مارتن لووتر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''مارتن لوتەر''' (بە [[زمانی لاتینی|لاتینی]]: ''Martin Luther'') (١٠ نۆڤەمبەر١٤٨٣ - ١٨ فێبرواری ١٥٤٦) پیاوێکی ئایینی ئەڵمان بوو، کە بە مامۆستای چاکسازان<ref>Plass, Ewald M. "Monasticism," in What Luther Says: An Anthology. St. Louis: Concordia Publishing House, 1959, 2:964.</ref> و نوێکاریکردن دادەنرێت لە [[ئاینی مەسیحی]]دا. لە یاسا خوێندویەتی دواتر لە ژیانی زانستی دورکەوتوەتەوەدورکەوتۆتەوە و بوەتەبویتە ڕەبەن لە دێرێک لە ساڵی (١٥٠ ز) جەختی لە سەر ئەوە دەکردەوە کە ڕزگاربوون بە ھۆی باوەڕەوەیە و بە دەروازەی دانا بۆ ڕزگاربوونی مرۆڤ و چونە بەھەشت (واتا مرۆڤ لە خوا نزیک دەبێتەوە و بە باوەڕبوونی ڕەھالە دلەوە بە خوا نەک بەو کارانەی کە کڵێسە لە سەری دەیسەپێنێت)، لوتەر ھێرشی دەکردە سەر ئەو بۆچوونانەی کڵێسە کە کڵێسە (پاپا) دەتوانێتلە توانای دا هەیە بڕوانامەی لێخۆشبوون بۆ گوناھەکانی مرۆڤ دەربکات بەرامبەر بەخسینژەخشینی سامانو مولک بۆ کڵێسە ، ئەم بڕوانامانەش ناسراون بە [[مۆرکردنەکانی لێ خۆش بوون]]، ھەروەھا ڕایگەیاندڕایدەگەیاند کە [[کتێبی پیرۆز]] سەرچاوەی سەرەکی ئایینی [[خاچپەرستی]]ە، داواشی کرد کە پیاوانی کڵێسە دەبێ بکەونە ژێر دەسەڵاتی مەدەنی ھەروەھا ڕێگەدان بەڕێگەدانی [[قەشە]] بۆ ژن ھێنان.

لوتەر بەردەوام بوو لە بیروڕاکانی و بڵاوی دەکردنەوە تا وای لێھات لایەنگرانی زۆر بوو ، ناوی لە کۆمەڵەیکۆمەلەکەی نا [[ناڕەزاکان]] [[ناڕەزاکان|(پرۆستانت)]] ڕێباوەڕبیروڕا نوێیەکەی لە بەشی باکوری ئەوروپا بڵاو بۆوە . ھەروەھا [[ئینجیل]]ی وەڕگێڕا بۆ سەر زمانی ئەڵمانی تا وای لێھات بانگەوازەکانی بۆ چاککردنی کڵێسە مۆرکێکیبۆچونێکی نەتەوەیی وەرگرت و کڵێسەی دابەشکرد ڕێباوەڕیبۆ دوو بەش کە [[ناڕەزاکان|(پرۆستانت)]]ـی لێ بوەوە.