سەقز: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
No edit summary
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
ھێڵی ٥٤:
'''سەقز''' یەکێکە لە شارەکانی [[پارێزگای کوردستان]]ی [[ئێران]]. سەقز لە باکوور بۆ [[تەورێز]]، لە ڕۆژھەڵات بۆ [[بیجار]] و [[زەنجان]]، لە ڕۆژاوا بۆ [[بانە]] و [[باشووری کوردستان]] و لە باشوور بۆ [[دیواندەرە]] و [[سنە]] ڕێگای ھەیە. ژمارەی دانیشتووانی شاری سەقز بەپێی دوایین سەرژمێری فەرمی ١٧٠/٠٠٠ کەس<ref>{{cite web|url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&lng=fr&des=gamelan&geo=454450628&srt=pnan&col=abcdefghimoq&msz=1500&men=gpro&lng=en|title=ژماردنی فەرمیی ساڵی ٢٠٠٦|archiveurl=https://archive.is/20120919073150/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&lng=fr&des=gamelan&geo=454450628&srt=pnan&col=abcdefghimoq&msz=1500&men=gpro&lng=en|archivedate=١٩ی ئەیلوولی ٢٠١٢|deadurl=yes}}، سەرچاوەی ویکیپیدیا بۆ وەرگرتنی ئامارەکان</ref> بووە. زمانی خەڵکی سەقز [[کوردی]] [[سۆرانی]]ە. شاری سەقز ٨ ھەرێمی لە خۆ گرتووە کە بریتین لە: [[میرەدێ، سەقز|میرەدێ]]، [[تورجان]]، [[تیلەکۆ، سەقز|تیلەکۆ]]، [[خوڕخوڕە، سەقز|خوڕخوڕە]]، [[سەقز (شارستان)|سەرشیو]]، [[زێویە، سەقز|زێویە]]، [[کوڵتەپە]].
 
لە ناوچەی دەوروبەری سەقز دەیان شوێنی مێژوویی و کۆنی وەک [[ئەشکەوتی کەرەفتوو]] و [[قەڵای زێویە]] و گۆڕە بەردینەکانی [[قەپڵانتوو]] ھەن کە دەگەڕینەوە بۆ سەردەمی پێش ھاتنی ئارییایییەکان. دوای ھێرشی [[سەکاکان]] و گرتنی ناوچەکە بە '''ساکز''' یان '''سەکاکز''' ناونرا. دوای ھێرشی [[ھەڤەخشترە]] پاشای [[ماد]]، کە توانی [[سەکاکان]] بهێنێتە ژێر دەسەڵاتی خۆی و سەکاکان ببنە بەشێک لە ناومادەکان بەرێت،، ئەم شارە بە ناوی سەقز مایەوە. شاری سەقز هەروەها پایتەختی «مانایییەکان» (دەوڵەتێ لە دەوڵەتەکانی [[ماد]]) بووە.پێش لە دوایسەکاکان دامەزراندنیبووە. حکوومەت بە شێوازت مۆدێرن لە [[ئێران]]دا بەھۆی پێنە‌گەیشتن و نەدانی کەل‌وپەلی پێویست لەلایەن ڕژێمی حاکمەوە گوندنشینەکان بۆ گوزەرانی ژیانیان زۆرتر ڕوویان کردووتە شاری سەقز؛ کۆچ کردنی گۆندنشینەکان بوەتە ھۆی کەم بوونەوەی کاری کشتووکاڵ لەم ناوچەدا.
 
