کاریگەریی درۆست: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

دەرکەوتنی زنجیرگەراو : وەشانی یەکەم وەشانی دوای خۆی تێدایە بەڵام بە وێنەی بچووکتر بەم شێوازە دووبارە دەبێتەوە. <ref name="Merow2013">{{Cite web |last=Merow |first=Katharine |ڕێکەوت= |سەردێڕ=droste effect |ناونیشان=https://www.maa.org/meetings/calendar-events/escher-and-the-droste-effect |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٢ی ئابی ٢٠١٣ |ڕێکەوتی سەردان= ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130802065246/https://www.maa.org/meetings/calendar-events/escher-and-the-droste-effect |url-status=dead }}</ref> تەنیا لە ڕووی تیۆریەوە دەتوانرێ ئەمە بۆ هەمیشە بەردەوام بێت، وەک چۆن [[فراکتاڵ|فراکتاڵەکان]] دەیکەن؛ بە شێوەیەکی کرداریی، تەنها تا ئەو کاتەی کە ڕوونی وێنەکە ڕێگەی پێدەدات بەردەوام دەبێت، کە تاڕادەیەک کورتە، لەبەرئەوەی هەر دووبارەکردنەوەیەک [[پاشیەکیی ئەندازەیی|بە شێوەیەکی ئەندازەیی]] قەبارەی وێنەکە کەمدەکاتەوە. <ref>{{Cite book|last=Nänny|first=Max|title=The Motivated Sign: Iconicity in Language and Literature|last2=Fischer|first2=Olga|publisher=[[John Benjamins]]|year=2001|isbn=978-90-272-2574-0|page=37}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Juola|first=Patrick|url=https://archive.org/details/2017SixSeptembers|title=Six Septembers: Mathematics for the Humanist|last2=Ramsay|first2=Stephen|publisher=Zea Books|year=2017|isbn=978-1-60962-111-7|page=[https://archive.org/details/2017SixSeptembers/page/n125 116]|quote=By putting a picture inside a picture, you get a progression of successively smaller, but self-similar images (the box of Droste cocoa has a picture of a woman holding a box of Droste cocoa... ). In theory, this nesting could go on forever into infinite detail, but in practical terms, the resolution of the image limits how it's actually drawn.}}</ref>

کاریگەری درۆست لەلایەن جیۆتۆوە لە سەرەتای سەدەی ١٤دا تێبینی درا، لە کتێبی ''(ستیفانێسکی تریپتیک)'' دا. تابلۆی قوربانگاکە لە ناوەندیدا کاردیناڵ جیاکۆمۆ گایتانی ستیفانێسکی نیشان دەدات کە خۆی سێ قاتەکە پێشکەش بە [[پێترۆس|سانت پیتەر]] دەکات. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=How a Dutch cocoa tin was inspired by a medieval altarpiece--Aleteia |ناونیشان=https://aleteia.org/2017/12/13/how-a-dutch-cocoa-tin-was-inspired-by-a-medieval-altarpiece |ڕێکەوتی سەردان=2024-12-01 |وێبگە=Aleteia — Catholic Spirituality, Lifestyle, World News, and Culture |زمان=en}}</ref> هەروەها چەندین نموونە لە سەردەمی سەدەی ناوەڕاستەوە هەیە کە خودی کۆوێنەکان وێنای کۆوێنەکانی تێدایە یان پەنجەرەکان لە کڵێساکاندا کۆپی بچووکتری خودی دیزاینی پەنجەرەکە وێنا دەکەن. <ref>See the collection of articles {{Cite web |last=Whatling |first=Stuart |سەردێڕ=Mise en abyme |ناونیشان=http://www.courtauld.ac.uk/researchforum/projects/medievalarttheory/documents/Mise-en-abyme.pdf |ڕێکەوتی سەردان= ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤ |archive-date= ٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102033517/http://www.courtauld.ac.uk/researchforum/projects/medievalarttheory/documents/Mise-en-abyme.pdf |url-status=dead }}</ref><gallery mode="packed" heights="175">

