محەممەد کوڕی عەبدولوەھاب: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب ڕۆبۆت: لەجێدانانی خۆگەڕی دەق (-لایەنگرانە +بێلایەنی) |
Mudric (لێدوان | بەشدارییەکان) پەرەپێدان، چاکسازی، خاوێنکردن، سەرچاوە، داڕێژە |
||
ھێڵی ١:
{{پیاوی ئایینی
| ڕەنگ = #B0C4DE
{{بێ سەرچاوە}}▼
<!-- زانیاری-->
'''محمدی کوڕی عبدالوھاب''' لەگوندی(العیینە)ی سەربە(نەجد)لەباکوری ڕۆژئاوای شاری(ریاچ) شەیخی گەورە(محمد کوڕی عبدالوھاب کوڕی سلیمان کوڕی کوڕی عەلی تەمیمی حەنبەلی نەجدی)لەساڵی ١١١٥ە لەدایک بووە،لەخێزانێکی چاک وێالح پێگەیشتووەو لەژیان وکارەکانیدا زۆر پابەندی سوننەتەکانی پێغەمبەربووە،باوکی دادوەر بووە لە شارۆچکەی(العینیە)و ھەر لەبچوکیەوە قورئانی پیرۆزی بەمنداڵەکەی لەبەرکردووەو فێری فقھی کردووە،بەمشێوەیە محمدی کوڕی عبدالوھاب ھەرلەمنداڵیەوە زۆربە چاکی وێالحی پێگەیشتووەو زۆر فەرموودەی پێغەمبەری لەبەرکردووە،وەکاتێ گەورەبووە زۆر موشتاقی سەردانی کردنی ماڵی خوای کردووە لەمەککە،وەلەوێدا بووەتە قوتابی چەندزانایەک وپاشان چووەتە شاری مەدینەی مونەوەرەو لەلای زاناو شێخە مەزنەکانی ئەوێ دەرسی خوێندووە،پاشان بۆمەبەستنی دەستخستنی زانست ھاتووەتە عێراق وسەرەتا لەشاری بەسڕە دەستی کردووە بەدەعوەو بانگەوازو داوای کردووە موسڵمانان ئاینەکەیان تەنیا لەقورئان وسوننەت وەربگرن وداوای کردووە زانایانی موسڵمان ئازاو بەجورئەت بن بۆ لادان ونەھێشتنی ھەرچی خورافیات و شتی داھێنراو(بدعە)ھەیە کەبۆ دین زیادکراوە،بەڵام لەوێدا ڕوبەڕووی دژایەتی وپێھەڵشاخانێکی زۆر بۆتەوە لەلایەن زاناکنی ئەوێداو زۆر ئەزیەت دراوە بۆیە بەدڵتەنگی وغەمباریەوە گەڕواتەوە ووڵاتەکەی خۆی......▼
| ناو = ئیمام محەممەدی کوڕی عەبدول وەهاب
| ناوی تەواو = {{عەرەبی |محمد بن عبد الوهاب بن سليمان آل مشرف التميمي}}
| لەدایکبوون = ١١١٥ی کۆچی، ١٧٠٣ی زایینی
| شوێنی لەدایکبوون = {{flag|عەرەبستانی سەعوودی}} ،گوندی عەیینە
| مردن = ١٢٠٦ی کۆچی، ١٧٩١ی زایینی
| شوێنی مردن = {{flag|عەرەبستانی سەعوودی}} ، درعیە
| فیقھ = [[مەزھەبی حەنبەلی]]
| بیروباوەڕ = [[سوننە]] [[سەلەفی]]
| بواری کردوکۆش = زانستی فیقهی ، [[حەدیس]] ، [[یەکتاپەرستی]] ، [[شەریعەتی ئیسلامی]]
| بۆچوونە جیاوازەکان = بەرەنگاریی بیدعە
| شوێنگە =
|}}
'''ئیمام محەممەدی کوڕی عەبدول وەهاب'''زانایەکی دینی سونی بووە لەسەر[[مەزھەبی حەنبەلی]] بووە ،خەڵکی لەھەموو شوێنێک دەھاتن ولەکۆڕو ووتارو دەرسەکانی ئامادەدەبوون وسوودیان وەردەگرت،ئەویش بەزانستە فراوانەکەی خۆی خەڵکی بانگ دەکرد بۆڕێگای ڕاست ونووری ڕاستەقینەی [[ئیسلام]]،بۆیە خەڵکی لەدەورەی کۆبونەوەو زۆریان خۆشدەویست وئەویش بەشەرعی ڕاستەقینەی خودا حوکمی دەکرد لەنێوان پەیڕەوانی خۆیدا.
