشە بکات بۆ باشووری ڕۆژھەڵاتی ناوچەکانی کەناری نیمچەدوورگەکە، ھەرچۆنێک بێت، بە ھەردوو ھێزی جۆسۆن و مینگیشەوە^[٦]^[٧]^[٨] نەتوانرا ژاپۆن بە سەرکەوتوویی لە خاکەکە بکەنە دەرەوە و لە بەشی باشووری وڵات مانەوە، ئەمەش ھەردوو سایدەکەی قفل کرد و جەنگێکی درێژ خایەنی ١٠ مانگەی پێکردن.

بە مردنی تۆیۆتۆمی ھیدێیۆشی لە ١٥٩٨، وایکرد پەرەسەندنی ھێزەکانی ژاپۆن خاو، و سنووردار بێتەوە، و فشاری کۆنترۆل و نەھێشتنی گەیشتنی پشتیوانی، لەلایەن ھێزی دەریایی جۆسۆنەوە، ھێزەکانی ژاپۆن لە کۆریا فەرمانیان پێکرا بۆ ئەوەی بگەڕێنەوە بۆ ژاپۆن لەلایەن حکوومەتی نوێی ئەنجوومەنی پێنج پیرەکە. دووبارە پێکەوە کارکردن و ئاشتی لەنێوان پارتەکان لە دواتر ڕوویدا و بۆ چەندین ساڵ بەردەوام بوو و بە تەواوی وایکرد بارودۆخ و پەیوەندییەکان ئاسایی ببنەوە.^[٩]

سەرچاوەکان دەستکاری

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Japanese invasions of Korea (1592–1598)»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٧ی شوباتی ٢٠٢٢.

^ Turnbull, Stephen. Samurai Invasions of Korea 1592–1598, p. 85
^ Turnbull, Stephen (Nov 20, 2012). The Samurai Invasion of Korea 1592–98. Osprey Publishing. p. 17. ISBN 9781782007128. Retrieved March 25, 2015.^{[بەستەری مردوو]} "His naval victories were to prove decisive in the Japanese defeat, although Yi was to die during his final battle in 1598."
^ Perez, Louis G. (2013). Japan at War: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 140. ISBN 978-1-59884-741-3. Just as a complete Japanese victory appeared imminent, Admiral Yi entered the war and quickly turned the tide.
^ Elisonas, Jurgis. "The inseparable trinity: Japan's relations with China and Korea." The Cambridge History of Japan. Vol. 4. Ed. John Whitney Hall. Cambridge: Cambridge UP, 1991. p. 278.
^ Lee, Ki-baik. A New History of Korea. Trans. Edward W. Wagner and Edward J. Schultz. Seoul: Ilchokak, 1984. p. 212.
^ "Annals of the Joseon Dynasty" (بە کۆری).
^ Turnbull, Stephen. 2002, p. 222. The Chinese Ming forces retreated with 30,000 losses
^ https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%98%8E%E5%8F%B2/%E5%8D%B7320 History of the Ming chapter 320 士卒物故者二萬. 20000 losses
^ Turnbull, Stephen; Samurai Invasions of Korea 1592–1598, pp. 5–7

بەستەرە دەرەکییەکان دەستکاری

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[Turnbull,_Stephen_1598,_p._85-1] Turnbull, Stephen. Samurai Invasions of Korea 1592–1598, p. 85

[Turnbull_172-2] Turnbull, Stephen (Nov 20, 2012). The Samurai Invasion of Korea 1592–98. Osprey Publishing. p. 17. ISBN 9781782007128. Retrieved March 25, 2015.^{[بەستەری مردوو]} "His naval victories were to prove decisive in the Japanese defeat, although Yi was to die during his final battle in 1598."

[Perez_2013_140-3] Perez, Louis G. (2013). Japan at War: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 140. ISBN 978-1-59884-741-3. Just as a complete Japanese victory appeared imminent, Admiral Yi entered the war and quickly turned the tide.

[Elisonas,_Jurgis_1991._pp._278-4] Elisonas, Jurgis. "The inseparable trinity: Japan's relations with China and Korea." The Cambridge History of Japan. Vol. 4. Ed. John Whitney Hall. Cambridge: Cambridge UP, 1991. p. 278.

[Lee,_Ki-baik_1984._pp._212-5] Lee, Ki-baik. A New History of Korea. Trans. Edward W. Wagner and Edward J. Schultz. Seoul: Ilchokak, 1984. p. 212.

[ReferenceC-6] "Annals of the Joseon Dynasty" (بە کۆری).

[Turnbull,_Stephen_2002,_p._222-7] Turnbull, Stephen. 2002, p. 222. The Chinese Ming forces retreated with 30,000 losses

[auto1-8] ttps://zh.wikisource.org/wiki/%E6%98%8E%E5%8F%B2/%E5%8D%B7320 History of the Ming chapter 320 士卒物故者二萬. 20000 losses

[9] Turnbull, Stephen; Samurai Invasions of Korea 1592–1598, pp. 5–7

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]