شۆڕشی فەڕەنسا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

جیھانی گۆڕی.

 

 

شۆرشی فەرەنسا بە یەكێك لەشۆرشە هەرە مەزنەكانی مێژووی كۆن وهاوچەرخی مرۆڤایەتی دەزانریت ودەناسریت و دادەنریت.مەزنی و ناسنامەی ئەوشۆرشە بەتەنها لەوەدا بەرجەستە نابیت،كەوا بووە مایەی بەرباكردن وئەنجام دانی كۆمەلیك كۆرانكاری وریفورم ونویكاری لەژیانی سیاسی وئابووری وكایەكانی تر،بەلكوئەوشۆرشەبەشیكی كەورەی ئەوسەداو وشكۆوهەیبەتەی كەبەیدای كرد،بەیوەندی بەوكاریكەرییەهەبووكەلەسەركۆی كەلانی جیهان،بەتایبەتی ئەوروبادروستی كرد.دوای شۆرش وسەركەوتنی شۆرش بنەماكانی دەولەتی نەتەوەیی لەفۆرمی مودیرنەدا دامەزرا.بزوتنەوەی فەلسەفەوئەدەب وهونەروریفۆرم.جاكسازی هەموو هاتەكایەوجومكەكانی ژیانی گەلی فەرەنسای كرتەوە.دەولەتی دامەزراوەیی لەسەربنەمای لەیەكتری جیاكردنەوەی دەسەلاتەكان بیك هینرا.ئاین ودەسەلات لەیەكتری جیاكرانەوەلەسەربناغەی ئاین بۆخوداونیشتمان بۆهەموان.شۆرشی فەرەنساسیستەمی دەرەبەكایەتی رووخاند.دەستی كەنیسەوقەشەكانی لەخستەناوسیستەمی ئیداری وژیانی رۆژانە وكشتی كۆمەلانی خەلك دوورخستەوە.بیكەی (فەردانیەت).هاولاتی بون دروست كرد.رۆلی تاك كەبیشتركەنیسەوئاین بەكشتی بزری كردبووكاراكرا.شۆرشی بیشەسازی كەشەكردنیكی كەورەو وەرچەرخانیكی بنەرەتی بەخۆوەبینی.شۆرشی فەەنسا بۆیەلە میژوودا بەشۆرشی بورجوازی دەناسریت جونكەسەرمایەداری وبەرهەم هینانی سەرمایەوبەیوەندی یەكان بەرهەم هینان وئامرازەكانی بەرهەم هینانی سەرمایەداری لەفۆرم وناوەرۆكیكی نوئ لەهەناوی فەرەنساوكەلی فەرەنساخولقاندبۆیەش دەبینی دوای سەركەوتنی شۆرشی ئیدی دەرەبەكایەتی هەم وەكوفیكروكولتوورهەم لەفۆرمەئابوری وسیاسیەكەی هەرەسی هیناولەسەر دار وبەردووی دارووخاوی دەرەبەكایەتی سیستەمی سەرمایەداری وشۆرشی بیشەسازی لەفۆرمی مۆدریرنەدا كۆلەكە بنجینەییەكانی خۆی دامەزراند.دەبیت ئەوەش بكوتریت راستەئەوشۆرشەبەرهەمی راپەرینیكی جەماوەری وبزوتنەوەیەكی سیاسی جالاك بوو،بەلام بیشتردەیان فەیلەسوف وشاعیرورۆمان نووس وهونەرمەند..لەریكەی شاكاری نوسین وبەرهەمی مەعریفی وهزری خۆیان كەوتبوونە دژایەتی كردنی سیستەمی دەرەبەكایەتی وكەنیسە،جونكە هەردوولا بەیوەندیەكانیان بەكۆمەلیك رایەلەی بتەوبەیەكەوەكریدابوو،لەسەركوت كردن ودژایەتی كردنی نویكاری ومافی مرۆف هاوكاری یەكتری بوون،واتابەرلەبەربابونی شۆرش رۆشنكەروبیرمەندانی فەرەنساجومكەوسروشت وماهیەتی سیستەمەئاینی وكۆمەلایەتی وكولتوورییەكانی فەرەنسای بۆخەلكی فەرەنسائاشكراكردبوو،بگرە رای كشتی ئەو ولاتەیان لەدژیان سازوئامادەكردبوو.بۆیەش شۆرشی فەرەنسالەیەك كاتدابەرهەمی رابەرینی جەماوەروسیاسی ورۆشنبیرەكانە.راستەلەكاتی بەرباكردنی شۆرشەكەو دوای شۆرشیش سەركردەكان ورابەرانی شۆرش توندوتیزی زۆریان ئەنجامدا.هەزاران كەسیان بردەژێرمەقسەلەوسەریان بەراندن.بەلام دواترخودی ئەوانەئەوتووندو تیژیەیان بەرباكرد،خۆ شیان برانە ژێرمەقسەلەوسەریان بەرینرا.شۆرشی فەرەنسابەهۆی ئەوكاریكەریەی لەولاتی خۆی دروستی كرد دواتروەكوئەزموون ومودیل بۆدنیا گوازرایەوە.