نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار

نەخۆشیی مێشک و لولەیی کۆمەڵە دۆخێکی پزیشکی دەگرێتەوە کە کار لە کەشتیی خوێنی مێشک و خولانەوەی پەیوەندی بە مێشکەوە ھەیە دەکەن. خوێنبەر ئۆکسجین دەستەبەر دەکەن و پێکھاتەی خۆراک بۆ مێشک زۆرجار یان زیان پێ دەگەیەنرێت بێ رەزا دەکات لە ئەم ناڕێکیانە. باوترین نمایشی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار جەڵتەیێکی تەسکبوونەوەی بۆڕی خوێنە یان جەڵتەی-کورت و ھەندێ جار جەڵتەیێکی ھێمەراگیک. بەرزی پەستانی خوێن (فشاری خوێنی بڵند) گرنگترین بەشداری کردن ھۆی مەترسیە بۆ جەڵتە و نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار ھەروەک ئەو دەتوانێت بگۆڕێت پێکھاتەکەی کەشتیی خوێن و ئەنجام لە ڕەق بوونی دەماری خوێن. ڕەق بوونی دەماری خوێن کەشتیی خوێن تەسک دەکاتەوە لە مێشک، بوون بە ھۆی کەم براوەوە پەرفوسیۆنی پەیوەندی بە مێشکەوە ھەیە. ھۆی مەترسیی دیکە کە بەشداری دەکەن بۆ جەڵتە دەگرێتەوە جگەرە کێشان و شەکرە. خوێنبەری پەیوەندی بە مێشکەوە ھەیە تەسکیان کردەوە دەتوانێت بێت بە ھۆی جەڵتەی تەسکبوونەوەی بۆڕی خوێن، بەڵام بەبەردەوامی فشاری خوێنی بەرز کردەوە ھەروەھا دەتوانێت بێتە ھۆی دڕاندنی کەشتی، پێشەنگ بۆ جەڵتەیێکی ھێمەراگیک.

بەرزی پەستانی خوێن (فشاری خوێنی بڵند) گرنگترین بەشداری کردن ھۆی مەترسیە بۆ جەڵتە و نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار ھەروەک ئەو دەتوانێت پێکھاتەکەی کەشتیی خوێن و ئەنجام بگۆڕێت لە ڕەق بوونی دەماری خوێن. ڕەق بوونی دەماری خوێن کەشتیی خوێن تەسک دەکاتەوە لە مێشک، بوون بە ھۆی کەم براوەوە پەرفوسیۆنی پەیوەندی بە مێشکەوە ھەیە. ھۆی مەترسیی دیکە کە بەشداری دەکەن بۆ جەڵتە دەگرێتەوە جگەرە کێشان و شەکرە. خوێنبەری پەیوەندی بە مێشکەوە ھەیە تەسکیان کردەوە دەتوانێت بێت بە ھۆی جەڵتەی تەسکبوونەوەی بۆڕی خوێن، بەڵام بەبەردەوامی فشاری خوێنی بەرز کردەوە ھەروەھا دەتوانێت بێتە ھۆی دڕاندنی کەشتی، پێشەنگ بۆ جەڵتەیێکی ھێمەراگیک. جەڵتەیێک عادەتەن پێشکەش دەکات لەگەڵ دەست پێ کردنێکی ڕەقی کەمیێکی دەمار – وەکو نیوەئیفلیج (بێھێزیی ئۆنە-سیدەد)، سڕی، ئافازی (زمان [یمپایرمەنت])، یان کار بۆ پێنەکرانی ماسولکەکانی لەش پێکەوە (لەدەستدانی ھەماھەنگی) – دادەنرێ بەھۆی شتێک بۆ نەخۆشیێکی بۆڕی خوێنی چەقی کوری. لیستی باری نیشانەی دەمار لە نێو چرکە چونکە نەورۆنس دابینکردنێکی بەردەوامی پێکھاتەی خۆراک پێویستی دەبن، ھەروەک گلوکۆز و ئۆکسجین، کە دەستەبەر دەکرێن لەلایەن خوێنەکە. بۆیە ئەگەر خوێن دەستەبەر بکات بۆ مێشک ڕێ دەگیرێت، برینداری و نشستیی وزە خێرایە.

بێجگە لەمە بەرزی پەستانی خوێن، ھەروەھا زۆر کەمتر ھۆی باوی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار ھەیە، ھەروەک ئەوانە کە زگماک یان نادیارن و [سی ئەی دی ئەی ئێس ئای ئێل] دەگرنەوە، خوێنبەر ئاوسان، ئانگیۆپاتھیی ئامیلۆید، شێواندنی ئارتەریۆڤەنۆوس، لوولەو توی کاریی خوێنبەر. زۆری ئەم نەخۆشیانە دەتوانن ئاسیمپتۆماتیک بن ھەتا ڕووداوێکی تیژ، وەکو جەڵتەیێک، ڕوو دەدات. نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار ھەروەھا ئێستا دەتوانن کەمتر بەشێوەیەکی گشتی لەگەڵ سەرئێشە یان گرتن، گرتنی سامان. ھەریەکی ئەم نەخۆشیانە دەتوانن خڵەفانی بۆڕی خوێن بن بە ھۆی بەھۆی زیانی تەسکبوونەوەی بۆڕی خوێن بۆ مێشک.