== لەدایکبون و گەورەبونی ==
بۆیە کاتێ ئەمیری ناوچەی(الإحسا‌و)ئاگاداربوویەوە لە ھەواڵی محمدی کوڕی عبدالوھاب ترسا لەدەسەڵاتی وھەوڵیدا لەناوی ببات وفەرمانی ڕاگواستنی درەکرد بەرەوناوچەی(الدرعیە) بەڵام ئەمیری ناوچەکە(محمدی کوڕی سعود)پیاوێکی چاک بووەو سەردانی محمدی کوڕی عبدالوھابی کرد لەماڵەکەیداو پێی گووت:ئەی شێخ دڵخۆشبە بە سەرکەوتن وئەمن،شیخ محمدی کوڕی عبدالوھابیش فەرموی:تۆش دڵخۆشبە بەسەرکەوتن وبەخشندەیی وسوپاسگوزاری،چونکە ئەوە دینی خودایەو ھەرکەسێ سەریبخات خوای گەورە سەری دەخات...گوتی ئەی شیخ ئێمە بەیعەتت پێدەدەین لەسەر دینی خواو پێغەمبەرو جیھاد لەپێناوی خوادا،بەڵام دەترسین ئەگەر سەرمان خستی وخوای گەورە بەسەر دوژمنانی ئیسلام زاڵی کردی ئەوا غەیری خاکی ئێمە ھەڵبژێری و کۆچ بکەی بۆ شوێنێکی تر،ئەویش گوتی نەخێر منیش بەیعەتت پێدەدەم لەسەر خوێن بەخوێن و ھەرگیز لە شاری تۆ دەرناچم.▼
لەساڵی ١١١٥کۆچی لە گوندی عەیینەی سەربە(نەجد)لەباکوری ڕۆژئاوای شاری [[ڕیاز]] لەدایک بووە،لەخێزانێکی چاک پێگەیشتووەو لەژیان وکارەکانیدا زۆر پابەندی سوننەتەکانی پێغەمبەر بووە،باوکی دادوەر بووە لە شارۆچکەی عەیینەو ھەر لەبچوکیەوە قورئانی پیرۆزی بەمنداڵەکەی لەبەرکردووەو فێری فیقھی کردووە،بەم شێوەیە محەممەدی کوڕی عەبدول وەھاب ھەرلەمنداڵیەوە زۆر بەچاکی پێگەیشتووەو زۆر فەرموودەی پێغەمبەری لەبەرکردووە،وەکاتێ گەورەبووەزۆر تامەزرۆی سەردانی کردنی ماڵی خوای کردووە لە[[مەککە]]،وەلەوێدا بووەتە قوتابی چەندزانایەک وپاشان چووەتە شاری [[مەدینە]]ی مونەوەرەو لەلای زاناو شێخە مەزنەکانی ئەوێ دەرسی خوێندووە.