لە دوای دامەزراندنی حکوومەت بە شێوازی مۆدێرن لە [[ئێران]]دا بەھۆی پێنە‌گەیشتن و نەدانی کەل‌وپەلی پێویست لەلایەن ڕژێمی حاکمەوە گوندنشینەکان بۆ گوزەرانی ژیانیان زۆرتر ڕوویان کردووتە شاری سەقز؛ کۆچ کردنی گۆندنشینەکان بوەتە ھۆی کەم بوونەوەی کاری کشتووکاڵ لەم ناوچەدا.
سەقز لە ھاویندا ڕۆژانی گەرم و شەوانی فێنکی ھەیە. بەلام لە زستاندا ھەوایەکی ساردی ھەیە. دەرووبەری شاری سەقز چەن کێوی بەرزی لێیە، کە دەتوانین لە ناویاندا [[نەکەرۆز]]، [[کێوی وەنەوشە|وەنەوشە]]، [[ئاڵمەڵوو]] و [[کێوی مێرگەنەخشینە|مێرگەنەخشینە]] و زنجیرە چیای [[چلچەمە]] نزیک گوندەکانی [[ئیساقاوا]] و [[کانامەت]] ناو بەرین. کێوەکانی شاری سەقز ھەر وەکوو بەشەکانی تری [[کوردستان]] دەوری سەرەکی لە شێوەی ژیانی ئاژەڵداری و [[کشت‌وکاڵ]] ھەیە. چۆمێک کە لە بەناو شاری سەقز تێپەڕ دەبێت ناوی [[چۆمی زێڕینە]]یە و بە [[چەمی سەقز]] ناوی لێ‌دەبەن کە بەھۆی گەورە بوونەوەی شار دەتوانین بڵێن چۆمی زێڕینە شاری سەقز دەکات بە دوو لەتەوە. ڕۆژانی پشوودان جێگای سەیران و شادی و [[ھەڵپەڕکێ]] و یاری خەڵک بووە. ھەروەھا بۆ بەربەرەکانێ لە بەرامبەر داگیرکەراندا چیاکانی سەقز سەنگەڕێکی پۆڵاین بووە بۆ پاراستنی دەستکەوتەکانی مرۆڤی ئەم ناوچە. لە ڕووبارەکانی سەقز ماسی سپی و قزەل‌ئالا دەژین. ماوەیەکە لە چۆمەکانی ئەم ناوچە گەڕای ماسییە جۆراوجۆرەکان پەروەردە دەکەن، کە ئەمە دەبێتە ھۆی دروست بوونی جۆری زیاتری ماسییەکان.
 
سەقز له شێونێکی کوێستاناویه و بەم هۆیە کژو هەوای کوێستانی هەیە و لە ھاویندا ڕۆژانی گەرم و شەوانی فێنکی ھەیە. بەلام لە زستاندا ھەوایێکی ساردی ھەیە و رۆژانێک دێ که دەبێته ساردترین شاری ناوچەکە.
 
سەقز لە ھاویندا ڕۆژانی گەرم و شەوانی فێنکی ھەیە. بەلام لە زستاندا ھەوایەکی ساردی ھەیە. دەرووبەری شاری سەقز چەن کێوی بەرزی لێیە، کە دەتوانین لە ناویاندا [[نەکەرۆز]]، [[کێوی وەنەوشە|وەنەوشە]]، [[ئاڵمەڵوو]] و [[کێوی مێرگەنەخشینە|مێرگەنەخشینە]] و زنجیرە چیای [[چلچەمە]] نزیک گوندەکانی [[ئیساقاوا]] و [[کانامەت]] ناو بەرین. کێوەکانی شاری سەقز ھەر وەکوو بەشەکانی تری [[کوردستان]] دەوری سەرەکی لە شێوەی ژیانی ئاژەڵداری و [[کشت‌وکاڵ]] ھەیە. چۆمێک کە لە بەناو شاری سەقز تێپەڕ دەبێت ناوی [[چۆمی زێڕینە]]یە و بە [[چەمی سەقز]] ناوی لێ‌دەبەن کە بەھۆی گەورە بوونەوەی شار دەتوانین بڵێن چۆمی زێڕینە شاری سەقز دەکات بە دوو لەتەوە. ڕۆژانی پشوودان جێگای سەیران و شادی و [[ھەڵپەڕکێ]] و یاری خەڵک بووە. ھەروەھا بۆ بەربەرەکانێ لە بەرامبەر داگیرکەراندا چیاکانی سەقز سەنگەڕێکی پۆڵاین بووە بۆ پاراستنی دەستکەوتەکانی مرۆڤی ئەم ناوچە. لە ڕووبارەکانی سەقز ماسی سپی و قزەل‌ئالا دەژین. ماوەیەکە لە چۆمەکانی ئەم ناوچە گەڕای ماسییە جۆراوجۆرەکان پەروەردە دەکەن، کە ئەمە دەبێتە ھۆی دروست بوونی جۆری زیاتری ماسییەکان.
 
== ناو ==
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/سەقز»