جیھاندەر شا
جەهاندەر شا (بە ئینگلیزی : Jahander Shah ) لە ٩ی ئایاری ١٦٦١ - ١٢ی شوباتی ١٧١٣ هەشتەمین پاشای ئیمپراتۆریەتی گورکان لە هیندستان بووە.
| جەهاندەر شا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| میرزا موعز الدین بەگ محەممەدخان جەهەندەر شا بەهادور | |||||
 | |||||
| هەشتەم ئیمپراتۆری گورکانی. | |||||
| فەرمانڕەوایی | ٢٧ی شوباتی ١٧١٢ - ١١ی شوباتی ١٧١٣ | ||||
| تاج لەسەر نان | ٢٩ی ئازاری ١٧١٢ لاهور. | ||||
| پێشوو | بەهادور شای یەکەم | ||||
| جێگر | فارۆخسیر | ||||
| ھاوسەر | سەید ئەلنەسا بەگم ئیمتیاز مەحاڵ موزەم بەدی مەحاڵ، ژنێکی تر | ||||
| منداڵ(ەکان) | عیزالدین میرزا، عیزالدین میرزا | ||||
| |||||
| خانەدان | شانشینی تیمور | ||||
| باوک | بەهادور شای یەکەم | ||||
| دایک | ؟ | ||||
| لەدایکبوون | 09ی ئایاری 1661 دێکان | ||||
| مردن | ١٢ی شوباتی ١٧١٣ (٥١ ساڵ ژیاوە) دەلهی | ||||
| ناشتن | گۆڕی هومایون | ||||
| ئایین | ئیسلام | ||||
حوکمڕانی دەستکاری
جەهاندەر شا ژیانێکی بێ بایەخی بەڕێوەبرد و زۆرجار دەربارەکەی بە سەما و کات بەسەربردن زیندوو دەکرایەوە. ژنێکی دڵخواز و خۆشەویستەکەی هەڵبژارد، لال کونوار، کە تەنها کچی سەماکەر بوو پێش ئەوەی بەرز بکرێتەوە بۆ پۆستی شاژنە هاوسەر. پێکەوە ئیمپراتۆریەتی موغەکانیان تووشی شۆک کرد و تەنانەت لەلایەن کچە ڕزگاربووەکەی ئاورانگزێب، زینات ئون نیسا دژایەتی کران. [١] دەسەڵاتەکەی لەلایەن سێیەم نەوابی قەرناتیک، محەمەد سەعداتوڵڵا خانی یەکەم، کە دی سینگی ئۆرچای کوشت، بە پلەی یەکەم بەهۆی نەوابەوە ڕەتکرایەوە. باوەڕی بەوەی کە ئەو فەرماندەی ڕاستگۆی قەڵای جینجی بووە. خان دەستی بە هەڵمەتێکی چەواشەکاری کرد و ئاماژەی بە جەهاندەر شا کرد وەک دەستبەسەرداگرتنی تەختی موغەکان. بۆ زیاتر بەهێزکردنی دەسەڵاتەکەی، جەهاندەر شا دیاری بۆ عوسمانی سوڵتان ئەحمەدی سێیەم نارد.[٢]
مەرگ دەستکاری
لە شەڕی ئاگرا لە ١٠ی ژانویەی ١٧١٣ لەلایەن فەرروخسیار، کوڕەزای و کوڕی دووەمی عەزیم-ئوش-شان، بە پاڵپشتی شکستی هێنا برایانی سەید. هەڵهات بۆ دەلهی لەوێ گیرا و ڕادەستی ئیمپراتۆری نوێ کرا، کە لەگەڵ لال کونوار زیندانی کرد. بۆ ماوەی مانگێک لە زینداندا ژیاوە، تا ١١ی شوباتی ١٧١٣، کاتێک کەسانی پیشەیی خنکاندن ڕەوانەی کوشتنی کران. تەرمی جەهاندەر شا بە بەش بەش بە دەوری دەهلیدا نمایشکرا و بە سەرەوە بە دوو فیلەوە هەڵواسرابوو. [٣]
سەرچاوەکان دەستکاری
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Sarkar 1947, p. 152.
- ^ {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=uB1uAAAAMAAJ%7Ctitle=Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556-1748|last=Farooqi|first=Naimur Rahman|date=1989-01-01|publisher=Idarah-i Adabiyat-i Delli|language=en}}
- ^ Alam, Muzaffar (2013). The Crisis of Empire in Mughal North India: Awadh and Punjab, 1707-48 (Second ed.). New Delhi. pp. liii. ISBN 978-0-19-908238-4. OCLC 847731660.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە جیھاندەر شا تێدایە. |