== منداڵەکانی ==
#حەسەن کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
#حسێن کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
#ئیبراهیم کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
#عەبدوڵا کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
#عەلی کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
#فاتمە کچی محمد کوری عەبدول وەهاب
#عەبدول عەزیز کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
== گەران بەدوای زانستدا ==
▲
== مامۆستاکانی ==
*شێخ عەبدوڵا کوڕی سالم بەسری لەمەککە دەرسی لا خوێندوە
*شێخ عەبدوڵا کوڕی ئیبراهیم کوڕی سەیف لە مەدینە دەرسی لا خوێندوە
*شێخ محەممەد کوڕی حەیات کوڕی ئیبراهیم ئەلسندی
*شێخ ئیسماعیل کوڕی محەممەد عەجلونی شامی
*شێخ عەبدوڵا کوڕی فیرۆز ئیحسائی
== خوێند کارەکانی ==
زۆربەی خەڵکی درعیە زانست و زانیاریان لە محەممەدی کوری عەبدول وەهاب وەرگرتوە هەندێ لە خوێندکارەکانی کوڕەکانی خۆی بووە
*حسێن کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
*عەبدوڵا کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
*عەلی کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
*ئیبراهیم کوری محمد کوری عەبدول وەهاب
*شێخ سەعید کوڕی حەجی
*شێخ عەبدول عەزیز کوڕی حسین
*شێخ حەمد کوڕی موعەمەر
* وە جگەلەمانیش
== بیروباوەر و بانگەوازی ==
== هاوپەیمانی لەگەل ئیمام محەممەد کوری سعود ==
▲
== جێبەجێکردنی هاوپەیمانیەکە ==
لەپێناوی سەرخستنی ئەم بانگەوازەدا محەممەدی کوری عەبدول وەهاب زۆر ئەزیەت وئازاری کێشاوەو بەدەم(بانگەوازو دەرس)و بەچەک وشمشێریش جیھادی کردووە بۆسەرخستنی ھەق وپوچاندنەوەی باتڵ ولەمەشدا لایەنگرانی بنەماڵەی[[ئال سعود]] یارمەتیان دەدا
== مردنی ==
شیخ محەممەدی کوری عەبدول وەهاب لەساڵی ١٢٠٦ە وەفاتی کردووەو منداڵ ونەوەو قوتابی وپشتیوانەکانی لەدوای خۆی بەدڵسۆزانە درێژەدەری دەعوەو بانگەوازی ئەھلی سوننەیان گرتە ئەستۆ کە بەفەزلی خودا تائێستاش ھەر بەردەوامەو ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لایەنگرو شوێنکەوتوانی زیاتر دەبن .
== بەرهەمەکانی ==
* {{عەرەبی|كتاب التوحيد}}
* {{عەرەبی|كتاب کشف الشبهات}}
* {{عەرەبی|کتاب ثلاثة الأصول}}
* {{عەرەبی|كتاب الأصول الثلاثة}}
* {{عەرەبی|كتاب مختصر الإنصاف والشرح الكبير}}
* {{عەرەبی|كتاب مختصر زاد المعاد}}
* {{عەرەبی|كتاب القواعد الأربع}}
* {{عەرەبی|كتاب أصول الإيمان}}
* {{عەرەبی|كتاب فضل الإسلام}}
* {{عەرەبی|كتاب مسائل الجاهلية}}
* {{عەرەبی|كتاب السيرة}}
* {{عەرەبی|كتاب الهدي النبوي}}
* {{عەرەبی|كتاب شروط الصلاة وأركانها}}
* {{عەرەبی|كتاب الكبائر}}
* {{عەرەبی|كتاب نصيحة المسلمين}}
* {{عەرەبی|كتاب تفسير الفاتحة}}
* {{عەرەبی|كتاب تفسير الشهادة}}
* {{عەرەبی|كتاب تفسير لبعض سور القرآن}}
