بێکۆتایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب robot serzêde kirin: be-x-old:Бясконцасьць
ب روبوت: تغييرات تجميلية
ھێڵی ٢:
'''بێکۆتاییبوون''' (بەم سەمبۆلە ∞ نیشاندەدرێت) ئاماژە دەکات بە چەندین چەمکی جیاواز - زۆرتر گرێدراو بە بیری "بێ سنووری" - کە لە [[فەلسەفە]] و [[بیرکاری]] و [[تیۆلۆجی]]دا دێنە کایەوە <ref>[http://www.cs.berkeley.edu/~wkahan/Infinity.pdf سەبارەت بە بێکۆتایی], نووسینی [[ویلیام کاهان]] (بە زمانی ئینگلیزی).</ref>.
 
لە [[بیرکاری]]دا، "بێکۆتایی" زۆرتر لەو پێکهاتانەپێکھاتانە بەکاردەهێنرێتبەکاردەھێنرێت کە وا بۆی دەچن گوایە [[ژمارە]]یەکە (بۆ نموونە: لە [[ژماردن]] یان [[پێواندن]]ی شتەکاندا: "ژمارەیەکی بێکۆتایی لە تێرمەکان (ڕستەکان)") بەڵام ژمارە نیە و جیاوازە لەگەڵ [[ژمارەی ڕاستەقینە|ژمارە راستەقینەکان]]. چەمکی بێکۆتاییبوون گرێدراوە بە زۆر چەمکی دیکەی بیرکارییەوە: [[ڕادە (بیرکاری)|ڕادە]]، [[ژمارەی ئەلف|ژمارە ئەلفەکان]]، [[کلاس (بیرۆکەی کۆمەڵ)|کلاسەکان]] لە [[بیرۆکەی کۆمەڵ]]دا، [[کۆمەڵی بێکۆتاییی دەیدەکیند|کۆمەڵە بێکۆتایییەکانی دەیدەکیند]]، ... .
 
== چەمکی بێکۆتایی لە مێژووی کۆندا ==
==== هیندستانیھیندستانی کۆن ====
لە [[ئیشا ئوپانیشاد]]ی [[یاجورڤێدا]]دا (سەدەی چوارەم تا سێهەمیسێھەمی پێش زایین) هاتووەھاتووە: "ئەگەر ئێوە بەشێک لە بێکۆتایی بسڕنەوە یان بەشێک بە بێکۆتایی زیاد بکەن، ئەوەی دەمێنێتەوە دیسان هەرھەر بێکۆتایییە.
 
''Pūrṇam adaḥ pūrṇam idam
ھێڵی ٢٣:
کاتێ کە گشت لە گشت دەگیردرێت
 
هێشتاھێشتا گشت دەمێنێتەوە — [[ئیشا ئوپانیشاد]].
 
==== یۆنانی کۆن ====
بەپێی ڕوانگەی نەریتیی [[ئەرەستوو]]، یۆنانییە [[هیللینیزم|هیللینیستیکەکان]] بەگشتی ئەوەیان بەباشتر دەزانی کە لە نێوان [[بێکۆتاییبوونی شیاوی وەدیهاتن]] و [[بێکۆتاییبوونی وەدیهاتوو]] جیاوازی دابنێن؛ بۆ نموونە، بە جێگەی ئەوە کە بڵێن "بێکۆتایی [[ژمارەی یەکەمی]] بوونیان هەیەھەیە"، [[ئوقلیدوس]] بە باشتری دەزانی بڵێت "زۆرتر لەوەی کە لە هەرھەر [[کۆمەڵ (بیرکاری)|کۆمەڵ]]ێکی دراوە لە ژمارە یەکەمییەکاندا هەبێت،ھەبێت، ژمارەی یەکەمی بوونی هەیەھەیە".
 
بە هەرھەر حاڵ، دوایین ڕاڤەکانی [[ئەرەشمیدوس]] ئاماژە بەوە دەکەن کە لانیکەم ئەرەشمیدوس ئاگایییەکی ڕاستەوخۆی لە [[چەندێتی]]یەکانی خاوەنی بێکۆتاییبوونی وەدیهاتوووەدیھاتوو بووە.
 
== نیشانەی بێکوتاییبوون: ∞ ==
[[پەڕگە:John Wallis by Sir Godfrey Kneller, Bt.jpg|thumb|200px|left|[[جان واڵس]] نیشانەی بێکۆتاییبوونی هێنایەھێنایە ناو وێژەی بیرکارییەوە.]]
دەستپێکی بەکارهێنانیبەکارھێنانی نیشانەی بێکۆتاییبوون، '''∞'''، ناڕوونە. بەڵام زیاتر [[جان واڵس]] وەکوو یەکەم کەس ناوی لێ دەبرێت کە ساڵی ١٦٥٥ نیشای '''∞''' بۆ چەمکی بێکۆتاییبوون داناوە.
 
== سەرچاوەکان ==