هونەرمەندی هۆڵەندی ئێم سی ئێشەر لە کاریگەریی درۆست لە ساڵی ١٩٥٦دا کەڵکی وەرگرتووە لە ''کۆوێنەی چاپی'' لیتۆگرافیدا، کە کۆوێنەیەک نیشان دەدات کە چاپێکی تێدایە کە کۆوێنەکە وێنا دەکاتەوە، هەر جارێک کە دووبارە دەبێتەوە بچوکراوەتەوە و هەم دەخولێتەوە، بەڵام بۆشایییەک لە ناوەڕاستی وێنەکەدا بەدی دەکرێت. ئەم کارە سەرنجی زاناکانی بیرکاری بەلای خۆیدا ڕاکێشاوە لەنێویاندا هێندریک لێنسترە. ئەوان شێوازێکیان داڕشت بۆ پڕکردنەوەی بۆشایی ناوەندی کارە هونەرییەکە لە بەکارهێنانێکی زیادەی کاریگەری درۆستدا بە خولانەوەی یەک لە دوای یەک و بچووککردنەوەی وێنەیەکی کارە هونەرییەکە. <ref name="Merow2013" /> <ref name="Smit">{{Cite journal|last=de Smit|first=B.|last2=Lenstra|first2=H. W.|year=٢٠٠٣|title=The Mathematical Structure of Escher's Print Gallery|url=https://www.ams.org/notices/200304/fea-escher.pdf|url-status=|journal=[[Notices of the American Mathematical Society]]|volume=50|issue=4|pages=446–451}}</ref>

لە سەدەی بیستەمدا کاریگەری درۆست بۆ بەبازاڕکردنی بەرهەمی جۆراوجۆر سودی لێ وەرگیرا. لە پاکەتەکانی کەرەی لاند ئۆلەیکسدا ئافرەتێکی [[ئەمریکییە ڕەسەنەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکان|ڕەسەنی ئەمریکی]] تێدابوو کە پاکەتێکی کەرەی بەدەستەوەیە و وێنەی خۆی لەسەر بوو. <ref name="Merow2013" /> مۆرتن سالت بە هەمان شێوە سوودی لەم کاریگەرییە وەرگرتووە. <ref>{{Cite book|last=Barr|first=Jason|url=https://books.google.com/books?id=ImuYAwAAQBAJ&pg=PA41|title=The Language of Doctor Who: From Shakespeare to Alien Tongues|last2=Mustachio|first2=Camille D. G.|date=2014-05-15|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-1-4422-3481-9|language=en}}</ref> لە بەرگی ئەلبوومی ڤینێل ''Ummagumma'' لە ساڵی 1969 لەلایەن [[پینک فلۆید|پینک فلۆیدەوە]] بە دیاردەکەون ئەندامانی تیپەکە لە شوێنی جیاوازن و دانیشتوون، وێنەیەک لەسەر دیوارەکە هەمان دیمەنی تێدایە، بەڵام تەشکیلەی ئەندامانی تیپەکە گۆردراوە یان خولاوەتەوە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=2015-11-24 |سەردێڕ=The Droste Effect {{!}} OtherFocus |ناونیشان=http://www.otherfocus.com/the-droste-effect/ |ڕێکەوتی سەردان=2024-12-01 |وێبگە=web.archive.org |archive-date=٢٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151124175057/http://www.otherfocus.com/the-droste-effect/ |url-status=bot: unknown }}</ref> لۆگۆی مارکەی پەنیری The Laughing Cow وێنەی مانگایەک بە گوارەوە. لەکاتی سەرنج دانی وردتردا تێبینی دەکەیت کە ئەمانە وێنەی پاکێجی بازنەیی پەنیری بڵاوکراوەن، هەریەکەیان وێنەی خودی ماسکۆتەکەیانی لەسەرە. <ref name="Merow2013" /> کاریگەری درۆست بابەتێکە لە ڕۆمانی منداڵانی ڕوسیل هۆبان ، ''مشک و منداڵەکەی'' ، کە لە شێوەی لیبێڵێکدا لەسەر دەبەیەکی "خۆراکی سەگی بۆنزۆ" نیشان دەدات کە خۆی وێنا کردووە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=2017-11-14 |سەردێڕ=The Mouse and His Child by Russell Hoban: moving metaphysics for kids {{!}} Books {{!}} The Guardian |ناونیشان=https://www.theguardian.com/books/booksblog/2013/dec/31/mouse-and-his-child-russell-hoban |ڕێکەوتی سەردان=2024-12-01 |وێبگە=web.archive.org |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |archive-url=https://web.archive.org/web/20171114093000/https://www.theguardian.com/books/booksblog/2013/dec/31/mouse-and-his-child-russell-hoban |url-status=bot: unknown }}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=2017-11-14 |سەردێڕ=Bonzo Canned Dog Food {{!}} BEACH |ناونیشان=http://beachpackagingdesign.com/boxvox/bonzo-canned-dog-food |ڕێکەوتی سەردان=2024-12-01 |وێبگە=web.archive.org |archive-date=١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040939/http://beachpackagingdesign.com/boxvox/bonzo-canned-dog-food |url-status=bot: unknown }}</ref><gallery mode="packed" heights="175" caption="لە ڕیکلامدا">