مارتن لووتر: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''مارتین لوتەر''' (بە [[زمانی لاتینی|لاتینی]]: ''Martin Luther'') (١٠ نۆڤەمبەر١٤٨٣ - ١٨ فێبرواری ١٥٤٦) پیاوێکی ئایینی ئەڵمان بوو، کە بە مامۆستای چاکسازان<ref>Plass, Ewald M. "Monasticism," in What Luther Says: An Anthology. St. Louis: Concordia Publishing House, 1959, 2:964.</ref> و نوێکاریکردن دادەنرێت لە [[ئاینی مەسیحی]]دا. لە یاسا خوێندویەتی دواتر لە ژیانی زانستی دورکەوتوەتەوە و بوەتە ڕەبەن لە دێرێک لە ساڵی (١٥٠ ز) جەختی لە سەر ئەوە دەکردەوە کە ڕزگاربوون بە هۆیھۆی باوەڕەوەیە و بە دەروازەی دانا بۆ ڕزگاربوونی مرۆڤ و چونە بەهەشتبەھەشت (واتا مرۆڤ لە خوا نزیک دەبێتەوە و بە باوەڕبوونی ڕەهاڕەھا بە خوا نەک بەو کارانەی کە کڵێسە لە سەری دەیسەپێنێت)، لوتەر هێرشیھێرشی دەکردە سەر ئەو بۆچوونانەی کڵێسە کە (پاپا) دەتوانێت بڕوانامەی لێخۆشبوون بۆ گوناهەکانیگوناھەکانی مرۆڤ دەربکات بەرامبەر بەخسین بۆ کڵێسە ، ئەم بڕوانامانەش ناسراون بە [[مۆرکردنەکانی لێ خۆش بوون]]، هەروەهاھەروەھا ڕایگەیاند کە [[کتێبی پیرۆز]] سەرچاوەی سەرەکی ئایینی [[خاچپەرستی]]ە، داواشی کرد کە پیاوانی کڵێسە دەبێ بکەونە ژێر دەسەڵاتی مەدەنی هەروەهاھەروەھا ڕێگەدان بە [[قەشە]] بۆ ژن هێنانھێنان.

لوتەر بەردەوام بوو لە بیروڕاکانی و بڵاوی دەکردنەوە تا وای لێهاتلێھات لایەنگرانی زۆر بوو ، ناوی لە کۆمەڵەی نا [[ناڕەزاکان]] [[ناڕەزاکان|(پرۆستانت)]] ڕێباوەڕ نوێیەکەی لە بەشی باکوری ئەوروپا بڵاو بۆوە . هەروەهاھەروەھا [[ئینجیل]]ی وەڕگێڕا بۆ سەر زمانی ئەڵمانی تا وای لێهاتلێھات بانگەوازەکانی بۆ چاککردنی کڵێسە مۆرکێکی نەتەوەیی وەرگرت و کڵێسەی دابەشکرد ڕێباوەڕی [[ناڕەزاکان|(پرۆستانت)]]ـی لێ بوەوە.