جۆ بایدن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''جۆسێف ڕۆبینێت بایدن جونیەر''' ({{ئینگ|Joe Biden}}) (لەدایکبووی ٢٠ی تشرینی دووەمی ١٩٤٢) ناسراو بە '''جۆو بایدن''' سیاسەتمەدارێکی [[ئەمریکی]]یە. وەک ٤٧ەمین [[جێگری سەرۆکی ئەمەریکاویلایەتە یەکگرتووەکان]] خزمەتی کردووە لە کابینەکەی [[باراک ئۆباما]] لەنێوان ساڵانی ٢٠٠٩ بۆ ٢٠١٧دا وەک ئەندامێکی [[حیزبی دیموکرات (ویلایەتە یەکگرتووەکان)|حیزبی دیموکرات]]. بایدن وەک ئەندامی ئەنجوومەنی پیران سەر بە ویلایەتی [[دێلەوەیر]] خزمەتی کردووە لەنێوان ساڵانی ١٩٧٣ بۆ ٢٠٠٩. دوای ئەوەی وەک کاندیدی [[حیزبی دیموکرات (ویلایەتە یەکگرتووەکان)|دیموکراتەکان]] ھەڵبژێردرا وەک ڕکابەری [[دۆناڵد ترامپ]] بۆ پۆستی سەرۆکایەتیی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا]]، ڕۆژی ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ وەک براوەی ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی و ٤٦ھەمین [[سەرۆک کۆماری ویلایەتە یەکگرتووەکان|سەرۆکی ئەمریکا]] دانرا.<ref>{{Cite web|last=|first=|datNovember 07, 2020e=|title=Biden defeats Trump in an election he made about character of the nation and the President|url=https://amp.cnn.com/cnn/2020/11/07/politics/joe-biden-wins-us-presidential-election/index.html?__twitter_impression=true|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=|website=CNN}}</ref>

بایدن لە هەریەک لە [[پێنسیلڤانیا|سکرانتن،پێنسیلڤانیا]] و [[دێلاوێر|نیوکاسڵ کاونتی،دێلاوێر]] ژیاوە<ref name="witcover">{{cite book|last=Witcover|first=Jules|url=https://archive.org/details/isbn_9780061791987|title=Joe Biden: A Life of Trial and Redemption|publisher=William Morrow|year=2010|isbn=978-0-06-179198-7|location=New York City|authorlink=Jules Witcover}}</ref> و لە [[زانکۆی دێلاوێردێلاوەیر]] خوێندوویەتی تا دواتر چووە بڕوانامەی بەکالۆرۆیۆسی لە [[زانکۆی سیراکەس]] هێناوەتەوە لەساڵی ١٩٦٨.<ref name="nyt-father">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2008/10/24/us/politics/24biden.html |title=Father's Tough Life an Inspiration for Biden |last=Broder |first=John M. |newspaper=The New York Times |date=October 23, 2008 |accessdate=October 24, 2008}}</ref><ref>{{cite news|url=https://thecaucus.blogs.nytimes.com/2008/09/16/riding-the-rails-with-amtrak-joe/|title=Riding the Rails With Amtrak Joe|last=Leibovich|first=Mark|newspaper=The New York Times|date=September 16, 2008|accessdate=September 17, 2008}}</ref> لەساڵی ١٩٧٠، وەک ئەندامی ئەنجومەنی نیوکاسڵ کاونتی هەڵبژێرا و بووە شەشەمین لاوترین ئەندامی ئەنجومەنی پیران کاتێک توانی ببێتە نوێنەری ویلایەتی دیلاوێر لەساڵی ١٩٧٢ـدا. بایدن ئەندامیش لە کۆمیتەی ئەنجومەنی پیران بۆ بڕیارەکانی دەرەوە و دواتر بووە بەڕێوبەری کۆمیتەکەش. بایدن دژی [[شەڕی کەنداو]] بووە، بەڵام پشتگیری لە زیادکردنی ژمارەی سەربازانی [[ناتۆ]] کرد لەکاتی [[شەڕی یوگسلاڤ|شەڕی یوگوسلاڤ]] لە ١٩٩٠ەکاندا. هەروەها پشتگیری لە [[جەنگی عێراق|بڕیاری داگیرکردنی عێڕاق]] کرد لەساڵی ٢٠٠٢، بەڵام دژی زیادکردنی ژمارەی سەربازانیان وەستایەوە لەساڵی ٢٠٠٧. هەربەدەر لەمەش سەرۆکی کۆمیسیۆنی دادوەری ئەنجومەن بووە لە ساڵی ١٩٨٧ تاکو ١٩٩٥، و بەرپرس بووە لە چەندین پڕۆژەیاسای تایبەت ماددە هۆشبەرەکان، کەمکردنەوەی تاوان، ئازادیە مەدەنییەکان. بایدن سەرکردایەتی کۆمەڵێک هەوڵی کرد بۆ پەسەندکردنی پڕۆژەیاسای تایبەت بە کۆنترۆڵکردنی تاوان و توندوتیژی دژی ئافرەتان و بەشداربووە لە دامەزراندنی شەش دادوەر لە [[دادگای باڵای ویلایەتە یەکگرتووەکان]]<nowiki/>دا. هەروەها لەساڵانی ١٩٨٨ و ٢٠٠٨ خۆی بۆ سەرۆکایەتی ئەمەریکا کاندید کرد، بەڵام سەرکەوتوو نەبوو.