نیشانە

نیشانە باوترین نمایشی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار جەڵتەیێکی تیژە، کە بەخەیاڵدا دێت کاتێک خوێن مێشک دەستەبەر دەکات دەسازێرێت. نیشانەی جەڵتە عادەتەن خێرایە لە دەست پێ کردن، و لەوانەیە بێھێزیی یەک لای ڕوو بگرێتەوە یان لەش، سڕی لەسەر یەک لای ڕوو یان لەش، نەتوانین تا یان بەرھەم بھێنێت لە قسە تێ بگات، گۆڕانی خەون، و زەحمەتیی ھاوسەنگی. جەڵتەی ھێمەراگیک دەتوانن پێشکەش بکەن لەگەڵێک زۆر توند، کتوپر سەرئێشە پەیوەندیدار لەگەڵ ڕشانەوە، ڕەق بوون مل، و بەئاگاییی کەم بووەوە. نیشانە دەگۆڕن پشت بەستن بە لەسەر شوێن و قەبارەی ڕووبەری بەشداربوونی جەڵتەکە. پەنمیان، یان دەئاوسێن، ی مێشک لەوانەیە ڕوو بدات کە فشاری ئینترەکرێینیەل زیاد دەکات و لەوانەیە ھەرنیاتیۆنی مێشک بێت بە ھۆی.

جەڵتەیێک لەوانەیە بێھۆشێکی سەنگین و ناسروشتی بەھۆی نەخۆشی و ھتد یان مردن بێت بە ھۆی ئەگەر ئەو ڕووبەری سەرەکیی مێشک بەشداری بکات. نیشانەی دیکەی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار ژانەسەر دەگرێتەوە، گرتن، گرتنی سامان، فێ لێھاتن، یان دابەزینی زانینی. لەگەڵ ئەوەشدا، نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار لەوانەیە ئەندیتێکتید بڕوات بۆ چەندین ساڵ ھەتا جەڵتەیێکی تیژ ڕوو دەدات. سەرەرای ئەوەش، نەخۆش لەگەڵ ھەندێک دەگمەن نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولاری زگماک لەوانەیە دەست پێ بکەن کە ئەم نیشانانەن ھەبێت لە منداڵیەتی.

ھۆ

ھۆ زگماک نەخۆشیی زگماک حالەتی پزیشکین کە ئێستان لە لەدایک بوون کە لەوانەیە پەیوەندیدار بێت لەگەڵ یان بەش دەبات بەناو جین. نموونەی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولاری زگماک شێواندنی ئارتەریۆڤەنۆوس دەگرنەوە، قالبی گەرمینال خوێنڕێژی کردن، و [سی ئەی دی ئەی ئێس ئای ئێل] (ئارتەریۆپاتھیی ئاوتۆسۆمال-زاڵی پەیوەندی بە مێشکەوە ھەیە لەگەڵ ینفارکتسی سوبکۆرتیکال و [لەوکۆیەنسپھالۆپاتھی]). شێواندنی ئارتەریۆڤەنۆوس تێکدەئاڵێتی نائاساییی کەشتیی خوێنن. عادەتەن، جێگەیێکی مویڕەگ خوێنبەر لە خوێنھێنەرانەوە جیا دەکاتەوە، کە خوێنھێنەرەکان لێوەکە بڵندتر فشاری خوێن دەپارێزێت کە ڕوو دەدەن لە خوێنبەر. لە شێواندنی ئارتەریۆڤەنۆوس، خوێنبەر ڕاستەوخۆ بە دەبەسترێنەوە بۆ خوێنھێنەر، کە مەترسیەکەی پچڕان دڕان فتقی ژەھراوی زیاد دەکات و خوێنڕێژی کردن.

