ئێسپێرانتۆ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب Bot: Removing Link GA template
added more introduction, and the kurdish readings of the alphabet
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری
ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Flag of Esperanto.svg|230px|وێنۆک|چەپ|ئاڵای زمانی ئێسپێرانتۆ]]
'''ئێسپێرانتۆ''' زمانێکیبەناوبانگترین و فرەبەکارهێنترین زمانی دەستکردینێوەنەتەوەیی مرۆڤەدەستکردە کە بۆ یەکگرتووکردنی زمانەکان لە نێوان گشت خەڵکی دنیادا دروست کراوە بەئامانجی ئەوەی کە ببێتە زمانێکی دووەمی بۆ هەمووکەسی جیهان. ئەم زمانە لە ساڵی [[١٨٨٧]] زایینیدا لە لایەن [[لودڤیگ زامێنھۆف]]ەوەـی دروستکراپۆڵەندی بەڵامبەئاین بەوجولەکە شێوەیەدروستکراوە. زامێنهۆف سەرەتا زمانەکەی ناونا (''''La Internacia Lingvo'''') کە چاوەڕوانبەواتای (زمانە نێودەوڵەتیەکە)ـدێت بە زمانی ئێسپێرانتۆ، بەڵام دەکراهەرزوو خەڵک ڕوویاندەستیکرد لێبە نەکردناوهێنانی وبە لەئێسپێرانتۆ جێبەجێکە کردنیبەواتای ئەرکی(ئەو خۆیداکەسەی کە داماهیواخوازە)ـدێت.
 
قسەکەرانی ئەم زمانە بەسەر هەموو جیهاندا دابەشبوون کە وڵاتە گەورەکانیش لەخۆدەگرێت، بەڵام هیچکەس نازانێت کە بەتەواوی چەند کەسن. زۆربەی سەرچاوەکان دەڵێن کە لەنێوان چەند سەد کەس بۆ دوو ملیۆن کەسن. تەنانەت نزیکەی ٢٠٠٠ قسەکەری ڕەسەن هەن کە زمانی دایکیانە و هەر لە منداڵیەوە بەم زمانە قسەیان لەگەڵکراوە. بەمەش ئێسپێرانتۆ دەبێتە فرەبەکارهێنەرترین زمانی دەستکرد لەهەموو جیهاندا. ئێسپێرانتۆ خاوەنی ئاڵا و سرودی خۆشیەتی.
 
ئێسپێرانتۆ ئامانجەکەی ئەوەبوو کە زمانێکی ئاسانبێت تا هەمووکەس بەکاتێکی کەم فێریبێت و خۆشی لێببینێت، ، بەم مەبەستەش ڕێزمانێکی ئاسان و جێگیری بۆ دروستکراوە و پیتی ناو وشەکانیشی هەمیشە هەمان دەنگیان هەیە. و وشەکانی بە پێشگر و پاشگر چەندین وشەی تریان لێ دروست دەکرێن. تەنها بە زانینی ٣٠٠٠ چاوگ دەتوانیت ٢٠٠٠٠ وشەی تر دروستبکەیت کە یەکسانە بەژمارەی ئەو وشانەی کە زۆربەی ئینگلیزە ڕەسەنەکان دەیزانن لەزمانی خۆیاندا. ئاسانی ئەم زمانە بەڕادەیەکە کە فێربوونی پێویستی بە نزیکەی ١٥٠ کاتژمێر هەیە، ئەمە لەکاتێکدا کە ئینگلیزی ١٥٠٠ و ئەڵمانی ٢٠٠٠ کاتژمێریان دەوێت.
 
{| class="wikitable"
|+ئەلفبێی ئێسپێرانتۆ لە ٢٨ پیت پێکدێن کە ئەمانەن
پیتەکانی a e i o u کە لەسەرەتای وشە هاتن دەنگی ئـ دێتە پێشیان
!
!ئەلفبێی ئێسپێرانتۆ
!ناوی پیت
!دەنگی پیت
!نمونەی وشە
!چۆنیەتی خوێندنەوەی
!واتاکەی
|-
|1
|Aa
|ئا
|ـا
|arbo
|ئاربۆ
|دار
|-
|2
|Bb
|بۆ
|banano
|بانانۆ
|مۆز
|-
|3
|Cc
|تسۆ
|تس
|cepo
|تسێپۆ
|پیاز
|-
|4
|Ĉĉ
|چۆ
|ĉevalo
|چێڤالۆ
|ئەسپ
|-
|5
|Dd
|دۆ
|domo
|دۆمۆ
|خانوو
|-
|6
|Ee
|ئە
|دەنگی تێکەڵەیەکە لەنێوان (ـە و ـێ)
|elefanto
|ئێلێفانتۆ
|فیل
|-
|7
|Ff
|فۆ
|fenestro
|فێنێسترۆ
|پەنجەرە
|-
|8
|Gg
|گۆ
|gitaro
|گیتارۆ
|گیتار
|-
|9
|Ĝĝ
|جۆ
|ĝardeno
|جاردێنۆ
|باخچە
|-
|10
|Hh
|هۆ
|هـ
|hundo
|هوندۆ
|سەگ
|-
|11
|Ĥĥ
|خۆ
|ĥameleono
|خامێلێۆنۆ
|قمقمۆکە
|-
|12
|Ii
|ئی
|یی
|infano
mi
|ئینفانۆ
می
|منداڵ
من
|-
|13
|Jj
|یۆ
|jes
|یەس
|بەڵێ
|-
|14
|Ĵĵ
|ژۆ
|ĵazo
|ژازۆ
|جاز
|-
|15
|Kk
|کۆ
|kafo
|کافۆ
|قاوە
|-
|16
|Ll
|لۆ
|lakto
|لاکتۆ
|شیر
|-
|17
|Mm
|مۆ
|mano
|مانۆ
|دەست
|-
|18
|Nn
|نۆ
|ne
|نە
|نەخێر
|-
|19
|Oo
|ئۆ
|ombrelo
|ئۆمبڕێلۆ
|چەتر
|-
|20
|Pp
|پۆ
|pomo
|پۆمۆ
|سێو
|-
|21
|Rr
|ڕۆ
|ڕ (ڕ بەقورسی مەڵێ بەس با لە ر ـش نەچێ)
|rizo
|ڕیزۆ
|برنج
|-
|22
|Ss
|سۆ
|seĝo
|سێجۆ
|کورسی
|-
|23
|Ŝŝ
|شۆ
|ŝafo
|شافۆ
|مەڕ
|-
|24
|Tt
|تۆ
|tempo
|تێمپۆ
|کات
|-
|25
|Uu
|ئو
|وو
|urso
|ئورسۆ
|ورچ
|-
|26
|Ŭŭ
|وۆ
|aŭto
|ئاوتۆ
|ئۆتۆمبێل
|-
|27
|Vv
|ڤۆ
|violono
|ڤیۆلۆنۆ
|کەمانچە
|-
|28
|Zz
|زۆ
|zebro
|زێبرۆ
|کەرەکێوی
|}
 
== سەرچاوەکان ==
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Esperanto ویکیپیدیای ئینگلیزی]
*[[:simple:Esperanto|ویکیپیدیای ئینگلیزی سادە]]
*[https://www.youtube.com/watch?v=ZJWVOkdWQAs&t=399s <nowiki>Esperanto Explained [Youtube]</nowiki>]
*[https://www.youtube.com/watch?v=bLx5hLag6WQ&t=239s <nowiki>Esperanto Alphabet And Pronounciation [Youtube]</nowiki>]
 
== بەستەری دەرەکی ==