* {{عەرەبی|كتاب ستة مواضع من السيرة}}
▲بەمشێوەیە ئەمیرو شێخ ڕێککەوتن لەسەر سەرخستنی دینی خوداو شێخ محمدی کوڕی عبدالوھاب ھەوڵی دەدا بۆلادانی خورافات وشتە پوچ وبەتاڵە زیادکراوەکان بۆدین ونەھێشتنی ئەو ساحیرو کاھینانەی لەناوچەی(نەجد)خەڵکیان ھەڵدەخەڵەتاندو فێلێیان لەخەڵک دەکرد بەناوی دین ودەیانگوت ئێمە غەیب دەزانین وئەولیای خوداین بەڵام لەڕاستیدا بەردو دارو گۆڕیان دەپەرست وخەڵکیان گومڕادەکرد ولەغەیری خودا دەپاڕانەوە(نعوژباللە)،وە شێخ محمدی کوڕی عبدالوھاب بەھۆی دەرسەکانی فقە وتەفسیروفەرموودەو...ھتد سوودێکی زۆر گەورەی ھەبوو بۆئاگادارکردنەوەو ووریاکردنەوەی خەڵک ودەرخستنی ڕێگای ڕاستەقینەی ئیسلام،بەردەوام نامەی دەنارد بۆئەمیرو دەسەڵاتدارانی ناوچەکان وئامۆژگاری دەکردن بەوەی حوکم بەکتێبی خودا(قورئان)و(فەرموودە)بکەن،تاوای لێھات خەڵکێکی زۆر کاریگەر بوون بەبانگەوازە پاک وڕوون وبێ خەوشەکەی شیخ محمدی کوڕی عبدالوھاب ھەر لەھیندو میسڕوئەفغانستان وشام و...ھتد،وەلەپێناوی سەرخستنی ئەم بانگەوازەدا شێخی گەورەو ئارامگر زۆر ئەزیەت وئازاری کێشاوەو بەدەم(دەعوەو دەرس)و بەچەک وشمشێریش جیھادی کردووە بۆسەرخستنی ھەق وپوچاندنەوەی باتڵ ولەمەشدا لایەنگرانی بنەماڵەی(ال سعود)یارمەتیان دەدا.
[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8 ویکی عەرەبی]
[[پۆل:سوننە]]
▲محمدی کوڕی عبدالوھاب بۆماوەی پەنجا ساڵ خەریکی دەعوەو بانگەوازو جیھاد بوو لەپێناوی خوادا،لەبەرھەمی بانگەوازی ئەودا جارێکی دیکە نووری گەش وھەقیقەتی ئیسلام گەڕایەوە ناو خەڵک ولەدوای خۆشی مزگەوت وقوتابخانە ئاینیەکان درێژەیان دا بەو ووریابونەوە ئیسلامیەو دوورکەوتنەوە لەشیرک وخورافیات وبیدعە،وە شەیخی گەورە محمدی کوڕی عبدالوھاب لەساڵی ١٢٠٦ە وەفاتی کردووەو منداڵ ونەوەو قوتابی وپشتیوانەکانی لەدوای خۆی بەدڵسۆزانە درێژەدەری دەعوەو بانگەوازی ئەھلی سوننەیان گرتە ئەستۆ کە بەفەزلی خودا تائێستاش ھەر بەردەوامەو ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لایەنگرو شوێنکەوتوانی زیاتر دەبن چونکە ڕێگەی ڕاستەقینەی ئیسلامیان گرتۆتەبەر.
[[پۆل:حەنبەلی]]
[[پۆل:زانایانی مەزهەبی حەنبەلی]]
▲ئەم زانا پایەبەرزە ڕەحمەتی خودای لێبێت بەشێوازێکی تایەتی وزۆر سەرنج ڕاکێش ودوێنەر نووسراون وھەموو قسەکانیشی بەبەڵگەی قورئان وسوننەت نوسیوەو شێوەی دواندنەکەی نەرم ونیانی ودڵسۆزیەکی بێ وێنەی تێدا بەدی دەکرێت ولەزۆربەی کتێبەکانیدا بەدوعای چاک بۆخوێنەر دەست پێدەکات وەزۆر جاران نوسیویەتی(اعلم رحمک اللە ) ئینجا دەستی کردووە بەنوسینەکانی،لەناودارترین کتێبەکانی شیخ محمدی کوڕی عبدالوھاب ئەمانەن:١-کشف الشبھات ٢- کتاب التوحید ٣- کتاب اڵاێول الپلاپە ٤ کتاب فچل الإسلام ٥- کتاب الکبائر..... دەیان پەیام وکتێبی تریش.
[[پۆل:لەدایکبووانی ١٧٠٣]]
[[پۆل:مردووانی
| |||