شێواندنی ئارتەریۆڤەنۆوس لە مێشکێکی ھەیە ٢–٤٪ ھەڵی پچڕان دڕان فتق ھەر ساڵێک. لەگەڵ ئەوەشدا، زۆر شێواندنی ئارتەریۆڤەنۆوس بەرچاو نەکەوتوو دەڕۆن و ئاسیمپتۆماتیکن بەدرێژایی تەمەنی کەسێک. خوێنڕێژی کردنێکی قالبی گەرمینال خوێنی بەردەبێت بۆ مێشکی ساوای ناکام بوویانە ھۆی لەلایەن پچڕان دڕان فتقەکەی کەشتیی خوێنی ڕیزاڵە لوک لە نێو قالبی گەرمینالی ساوای ناکام. قالبی گەرمینالێک زۆر [ڤاسکولاریزەد] ڕووبەرە لە نێو پەیدانەبوویی مێشک ساوایێک لێوە کە خانەی مێشک، ھەروەک نەورۆنس و خانەی گلیال، دەست پێکردن. ساوا پەڕی ئەوپەڕی مەترسین بۆ قالبی گەرمینال ھەمۆررھاگەس کاتێک ئەوان پێش وەختە لەدایکبوون، لەپێش ٣٢ ھەفتە. فشارەکان خستیانە ڕوو لەدوای لەدایک بوون، لەگەڵ کەشتیی خوێنی ڕیزاڵە لوک، مەترسیی خوێنڕێژی کردن زیاد بکە. نیشانە و نیشانە بێھێزیی بێ ھێز دەگرنەوە، گرتن، گرتنی سامان، نائاسایی باری وەستان، یان ھەناسەی ڕیزپەڕ.[سی ئەی دی ئەی ئێس ئای ئێل] ناڕێکیێکی بەش دەباتە بوویە ھۆی لەلایەن بازدان لەکە (لەچاکی وخراپی شتێک) ی ٣ جین کەوتە لەسەر کرۆمۆسۆم-ھەڵگری لێوەشاوی -تایبەتمەندی میراتی لەناوەکی خانەی لەشدا ١٩. ەکە (لەچاکی وخراپی شتێک) ی ٣ جین کۆد دەکات بۆ پرۆتینێکی ترانسمەمبرانە کەی کار دەکات ناسراو نیە.

لەگەڵ ئەوەشدا، بازدانەکە خستنە سەریەکی ئەم پرۆتینەیەیە ھۆی لە نێو بچووک بۆ کەشتیی خوێنی مەدیوم-سیزەد. ئەم نەخۆشیە زۆرجار پێشکەش دەکات لە ھەراشیی زوو لەگەڵ ژانەسەر، جەڵتە، بێزاریی مەزاج، و دەگەڕێتەوە بۆ دواوەی زانینی. ئێم ئار ئای بابەتی سپی نیشان دەدات دەگۆڕێت لە مێشک و ھەروەھا نیشانەی جەڵتە دووبارەیان کردەوە. دەستنیشان کردنەکە دەتوانێت تەئکید بکرێتەوە لەلایەن جین تاقی کردنەوە.

پەیدای کرد نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار پەیدایان کرد ئەوانەن کە بەدەست دەھێنرێن بەدرێژایی ژیانی کەسێک کە لەوانەیە دەکرێت پێشگیری بکرێ بێت لەلایەن کۆنترۆل کردن ھۆی مەترسی. ڕێژەکەی زۆر بوونی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار ھەروەکێک تەمەنی تاکە کەس. ھۆی نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار پەیدایان کرد ڕەق بوونی دەماری خوێن دەگرنەوە، بەربەستی ریگای دەمار، خوێنبەر ئاوسان، و توی کاریی خوێنبەر. ڕەق بوونی دەماری خوێنە بە ھۆی تەسک کردنەوەی کەشتیی خوێن و کەمتر پەرفوسیۆن بۆ مێشک، و ئەو ھەروەھا مەترسیی خوێن مەییو (نەخۆشی) زیاد دەکات، یان قەپات بوونێکی خوێنبەرێک، لە نێو مێشک. سەرەکی ھۆی مەترسیی مۆدیفیابلە بۆ ڕەق بوونی دەماری خوێن دەگرێتەوە: بەرزی پەستانی خوێن · جگەرە کێشان · قەڵەوی · شەکرە

نادیار نەخۆشیی نادیار ئەوانەن کە بەلەخۆوەیی ڕوو دەدەن بەبێیێک ھۆ دەزانن. [مۆیامۆیا] نموونەیێکی ناڕێکیێکی سرەبرۆڤاسکولاری نادیارە کە ئەنجام لە تەسک کردنەوە و ئەکلووجەنی کەشتیی خوێنی ئینترەکرێینیەل. باوترین نمایش جەڵتە یان ھێرشی تەسکبوونەوەی بۆڕی خوێنی کاتیە، بەڵام دابەزینی زانینی لە نێو منداڵ لەوانەیە ھەروەھا نیشانەیێکی پێشکەش کردن بن. نەخۆشیەکە لەوانەیە دەست پێ بکات تا نیشانە نیشان بدات دەست پێ دەکات لە ھەرزەکاری، بەڵام ھەندێکێت ھەبێت نیشانە لەوانە نییە ھەتا ھەراشی. چارەسەر چارەسەر بۆ نەخۆشیی سرەبرۆڤاسکولار لەوانەیە دەرمان بگرێتەوە، گۆڕانی شێوازی ژیان و/یان نەشتەرگەری، پشت بەستن بە لەسەر ھۆ.

نموونەی دەرمانن: ئانتیپلاتەلەتس (ئەسپرین، [کلۆپیدۆگرەل]) تھینەرسی خوێن (ھیپارین، وارفارین)

ئانتیھیپەرتەنسیڤەس (ئینھیبەتەی زیرەک، بلۆکەی بێتا)

دەرمانی ئانتی-دیابەتیک. ڕێسای نەشتەرگەریی دەگرنەوە: [ئەندۆڤاسکولار] نەشتەرگەری و نەشتەرگەریی بۆڕی خوێن (بۆ پێشگیریی جەڵتەی ئایندە).